آخرین سال اجرای برنامهی ششم را در حالی به پایان میرسانیم که نه دولت دوازدهم لایحهی برنامهی هفتم را به مجلس تحویل داده و نه فعلاً در دولت سیزدهم خبری از آن است. مهدی پازوکی (کارشناس مسائل اقتصادی) در این خصوص میگوید: بودجهی سال آینده باید بر اساس برنامهی جامع تنظیم شود و اگر آقای رئیسی برنامهای دارد باید آن را تا قبل از لایحهی بودجه به مجلس تحویل دهد. دولت دوازدهم برنامه هفتم را برای این دولت گذاشته است، این دولت هم اگر برنامهای داشت میتوانست آن را به مجلس بفرستد تا سریع تصویب شود. برنامه هفتم سالِ بعد باید اجرا شود، در صورتی که هنوز خبری از این برنامه نیست. وی ادامه داد: دولتها در ایران بیشتر سیاسی هستند و کمتر با برنامه جلو میروند. تنها برنامهای که بعد از انقلاب موفق بود و حدود ۶۰ - ۷۰ درصد آن تحقق پیدا کرد، برنامه سوم در دوران آقای خاتمی بود که از سال ۷۹ شروع و تا سال ۸۳ ادامه داشت. در سال ۸۴ آقای خاتمی برنامهی چهارم را به مجلس ارائه داد که یکی از بهترین برنامهها بر روی کاغذ بود اما زمانی که در سال ۸۵ آقای احمدینژاد روی کارآمد آن برنامه را کنار گذاشت. آقای احمدینژاد نه برنامه داشت و نه آدم باسوادی در گروه خود داشت. این کارشناس مسائل اقتصادی گفت: نهتنها برنامهی جامع در ایران تاکنون موفق عمل نکرده است بلکه ما حتی برنامه غیر جامع هم نداریم. دولتها باید برای چالشهای اساسی کشور برنامه بریزند اما حتی همان کار را هم انجام نمیدهند بلکه صرفاً یک برنامهی آرمانی مینویسند و کنار میگذارند. به نظر من دولتها برنامه را به عنوان سندی پیشروی خود قرار میدهند اما هر کار دلشان بخواهد انجام میدهند. بنابراین من با برنامه جامع مخالفم. پازوکی بیان کرد: جای این برنامهریزی هم سازمان برنامه و بودجه است. همان مشکلاتی را که سی سال قبل داشتیم الآن هم داریم و این نشان میدهد برنامهها اصلاً اجرا نمیشوند.
باید برنامهریزی توسعه داشته باشیم
این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: ما باید برنامهریزی توسعه داشته باشیم. این برنامهریزی توسعه ویژگیهایی دارد که اولین ویژگی آن عزم ملی است. مردم باید احساس کنند در این برنامهها سهیم هستند و اگر این برنامه اجرا شود در زندگی آنها تأثیر میگذارد. پس برنامهریزی توسعه عزم ملی و آمار و اطلاعات صحیح میخواهد. وی ادامه داد: ما باید طراحی دستگاه کنیم و انضباط اقتصادی را به اقتصاد ایران برگردانیم. این انضباط اقتصادی شامل انضباط پولی در دستگاه بانکی و انضباط مالی در سند بودجه است. ما الآن به افرادی پول میدهیم که نباید بدهیم. مجلس امسال حدود ۳۰۰ میلیارد تومان بودجه جاری خود را بالابرده و چه کسی میتواند جلوی مجلس بایستد؟
اقتصاد بسته به سمت توسعه نمیرود
پازوکی تأکید کرد: سیاست خارجی ما باید در اختیار توسعه ملی باشد، در صورتی که الآن اینگونه نیست. یکی از بزرگترین مشکلات ما وابسته بودنِ سیاست خارجه ماست که همه چیز را تحت تأثیر قرار میدهد. سیاست خارجی باید در خدمت اقتصاد باشد، الآن برعکس است؛ اقتصاد در خدمت سیاست خارجه است. در اقتصاد بسته امکان رفتن به سمت توسعه وجود ندارد. سیاست خارجی باید تسهیلکننده و ادامهدهندهی سیاست داخلی باشد. وی ادامه داد: وقتی اقتصاد ما بسته است و مثلاً امکان ورود فناوری به کشور وجود ندارد، چگونه صنعت ما میتواند با بازار جهانی و کشورهای منطقه رقابت کند، بنابراین برای اینکه صنعت قابلرقابت باشد باید سیاست خارجی در خدمت توسعه و پیشرفت باشد. به نظر من اقتصاد بسته اصلاً نیاز به برنامه ندارد و باعث عقبگرد میشود.
هدایت نقدینگی
وی تأکید کرد: باانضباط پولی باید سعی کنیم نقدینگی را هدایت کنیم و جلوی رشد فزاینده نقدینگی را بگیریم. به نظر من آنچه باعث شده نقدینگی رشد فزایندهای داشته باشد، بیانضباطی پولی در دستگاه بانکی است. پس ما برای اینکه جلوی تورم را بگیریم باید نقدینگی را کنترل کنیم و باید انضباط مالی را در اقتصاد درست کنیم. پازوکی ادامه داد: برای برقراری انضباط مالی باید به سند بودجه نگاه کنیم. کسری بودجه باعث افزایش نقدینگی میشود. در سند بودجه باید هزینههای غیر ضرور را کاهش دهیم و از طرفی درآمدهای دولت را واقعی کنیم و سعی نکنیم از طریق کسری بودجه مخارج را پوشش دهیم. افزایش کسری بودجه به عنوان منبع درآمد دولت یعنی چاپ اسکناس و این یعنی کاهش ارزش پول ملی و نرخ فزاینده تورم. وی گفت: افزایش تورم وضعیتی را ایجاد میکند که در آن فقرا فقیرتر و پولدارها پولدارتر میشوند. درآمد دولت باید درآمد مولد و واقعی باشد که نامش مولدسازی داراییهای دولت است. دولت باید به جای اینکه پول چاپ کند، داراییهای غیرضروری را بفروشد. پازوکی همچنین با اشاره به بیانضباطیِ اداری گفت: همهجا بهترین نیروی متخصص را جذب دولت میکنند اما در اینجا نیروهایی که جذب میشوند، معمولاً با پارتیبازی میآیند.