به نظر شما تنش در شرق اروپا تا چه میزان میتواند بر روند مذاکرات احیای برجام تأثیر بگذارد؟
تحولات در شرق اروپا بر سر مسئله عضویت اوکراین در ناتو و درگیریهای آن با روسیه تأثیر قابلتوجهی بر روند مذاکرات وین نخواهد گذاشت؛ زیرا اختلافنظر روسیه با غرب در مسئله اوکراین است، اما در موضوع برجام و احیای آن عملاً اختلافی بین روسیه و غرب وجود ندارد. در برخی مسائل جزئی اختلافنظرهایی وجود دارد، اما اینکه ایران نباید به یک کشور هستهای تبدیل شود غرب و روسیه با یکدیگر اشتراک نظر دارند؛ بنابراین این دو مسئله ارتباط با یکدیگر ندارند حتی اگر تنشها به جنگ ختم شود اینکه تصور کنیم گشایشی اتفاق میافتد و یا محدودیتهایی بر سر راه مذاکرات وین به وجود میآید اشتباه است. مذاکرات وین بین غرب و روسیه بر سر نحوه و اندازه غنیسازی ایران اختلافنظر وجود دارد. روسیه و چین موافق غنیسازی ایران هستند، اما آمریکا میخواهد غنیسازی محدود و یا از بین برود.
چرا برخی تحلیلگران معتقد هستند روسیه باکارت ایران میخواهد از غرب امتیاز بگیرد؟
باید از این تحلیلگران پرسید که معنای این سخنان چیست. منظور این افراد این است که روسها در مسئله برجام به آمریکا امتیاز دهند که آمریکا هم بر سر اوکراین کوتاه بیاید. این تحلیل بیپایه و اساس است. سال 2014 کریمه اختلاف غرب بار روسیه بر سر اشغال شبهجزیره افزایش پیداکرده و تحریم علیه روسیه وضع شد عدهای گفتند روسیه در ماجرای سوریه با آمریکا معامله میکند؛ یعنی دولت روسیه از سوریه خارج میشود و اجازه سرنگونی بشار اسد را میدهد و در قبالش اوکراین را از آمریکا میگیرد. دیدیم چنین اتفاقی رخ نداد، اینکه روسیه باکارت ایران در مسئله برجام بازی میکند گمانهزنی ژورنالیستی است که مبنا ندارد. باید دانست که اوکراین برای غرب مهم است آمریکا بر سر این کشور با روسیه معامله نمیکند.
به نظر شما علت اینکه 250 نماینده مجلس به رئیسجمهور نامه نوشتند که بعد از احیای برجام مفاد آن باید به تصویب مجلس برسد چیست؟ آیا مجلس به مصوبات شورای عالی امنیت ملی و دولت انقلابی اطمینان ندارد؟
اعتماد بین مجلس و دولت انقلابی وجود دارد. در شورای عالی امنیت ملی هم رئیس مجلس حضور دارد؛ اما این نامه در واکنش به هشدار نمایندگان کنگره آمریکا به بایدن است. نمایندگان کنگره آمریکا به بایدن هشدار دادهاند که اگر توافقی صورت بگیرد که به دولت ایران امتیاز داده شود به هر نحوی در دولت آینده آمریکا ما آن را زیر پا خواهیم گذاشت. این عمل مجلس به معنای موشک در مقابل موشک است. نمایندگان مجلس تصور میکنند با چنین اقدامی بهطرف مقابل میفهمانند که مجلس ایرآنهم میتواند مانند کنگره آمریکا عمل کند و در قبال مذاکرات هستهای دست و پا بسته نیست. به همین دلیل این نامه یک اقدام واکنشی در قبال کنگره آمریکا است.
به نظر شما تبادل زندانیان با آمریکا در راستای مذاکرات هستهای صورت میگیرد یا خیر؟
خیر، تبادل زندانیان ایران با آمریکا بنا به درخواست طرف آمریکایی صورت میگیرد و برای آنها مصرف داخلی دارد. منتقدین بایدن در آمریکا میگویند دولت تلاشی برای مسائل حقوق بشر نمیکند. بایدن به دنبال توافقی با ایران است بدون در نظر گرفتن مسائل حقوق بشری؛ بنابراین مذاکرهکنندگان آمریکا با تبادل زندانیان سیاسی میخواهند پاسخی برای افکار عمومی آمریکا داشته باشند. به همین دلیل بحث زندانیان ارتباطی با برجام ندارد و در مفاد آنهم همچین مسئلهای نیامده است. طرف ایرانی همبارها اعلام کرده این آمادگی را دارد فارغ از مسئله برجام بحث تبادل زندانیان را انجام دهد.
چرا طرفین مذاکرهکننده در برجام یکدیگر را به نداشتن اراده سیاسی متهم میکنند؟
مطرح کردن عدم اراده سیاسی در مذاکرات یک بازی رسانهای است برای گرفتن امتیاز بیشتر از طرف مقابل و انحراف افکار عمومی از مسئولیت هر طرف در مذاکرات هستهای.مذاکرات صحنهای است برای اینکه حداقل امتیاز داده شود و حداکثر آن گرفته شود.
آیا دولت آمریکا میتواند به لحاظ اجرایی خواستههای ایران را بپذیرد؟
مفهوم تضمین در ایران درست بکار برده نمیشود. در توافقات بینالمللی مسئلهای به نام تضمین وجود ندارد. تضمین یک معاهده خواست هر دو طرف برای اجرا است؛ بنابراین اینکه دولت آمریکا میگویند که نمیتواند دولت بعدی در آمریکا را متعهد به اجرای این برجام بکند درست است؛ اما باید توجه کند که در عرصه بینالمللی دولتها موظف هستند که از تعهدات دولت قبلی خود پیروی کنند. آمریکا نیز از این مسئله مستثنا نیست. حتی تغییر حکومتها نمیتواند باعث از بین رفتن تعهدات حکومت قبلی شود چه برسد به تغییر دولتها؛ بنابراین آمریکا میخواهد وظیفهای که به گردن خود اوست بهعنوان یک امتیاز بهطرف مقابل القا کند. تضمین به تعهدات مسئلهای نیست که آمریکا به ایران بدهد بلکه وظیفه قانونی دولت آمریکاست. متأسفانه آمریکا نشان داده نهتنها در توافق هستهای با ایران بلکه در سایر توافقات بینالمللی خود تعهداتی داشته که با تغییر دولت زیر پا گذاشتهشده است. درخواست ایران در دنیا پذیرفتهشده است.