اختلاف بین ایران و آژانس بینالمللی اتمی منجر به سفر اخیر رافائل گروسی به تهران شد. از نگاه شما اهداف این سفر چه بود؟ و تبعات نتایج این سفر برای ایران چیست؟
آقای گروسی قبل از سفر به ایران تبلیغات منفی زیادی علیه ایران به راه انداخت. ازاینرو ایران با سفر گروسی به ایران موافقت کرد تا گفتوگو شکل گیرد و طرفین همدیگر را راضی کنند. این بدان معناست که بعد از مذاکرات 8 آذر آژانس با ایران همکاری کند. ازاینرو نمیتوان گفت ایران کار اشتباهی کرده است چون باید جلوی تبلیغات منفی گروسی گرفته میشد. اما آنچه گروسی در تهران عنوان کرد با آنچه در وین مطرح کرده متفاوت است. او در تهران ابتدا نرم حرف زد ولی باگذشت زمان باز فشارها زیاد شد و مطالب منفی در گفتههای او بیشتر شد. این تبلیغات منفی اینطور منعکس میشد که ایران ملاقات نمیدهد و همکاری هم نمیکند، تهران باید این تبلیغات منفی را خنثی میکرد.
انتشار گزارش منفی از سوی آژانس چه تأثیری بر روند مذاکرات احیای برجام خواهد داشت؟
من فکر نمیکنم که آژانس تا قبل از مذاکرات 8 آذر گزارشی علیه ایران منتشر کند. چون طرفهای مقابل ایران احتیاط پیشه کرده و میکنند و سعی دارند اقدامی صورت ندهند تا بر روی مذاکرات اثر منفی بگذارند. آنچه از قبل مشخص بود این بود که وقتی گروسی به تهران میآید نمیتواند آن چیزی را که میخواهد به دست آورد. او میخواست بر سایت کرج مسلط شود و بر این مجموعه کنترل کامل داشته باشد و در سایتهای دیگری که دوربینها ضبط میکنند و در اختیار ایران است مجدداً بتواند کنترل داشته باشد و مجدداً بر هر آنچه بعد از برجام آژانس در سایتهای ایران دارد مسلط شود. ایران میگوید که آمریکا از برجام خارجشده و ما دستاوردی نداشتیم و باید صبر کنیم تا ببینیم نتیجه مذاکرات وین در 8 آذر چه خواهد بود؟ اگر نتایج گفتوگوها مثبت بود ایران نیز به تعهدات برجمی خود عمل میکند و اگر مذاکرات موفق نبود چرا باید ایران اطلاعات خود را در اختیار آژانس بگذارد؟ درواقع اقدام مثبت ایران در مقابل آژانس که 14 گزارش مثبت آژانس اتمی درباره برنامه هستهای ایران را به دنبال داشت به خاطر برجام بود و حال که طرف غربی به تعهدات برجمی خود عمل نمیکند ایران میزان تعهدات خود را در برجام کم کرده است. ایران بر اساس مصوبه مجلس کنترل آژانس را بر فعالیتهای هستهای کم کرد.
گروهی معتقدند احیای برجام احیای توافق قبلی است نه مذاکرات تازه با موضوعات جدید، در این رابطه نقش آژانس را چطور ارزیابی میکنید؟ آیا آقای گروسی مستقل از غرب و تنها در جهت وظایف آژانس عمل میکند؟ آیا میتوان گفت سازمان بینالمللی انرژی اتمی در مذاکرات پیش رو بهعنوان ابزاری علیه ایران، در اختیار طرفین غربی مذاکره است؟
فشار زیادی بر روی رافوئل گروسی است. این فشارها مربوط به قبل از 8 آذر است تا به ایران سفر کند و پسازآن در وین نکات منفی را اعلام کند تا طرف مقابل در برابر ایران دستپری داشته باشد. طرف مقابل احساس میکنند ایران غنیسازی 60 درصدی و غنیسازی فلزی 20 درصدی انجام داده و میدهد. اکنون در مذاکرات دستپر با ایران است. ازاینرو طرف مقابل ایران به دنبال این است که چیزی به دست بیاورد و با دستپر در مذاکرات شرکت کند. گروسی تا حدی تسلیم این فشارها شد، ولی برای نتیجه گرفتن طرفین از مذاکرات، او با مقامات ایران باید صبور بود. آژانس و ایران توافق کردند که به همکاریهای خود ادامه دهند که این مثبت است. ایران و آژانس نیز به گفتوگوهای خود در تهران و وین ادامه میدهند. حال گروسی باید تا شروع مذاکرات وین یعنی روز 8 آذر صبر پیشه کند.
فارغ از گزارش آژانس و نتایجی که بر مذاکرات خواهد داشت، توان تیم مذاکراتی ایران را شما چطور میبینید؟ آیا برجام با این تیم احیا میشود؟
تیم مذاکره قبل 90% از کارها را انجام داده است. روسها و اروپاییها این نکته را اعلام کردند. مشخص است که بخش عمده کار انجامشده است. تیم قبلی تجربه داشت و قویتر از تیم فعلی است بهویژه که تیم فعلی آشنایی زیاد به زبان انگلیسی ندارد. اما بعد از گذشت چهار ماه از عمر دولت جدید نباید چندان بدبین بود. تیم جدید سیاست خارجی دولت تندروی نکرد. با کشورهای حاشیه خلیجفارس و امارات رفتاری تعامل برانگیز داشت با آذربایجان با تمام فشارهایی که بر روی ما آورد تیم وزارت خارجه تعامل ایجاد کرد و وزیر خارجه سه بار گفتوگوی تلفنی با همتایان خود یعنی وزرای خارجه فرانسه، انگلیس و آلمان داشت و با ارمنستان نیز به همین صورت در مورد مسائل قفقاز با ترکیه روابط کمی سرد بود و با اروپاییان نیز به همین صورت کار شد. علی باقری کنی زمانی به انگلیس رفت که دادگاه مردمی آبان در انگلیس به راه افتاده بود. البته معاون وزیر امور خارجه دولت قبل در چنین تاریخی به انگلیس سفر میکرد، تندروها غوغا در کشور به راه میانداختند ولی دیدیم که هیچ اتفاقی نیفتاد. باقری به اسپانیا، آلمان، فرانسه، روسیه و کویت نیز سفر کرد. وزارت امور خارجه در زمان حمله به کاخ نخستوزیری عراق به این کشور تعامل خوبی داشتن و ما باید این موارد را مثبت ببینیم و ادامه داشتن این رفتارها در سیاست خارجی را مورد تشویق قرار دهیم تا همین رفتار در مذاکرات وین ادامه پیدا کند و زود به سرانجام برسد. دیدگاهی منفی وجود داشت و باسابقه قبلی آقای جلیلی و آقای باقری تحلیلهایی منفی داشته و دارد، ولی وقتی میبینیم در دو ماه گذشته وزارت خارجه بدعمل نکرده و با اروپا و همسایگان در تعامل بود و شعار تند نداد و توییت شعارگونه هم داده نشده پس میتوان به جریان مذاکرات نیز به دیده مثبت نگریست و منتظر نتیجه بود.