تعهد 197 کشور برای کاهش استفاده
از سوخت زغال‌سنگ
بیست‌وششمین اجلاس بین‌المللی آب‌وهوایی گلاسکو در حالی به پایان رسید که دغدغه اصلی در توافق به‌دست‌آمده، موضوع محیط‌زیست نیست بلکه کنترل و ایجاد حاکمیت فراملی برای کنترل انرژی جهانی و ایجاد شبکه مالی بر اساس آن است. پس از دو هفته مذاکره و گفتگوی نفس‌گیر و پس از حداقل سه بار تصحیح و تغییر، بیانیه نهایی به تصویب رسید؛ اما پرسش این است که آیا این بیانیه و تصویب آن خواهد توانست به هدف خود یعنی حفظ گرمایش زمین روی ۱.۵ درجه سانتی‌گراد تا پایان قرن برسد؟ به گزارش ایرنا، تا آخرین لحظه هنوز مخالفت‌هایی با گنجاندن اهداف برای کاهش یارانه سوخت‌های فسیلی شنیده می‌شد. از نکات مهم این بیانیه باید به نزدیک شدن آن به اهداف ماده ۱۳ و ۶ معاهده پاریس اشاره کرد. در ماده ۱۳ از ساز کارهایی با عنوان «چهارچوب تقویت‌شده (سخت‌گیرانه) شفافیت» نام برده شده که کشورها را ملزم به ارائه گزارش‌های دوسالانه جامع در زمینه تصعید گازهای گلخانه‌ای و سایر موضوعات محیط زیستی می‌کند. اهمیت این چهارچوب برای کشوری مانند ما می‌تواند در منتهی شدن آن به یک نظام بازرسی بین‌المللی باشد که تداعی‌کننده خاطرات خوبی برای ما نیست. در عمل کشورها آزادی عمل خود برای استفاده از انرژی‌های فسیلی را از دست خواهند داد.
همچنین ماده ۶ پیمان پاریس که در گلاسکو در خصوص عملی شدن آن گام‌هایی به جلو برداشته شد در عمل سازوکاری برای خریدوفروش سهم دی‌اکسید کربن یا اکسیژن در بازار آزاد است. این می‌تواند به معنی گسترده شدن مالکیت بخش خصوصی و بانک‌های جهانی روی دارایی‌ها و منابع طبیعی ملت‌ها و حتی مالکیت روی جو (اتمسفر) بوده و مانند نفت، به پشتوانه‌ای برای یک نظام مالی جدید تبدیل شود. این نیز توانایی استفاده کشورها به‌طور مستقل از منابع انرژی را محدود خواهد کرد.
چین و آمریکا اعلام کردند در جهت حفظ هدف ۱.۵ درجه گرمایش تا پایان قرن میلادی جدید تلاش خواهند کرد. اتحادیه اروپا و سازمان ملل این توافق را گامی مثبت به جلو توصیف کردند. ازجمله اهداف مشخص این بیانیه می‌توان به هدف آمریکا برای رسیدن به برق ۱۰۰ درصد غیر فسیلی تا سال ۲۰۳۵ اشاره کرد.
سند اجلاس گلاسکو فقط از کشورها «تقاضا» می‌کند برخی موارد را رعایت کنند. بیانیه نهایی درواقع نمی‌تواند چیزی به کشورها تحمیل کند و همه‌چیز فعلاً به‌صورت داوطلبانه است. در بحث کمک‌های مالی بیانیه ضعیف است و طبق گفته پاتریشیا اسپینوزا، آن ۱۰۰ میلیارد دلار کمک به کشورهای فقیر هرگز محقق نشد. در این سند هیچ اشاره‌ای به ۵۰۰ میلیارد هزینه موردنیاز این تغییرات نشده است. به‌عنوان بزرگ‌ترین موفقیت این بیانیه از اشاره آن به سوخت‌های فسیلی یاد می‌شود. بیانیه از کشورها می‌خواهد یارانه زغال‌سنگ و سوخت‌های فسیلی را به‌تدریج متوقف کنند. در سرتاسر کنفرانس گلاسکو آنچه بیش از همه پررنگ بود تأکیدهای مکرر بر «هزینه کربن»، حضور نهادهای مالی خصوصی و ایجاد نظام مالی بر مبنای کربن و حذف یارانه‌ها بود. حال‌آنکه حذف یارانه سوخت‌های فسیلی مانند گاز می‌تواند خانواده‌های محروم را به استفاده از چوب جنگل‌ها و منابع طبیعی وادار کند که صدمه‌ای دوچندان برای محیط‌زیست به‌حساب می‌آید. به‌طور خلاصه می‌توان گفت:
دغدغه اصلی محیط‌زیست یا کنترل منابع انرژی؟
- تعهدات کنفرانس گلاسکو سیاسی است و نه حقوقی
- دغدغه اصلی محیط‌زیست نیست، بلکه کنترل و ایجاد حاکمیت فراملی برای کنترل انرژی جهانی و ایجاد شبکه مالی بر اساس آن است
- کشورهای ثروتمند با رفتاری استعماری تلاش دارند فشارها را به کشورهای درحال‌توسعه تحمیل کنند
- در این کنفرانس در مقایسه با کنفرانس پاریس، کشورهای درحال‌توسعه و فقیر صبرشان را از دست دادند، چراکه هیچ‌کدام از وعده‌های کمک‌های مالی محقق نشد
- برای اولین بار اسم سوخت‌های فسیلی وارد متن بیانیه شده و اهدافی برای کاهش سرمایه‌گذاری روی این‌گونه سوخت‌ها تعیین شد
دستاورد کنفرانس «کوپ ۲۶»، مهم اما ناکافی
«آنتونیو گوترش»، دبیر کل سازمان ملل متحد گفت: نمایندگان کشورهای حاضر در کنفرانس آب و هوایی گلاسگو نتوانستند در مورد تعدادی از اهداف مهم آب و هوایی به توافق برسند. نتیجه کنفرانس آب و هوایی سازمان ملل یک سازش و توافق و منعکس‌کننده منافع، تناقضات و اراده سیاسی در جهان امروز است. این یک گام مهم است، اما کافی نیست. وی خواستار تسریع اقدامات برای مقابله با تغییرات اقلیمی شد تا هدف جلوگیری از افزایش بیش از ۱.۵ درجه سانتی‌گرادی دما محقق شود. ما باید به یارانه سوخت‌های فسیلی پایان دهیم، زغال‌سنگ را به‌تدریج حذف و کربن را قیمت‌گذاری کنیم و از جوامع آسیب‌پذیر در برابر پیامدهای نامطلوب تغییرات آب و هوایی محافظت کنیم. او همچنین از شرکت‌کنندگان کنفرانس کوپ ۲۶ خواست تا تعهد ۱۰۰ میلیارد دلاری آب و هوایی برای حمایت از کشورهای درحال‌توسعه را عملی کنند. گوترش گفت: ما در این کنفرانس به این اهداف نرسیدیم و موانعی در مسیر پیشرفت وجود دارد. اولویت اصلی باید محدود کردن انتشار گازهای گلخانه‌ای باشد و در ۱۰ سال آینده تا ۴۵ درصد کاهش پیدا کند.