اردشیر حسین پور، مجید شهریاری، مصطفی احمدی روشن، مسعود علیمحمدی، داریوش رضایی نژاد، رضا قشقایی فرد و محسن فخری زاده مهابادی دانشمندان و شخصیتهای مهم و تأثیرگذار در دانش هستهای ایران بودند که در طی این سالها به شهادت رسیدند. سال گذشته در همین روز خبر ترور محسن فخری زاده مهابادی منتشر شد آن هم نزدیک به سالگرد مجید شهریاری دیگر دانشمند هستهای که در سال ۸۹ ترور شده بود. شهید فخری زاده شاید برای چهره عموم مردم ناشناخته بود اما برای دستگاههای امنیتی کشورهای مختلف شخصی شناختهشده و تحت نظر بود که حتی نامش در فهرست ۵۰۰ نفره قدرتمندترین افراد جهان که از سوی نشریه آمریکایی فارن پالیسی منتشر میشود.
فخری زاده که بود؟
او در سال ۱۳۳۶ در قم به دنیا آمد. از فرماندهان سپاه پاسداران در زمینه موشکی بود و پیش از ورود به برنامه اتمی ایران سابقه همکاری با شهید حسن تهرانی مقدم را داشت و درزمانی که هدف ترور قرار گرفت ریاست سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع را بر عهده داشت. نیویورکتایمز پیشتر در مورد او نوشته بود که در قطعنامه ۱۷۴۷ شورای امنیت که در تاریخ ۲۴ مارس ۲۰۰۷، علیه فعالیتهای هستهای ایران تصویبشده نام فخری زاده جزو افراد تحریم شده قرار دادهشده بود. فخری زاده در دوران فعالیت خود سروصدای خبری نداشت و آمریکاییها، او را «صندوقچه اسرار» برنامه هستهای ایران نام داده بودند و میدانستند که همواره در تعیین موضع ایرانیها در مذاکرات، نقشی مخفیانه ولی مؤثری داشته است. طبق نظر آژانس بینالمللی انرژی اتمی تا زمانی که با فخری زاده گفتگوی مستقیم انجام نشود، نمیتوان در میزان ورود ایران به دانش هستهای، اظهارنظر کرد. علیاکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی وقت درباره او گفته بود: «محسن فخری زاده در پدافند هستهای فعالیتهای گستردهای داشت، این کار نیازمند زیرساخت و یک مسئله علمی جدی است که شهید فخری زاده گامهای بلندی برای کشور برداشت و زیرساختهای پدافند هستهای را به نحو احسن ایجاد کرد.» به گفته نزدیکان فخری زاده او تخصص فیزیک هستهای و مهندسی هستهای داشت بود و دکترای خود را در یک طرحی به نام شناسایی نوترونها با همکاری فریدون عباسی رئیس سابق سازمان انرژی اتمی نوشته بود. همچنین صالحی درباره خبری نشدن فعالیتهای علمی فخری زاده گفته بود: «شهید فخری زاده کارهای متنوع زیادی انجام دادند و به اعتبار مسئولیتی که داشتند نمیتوانستند خیلی از کارهای علمی خود را منتشر کنند. به همین اعتبار هم کارهای علمی که انجام میداد به صورت گزارشهای فن در داخل سازمان خود بود.»
فخری زاده در سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح فعالیتهای گستردهای در زمینه پدافند هستهای داشت. نیروهای مسلح هر کشوری دارای این بخش هستند که بتوانند در برابر احتمالی حملات شیمیایی و هستهای کشورهای دیگر پدافند انجام دهند. خود این کار نیازمند زیرساختها و یک مسئله علمی جدی است که شهید فخری زاده در این زمینه فعالیتهای بسیاری داشت و زیرساختهای پدافند هستهای را به نحو احسن ایجاد کرد.
اوایل مهرماه امسال فرزند شهید فخری زاده گفته بود: «دلیل ترور شهید فقط فعالیتها دفاعی هستهای و واکسن کرونا نبود بلکه دشمنان از حرکتهای بزرگ علمی ایشان و انقلاب در علم در راستای فلسفهی اسلامی و تمدن ایرانی هراس داشتند.»
همچنین محمدجواد ظریف که آن زمان وزیر امور خارجه بود در موضعگیری پس از ترور فخری زاده گفته بود: «نشانه جدی از نقش اسرائیل در ترور وجود دارد.» در همین رابطه نیویورکتایمز هم اخیراً نوشته که مقامهای آمریکایی که در واشنگتن در جریان طرح ترور فخری زاده قرار گرفتند، از آن حمایت کردند.
نماینده روسیه در سازمانهای بینالمللی در وین:
ایران به دلیل سیاست فشار حداکثری و ترور محسن فخری زاده از اجرای پروتکل الحاقی خودداری میکند
نماینده روسیه در سازمانهای بینالمللی در وین گفت که کشورش انتظار دارد که ایران اجرای پروتکل الحاقی توافق با آژانس بینالمللی انرژی اتمی را از سرگیری کند.
یخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمانهای بینالمللی در وین گفت که کشورش انتظار دارد که ایران اجرای پروتکل الحاقی توافق با آژانس بینالمللی انرژی اتمی را ازسربگیرد. به گزارش باشگاه خبرنگاران، وی افزود: موضوع اجرای پروتکل الحاقی موافقتنامه با آژانس بینالمللی انرژی اتمی باید در مذاکرات وین بررسی شود. این مقام روس ادامه داد: «همکاران در شورای حکام، ایران را به ازسرگیری اجرای مفاد پروتکل الحاقی وابسته به توافق با آژانس فرامیخوانند. سیاست فشار حداکثری در رابطه با تهران و ترور محسن فخری زاده دانشمند هستهای ایران، دلیل اول خودداری از اجرای پروتکل الحاقی که شامل گسترش بازرسیهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی در ایران بود، عنوان میشود».
اولیانوف افزود: بهطورکلی نباید این موضوع فراموش شود که موضوع پروتکل الحاقی باید طی مذاکرات وین درباره برجام، بررسی شود که مؤثرتر و سازندهتر خواهد بود.