تحریم‌های آمریکا علیه
صنعت نفت ایران
اداره اطلاعات انرژی آمریکا در تازه‌ترین تحلیل خود در ژوئیه مدعی شد که ایران در سال ۲۰۲۰ کمتر از دو میلیون بشکه در روز نفت تولید کرد که پایین‌ترین میزان در ۴۰ سال اخیر بوده است.
به گزارش انتخاب، این سازمان که زیرمجموعه وزارت انرژی آمریکاست، در این گزارش اعلام کرد چند عامل در کاهش تولید نفت ایران در سال ۲۰۲۰ نقش داشته که شامل افت اقتصاد جهانی درنتیجه شیوع همه‌گیری کووید ۱۹ و تحریم‌های آمریکا علیه صنعت نفت ایران بوده که صادراتش را متأثر کرده است. به نوشته ایسنا، طبق گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، ایران ذخایر نفت و گاز طبیعی فراوانی دارد و در پایان سال ۲۰۲۰، ذخایر ایران ۲۵ درصد از ذخایر نفت خاورمیانه و ۱۲ درصد از ذخایر نفت جهانی بود. اگرچه ایران از مشارکت در توافق محدودیت عرضه اوپک پلاس معاف شده است، اما تولید نفتش از تحریم‌های آمریکا متأثر شده است. تولید و صادرات نفت ایران از زمان خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ و احیای تحریم‌ها علیه صادرات نفت، متأثر شده است. تولید نفت ایران در چند ماه نخست سال ۲۰۱۹ که آمریکا معافیت‌های محدودیتی از تحریم‌ها برای مشتریان بزرگ نفت ایران صادر کرد، حدود ۲.۶ میلیون بشکه در روز بود. با این حال پس از انقضای این معافیت‌ها در ماه مه سال ۲۰۱۹، تولید ایران به حدود ۲.۱ میلیون بشکه در روز کاهش یافت. برآورد اداره اطلاعات انرژی آمریکا این است که صادرات نفت و میعانات ایران از بیش از ۲.۵ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۷ (یک سال پیش از وضع مجدد تحریم‌های آمریکا) کاهش است. از نفت خام و میعانانی که ایران در سال ۲۰۲۰ صادر کرد، بیش از نیمی به چین رفت. طبق تحلیل شرکت کلیپر دیتا، عمده این نفت با نام نفت کشورهای دیگر از ایران به چین صادر شد.
اگرچه تولید نفت ایران از تحریم‌ها متأثر شد اما هدف دولت ترامپ برای صفر کردن تولید و صادرات نفت ایران و وادار کردن ایران برای بازگشت به میز مذاکره محقق نشد. روزنامه فایننشیال تایمز در جدیدترین گزارش خود نوشت که همه امیدها برای دستیابی به توافق جدید برجام میان ایران و آمریکا هنوز از بین نرفته است. این روزنامه به نقل از منابع ایرانی نوشت: امیر عبداللهیان، دیپلمات ارشد جدید ایران ممکن است به توافقی برسد که دیپلمات ارشد اسبق ایران موفق به انعقاد آن نشد.
بیژن زنگنه، وزیر نفت دولت سابق اخیراً اعلام کرد ایران به دلیل تحریم‌های آمریکا پس از خروج این کشور از برجام، ۱۲۰ میلیارد دلار درآمد نفتی از دست داد و صادراتش دو میلیارد بشکه آسیب دید. وی کار اصلی جانشین خود را تقویت صادرات نفت ایران برشمرد.
ضرورت اکتشاف نفت
یک کارشناس ارشد نفت گفت: در بخش اکتشاف پتانسیل بالایی داریم و دوسوم همه سرزمین لایه‌های رسوبی است که شانس پیدا کردن نفت و گاز در دریا و خشکی راداریم که هنوز زیر پوشش اکتشاف نرفته، ما باید به اکتشاف ادامه دهیم، دنیا می‌داند که ما این پتانسیل راداریم اما گاهی خودمان فراموش می‌کنیم. سید مهدی حسینی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره سرمایه موردنیاز برای توسعه صنعت نفت، اظهار داشت: برآورد سرمایه بحث دومی از داشتن یک برنامه است، بستگی به این دارد که برنامه و اولویت دولت جدید در صنعت نفت چیست، بر آن اساس می‌توان برآورد سرمایه و هزینه داشت. اما سؤال اینکه لازم است چه اقداماتی برای نفت صورت گیرد؟ پاسخ اینکه توسعه و ظرفیت‌سازی بالادستی مهم‌ترین بخش صنعت نفت است و ما در این بخش از همه کشورهای تولیدکننده و عضو اوپک و غیر اوپک عقب‌تریم و تحریم بین‌المللی، تحریم داخلی، اشکالات در سرمایه‌گذاری و سیاست‌ها ازجمله دلایل تأخیر در توسعه این بخش بوده است.
نفت در سراشیبی تولید
وی افزود: مشکل دیگر اینکه عقب ماندن دو بخش دارد؛ بخش اول اینکه باید میدان‌ها اکتشاف شده‌ی توسعه‌نیافته (GREEN) به خصوص میدان‌ها مشترک را توسعه دهیم، دوم اینکه افزایش بازیافت میدان‌ها بسیار مهم BROWM و در حال تولیدمثل میدان اهواز، مارون، گچساران، آغاجاری، منصوری و آب‌تیمور که میدان‌ها بزرگی هستند و ده‌ها سال در حال تولید هستند و اکنون همگی در سراشیبی افت تولید هستند، در اولویت قرار دهیم، با افت تولید این میدان‌ها که با سرعت اتفاق می‌افتد میلیاردها بشکه نفت و سرمایه ملی و درواقع تریلیون‌ها دلار را در زیرزمین حبس کردهایم، این‌ها نکات مهمی هستند که فناوری مدرن و سرمایه سنگین نیاز دارد و ما نداریم، ضمن اینکه زمان‌بر و سخت هستند و سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند که ورود نکنند.
تحریم، تأسیسات فرسوده
و افت تولید
حسینی خاطرنشان کرد: مسئله دیگر اینکه تأسیسات بخش بالادست ما فرسوده شده‌اند، اگر بخواهیم رقم تولید را به همین میزان هم نگه داریم باید دستگاه‌ها، سیستم‌ها و پمپ‌های درون‌چاهی که بشدت فرسوده هستند، بروز شوند، در زمان تحریم که سال‌ها با آن مواجهیم تهیه لوازم و نگهداری سخت بوده زمانی هم به لحاظ مدیریت مشکل داشتیم در مجموع تأسیسات ما بشدت دچار آسیب است و اگر بنا باشد که تعمیرات و به‌روزرسانی شوند حدود 10 میلیارد دلار نیاز داریم، بنابراین برای بالادست حدود 70 تا 80 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم لازم داریم.
ساخت پالایشگاه میعانات از نان شب واجب‌تر است
این کارشناس حوزه نفت بابیان اینکه ساخت پالایشگاه و پتروشیمی هر دو توجیه سرمایه‌گذاری دارند، تأکید کرد: برای ساخت هر پالایشگاه با ظرفیت 500 هزار بشکه که البته مشکل آب هم نداشته باشد و هم اینکه امکان صادرات را بالا و هزینه را پایین بیاورد، نیاز به سرمایه‌داریم، 400 هزار بشکه هم پالایشگاه میعانات لازم داریم که از نان شب واجب‌تر است و باید هرچه سریع‌تر ساخته شود، اگر نتوانیم میعانات را پالایش کنیم صادرات آنها کار آسانی نیست به خاطر اینکه کیفیت بالایی ندارد اما اگر تبدیل به فرآورده شود، شانس صادرات بیشتری داریم، ضمن اینکه اگر قرار باشد میعانات را پالایش نکرده و نتوانیم صادر کنیم تولید گاز به مشکل برمی‌خورد و مجبور به کاهش دادن تولید می‌شویم و این برای کشور قابل‌تحمل نیست. وی یادآور شد: برای هر بشکه پالایش نفت 10 تا 15 هزار دلار و میعانات 7 تا 8 هزار دلار سرمایه نیاز داریم و مجموعاً چندین میلیارد دلار برای پالایش هزینه نیاز داریم. بنابراین در مورد میعانات ضرورت دارد و باید انجام شود و برای نفت نیز باید مطالعه شود که 500 هزار بشکه ظرفیت پالایشی ساخته شود.
فشارافزایی در پارس جنوبی اورژانسی است
حسینی در ادامه به موضوع صنعت گاز اشاره و تصریح کرد: در پارس جنوبی به عنوان بزرگ‌ترین میدان گازی دنیا نیاز به سرمایه‌گذاری زیادی داریم، گاز با برداشت‌هایی که دو طرف ایران و قطر داشته‌اند، افت کرده بنابراین باید تحت فشار بالا بیاید که هزینه سنگینی در بخش فشارافزایی آن هم به صورت اضطراری و فوری نیاز است. از زمانی که قرارداد فاز 11 با توتال منعقد شد یکی از مباحث اصلی ساخت پلتفرم فشارافزایی بود که ما امکان ساخت این پلتفرم 20 هزار تنی را نداشته‌ایم، اما می‌توانیم از کشتی‌هایی که در دوران کرونا کم‌کار شده بودند، استفاده کنیم و تأسیسات افزایش فشار را روی آن کشتی‌ها مستقر کنیم تا کمتر به خارجی‌ها وابسته باشیم.
در دوسوم کشور شانس پیدا کردن نفت و گازداریم
این کارشناس نفت افزود: در بخش اکتشاف پتانسیل بالایی داریم و دوسوم همه سرزمین لایه‌های رسوبی است که شانس پیدا کردن نفت و گاز در دریا و خشکی راداریم که هنوز زیر پوشش اکتشاف نرفته، ما باید به اکتشاف ادامه دهیم، دنیا می‌داند که ما این پتانسیل راداریم اما گاهی خودمان فراموش می‌کنیم. وی بابیان اینکه رقم 200 میلیارد دلار سرمایه را نباید تماماً خودمان تأمین کنیم، خاطرنشان کرد: بخشی از سرمایه‌گذاری را از جیب هزینه می‌کنیم و به درآمد می‌رسیم و از آن درآمد را با یک مکانیزه سرمایه‌گذاری بعدی را انجام می‌دهیم در بالادست و بخش ریسکی سرمایه‌گذاری خارجی و شرکت‌های نفتی خارجی را جذب کنیم و از درآمدها استفاده کنیم، هم بدهی‌ها را پرداخت و هم سرمایه‌گذاری بعدی را انجام دهیم، بنابراین لزوماً این‌گونه نیست که بگوییم 200 میلیارد دلار نداریم و پروژه‌ها را کنار بگذاریم.