داده‌های تاریخی
دو سال بعد از شیوع بیماری‌های همه‌گیر همواره شاهد وقوع و اوج‌گیری یک سری ناآرامی‌های سیاسی بوده‌ایم. بعدازاین‌که طاعون در قرن چهاردهم باعث مرگ یک‌سوم از اروپایی‌ها شد، مالکین به دلیل کمبود کارگر در زمینه زراعت و کنترل زمین‌ها و املاکشان به مشکل خوردند و این نیز باعث شد کارگران خواهان رسیدگی و مزدهای بهتری شوند. هنگامی هم که آنفولانزا در سال‌های ۱۹۱۸-۱۹۱۹ موجب مرگ ۲۰ میلیون هندی (و البته ۳۰ میلیون نفر دیگر در سایر نقاط جهان) شد، این اتفاق به دلیل گسترش بدبختی و نارضایتی در سراسر هند، کارزار ماهاتما گاندی برای پایان دادن به حکومت استعماری بریتانیا را گام‌ها جلو انداخت و برای پیروزی این جنبش کمک‌های خوبی کرد. در حقیقت؛ همه‌گیری می‌تواند سیاست را متحول کند. مطالعه ۱۳۳ کشور بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۸ نشان می‌دهد که معمولاً دو سال پس از شروع یک اپیدمی شاهد اوج‌گیری ناآرامی‌های سیاسی می‌شویم. این یعنی که سال ۲۰۲۲ یک سال دشوار و پردست‌انداز در زمینه سیاسی خواهد بود.
زمینه‌های نارضایتی و افزایش اعتراضات مردمی
در این زمینه باید به افزایش ۱۰ درصدی ناآرامی‌های مدنی در سطح جهان در سال ۲۰۲۰، که اولین سال شیوع همه‌گیری بود- اشاره کرد. این در حالی است که در این سال تقریباً همه دولت‌های کشورهای مختلف ممنوعیت‌ها و محدودیت‌هایی را برای جلوگیری از تجمعات عمومی اعمال کرده بودند و این خود مانع بسیار بلندی برای ابراز نارضایتی‌های اجتماعی بود. اما همان‌طور که گفته شد، ناآرامی‌ها افزایش یافتند که بخشی از آن به خاطر نارضایتی برخی از شهروندان از سیاست‌های دولتی مقابله با ویروس کرونا بود، بخشی دیگر به دلیل نارضایتی از قرنطینه‌های سفت و سخت و البته بخشی نیز به خاطر تبعات و پیامدهای ویرانگر اقتصادی کرونا بود. مخالفت مخالفان واکسن با واکسیناسیون اجباری و البته نارضایتی مردم برخی از کشورها از بی‌عملی دولتشان در زمینه تهیه واکسن هم بخشی دیگر از اعتراضات را به خود اختصاص می‌داد. در سال ۲۰۲۱ شاهد اعتراضات پرشماری در سراسر جهان بودیم که این اعتراضات دلایل زیادی داشتند. اما در تمام این اعتراضات کووید-۱۹ به عنوان یک عامل تشدیدکننده حضور داشت. مثلاً شورشیان آفریقای جنوبی نه‌تنها از زندانی شدن رئیس‌جمهور سابقشان، بلکه از بیکاری ناشی از همه‌گیری کرونا نیز عصبانی بودند. یا معترضان بلاروس و تایلند که نه‌تنها دموکراسی می‌خواستند، بلکه در کنار آن خواستار مراقبت‌های بهداشتی بهتر نیز بودند.
افزایش خطر ناآرامی در کشورهایی که درآمدهای متوسط دارند
در سال ۲۰۲۲ خطر ناآرامی و تلاطم‌های اجتماعی و سیاسی در کشورهایی که درآمدهای متوسطی دارند، زیاد است. به هر حال در جهان ثروتمند واکسیناسیون تا حد زیادی تکمیل‌شده است. افراد و کشورهای فقیر هم آن‌قدر مشکلات جور ناجور دارند که جایی برای کرونا در این فهرست طولانی نمی‌ماند. شهروندان کشورهایی که درآمد متوسط دارند، اما، انتظار دارند خدمات عمومی مناسب به آن‌ها نیز ارائه شود و از این بابت عصبانی و ناامیدند. آن‌ها می‌بینند و به خوبی می‌دانند که ثروتمندان زودتر از آن‌ها واکسینه شده‌اند، ازجمله آن عده‌ای که با سفر به خارج از کشور واکسن زده‌اند. به این دلیل مردم این کشورها به‌طور قابل‌درکی بی‌تا بند و از این‌که میلیون‌ها نفر به واکسن دسترسی ندارند، عصبانی‌اند.
انتخابات ایجادکننده ناامیدی و ناآرامی‌ها
انتخابات خود یکی از دلایل ایجاد چنین ناامیدی‌هایی و به‌تبع آن: بروز انواع ناآرامی‌ها، می‌تواند باشد. مانند اتفاقاتی که در برزیل رخ‌داده و بولسونارو، رئیس‌جمهور پوپولیست این کشور با واکنش ضعیف در قبال کووید-۱۹، که در قالب نادیده گرفتن شدت شیوع، مخالفت با ماسک و البته تولید و توزیع واکسن جلوه‌گر شده، باعث مرگ هزاران نفر شده است. عدم محبوبیت او قطعاً موجب شکست او در انتخابات اکتبر خواهد شد. اما مسئله این است کشور قطبی شده و هواداران بولسونارو طبق ادعای رئیس‌جمهور بر این باورند که در رأی‌گیری تقلب خواهد شد. این‌که بولسونارو اصرار دارد که فقط خدا می‌تواند او را از سمت خود برکنار کند، به این معناست که در سال آینده برزیل نیز شورشی به سبک ترامپ یا بدتر از آن را شاهد خواهد بود.
ناآرامی انتخاباتی در دولت‌های پوپولیست بیشتر است
انتخابات اگوست آینده کنیا نیز شلوغ و پرتنش خواهد بود. در این کشور همه‌گیری کرونا مشاغل مرتبط با گردشگری را از بین برده است. پلیس هم با شلیک و قتل ناقضان قواعد منع رفت‌وآمد تنش‌ها را شدت بخشیده است. در چنین شرایطی مردم بسیار خشمگین‌اند و در این میان یکی از نامزدهای ریاست جمهوری به نام ویلیام وتو نیز بر آتش خشم مردم دمیده است. او اگرچه مرد ثروتمندی است، اما خود را به عنوان قهرمان مقابله و مبارزه با خانواده‌های بدنامی مانند کنیاتا و اودینگا معرفی کرده است. ویلیام وتو که به خاطر خشونت‌های انتخاباتی سال‌های ۲۰۰۷-۲۰۰۸ به جنایت علیه بشریت متهم شده (این اتهامات البته پس از تغییر شهادت شاهدان لغو شد) بی‌تردید آشفتگی و ناآرامی‌های زیادی در انتخابات سال آینده موجب خواهد شد.
ناآرامی انتخاباتی در فیلیپین نیز ممکن است رخ دهد و اینجا هم یک دولت پوپولیست به رهبری رودریگو دوترته می‌تواند باعث این اتفاق شود. رئیس‌جمهور دوترته که با ارعاب و تهدید مطبوعات و کشتار غیرقانونی ده‌ها هزار مظنون مواد مخدر یکی از نمونه‌های دیکتاتوری پوپولیستی است، با این‌که نمی‌تواند برای دومین دوره در ماه مه آینده نامزد شود و قول داده است که از سیاست کناره‌گیری کند؛ اما به این دلیل که قبلاً بارها چنین وعده‌هایی را زیر پا گذاشته، این بار نیز احتمال جنجال و حاشیه‌سازی دارد. این در حالی است که دوترته در صورت نامزدی برای معاونت ریاست جمهوری و دخترش برای ریاست جمهوری می‌تواند از ناآرامی و تنش اجتناب کند.
احتمال رسیدن هند به نقطه اشتعال
در هند هم رأی‌گیری‌های منطقه‌ای می‌توانند این کشور را به نقطه اشتعال برسانند. حزب حاکم بهاراتیا جاناتا برای منحرف کردن توجه مردم از مرگ کرونایی میلیون‌ها نفر می‌خواهد در سال ۲۰۲۲ پروژه اسلام هراسی را دنبال کند. این حزب که مسلمانان را به انجام «جهاد عشقی» و اغوا کردن و تغییر دین زنان هندو متهم کرده است، به دنبال ایجاد اغتشاش در سال آینده است. در این میان پلیس نیز در کنار این حزب است و درحالی‌که راهپیمایی‌های اعتراضی مخالفان را با استناد به قوانین و محدودیت‌های کرونا سرکوب می‌کند، اما اجازه تجمع و حتی خشونت را به حامیان بهاراتیا جاناتا می‌دهد.
در این بین می‌توان به این موضوع هم اشاره کرد که در سال آینده برخی از کشورها کلاً در برگزاری انتخابات دچار مشکل خواهند شد. مثلاً در لبنان که قرار است در ماه می آینده رأی‌گیری برگزار شود، سقوط و رکود اقتصادی و هرج‌ومرج عمومی پیامد این رکود می‌تواند منجر به تعویق این انتخابات شود. گینه و مالی نیز که به تازگی یک کودتا را تجربه کرده‌اند، با درخواست صدور اجازه برگزاری یک انتخابات آزاد و عادلانه مواجه‌اند که اگر این کار را نکنند، اغتشاش و ناآرامی را کلید خواهند زد.
احیای ناسیونالیست‌ها
در کشورهای ثروتمندتر اما شاهد انتخابات آرام‌تر، اما به هر حال پرتنش خواهیم بود. مثلاً در مجارستان گروه مخالف تازه متحد شده این کشور به دنبال کنار زدن دولت فاسد ویکتور اوربان است که با ترکیبی از ترفندهای کثیف و ترساندن مهاجران و یهودیان در برابر اخراج مقاومت می‌کند. رأی‌دهندگان فرانسوی نیز در معرض این انتخاب هستند که به امانوئل مکرون لیبرال میانه‌رو پایبند باشند یا با رأی دادن به مارین لوپن ناسیونالیست افراطی سیاست اسلام زدایی را در فرانسه پی گرفته و به عمق تاریکی شیرجه بزنند. انتخاب مکرون شاید برای بسیاری از رأی‌دهندگان آزاردهنده باشد، اما به هر حال با عقب‌نشینی کووید-۱۹ انتخاب امن‌تری به نظر می‌رسد. منطقی که البته بعید است در استرالیا هم مصداق داشته باشد و باعث پیروزی ائتلاف محافظه‌کار لیبرال ملی شود. درواقع با شکست تلاش‌های دولت برای صفر کردن مبتلایان کووید-۱۹ به نظر می‌رسد که شاهد موفقیت حزب چپ‌گرای کارگر در سال ۲۰۲۲ خواهیم بود.