طرح «حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی» که بیشتر با عنوان طرح محدود یا مسدودکننده و فیلترینگ فضای مجازی شناخته شده، تاکنون واکنشهای مختلفی را برانگیخته و تفسیرهای بسیاری از آن شده است. اگرچه موافقان این طرح بر این عقیدهاند که فضای کسبوکار داخلی، ساماندهی و از پلتفرمهای «وطنی» حمایت، مدیریت و مرزبانی میشود، اما مخالفان تأکید میکنند که اجرای این طرح نهتنها مشکلات جدی برای کسبوکارهای داخلی ایجاد میکند، بلکه عامل مهاجرت نیروهای متخصص خواهد شد. به گزارش ایسنا، اگرچه طراحان گفتهاند «فیلترینگ شبکههای اجتماعی خارجی بههیچعنوان در این طرح وجود ندارد» یا «قطعاً جایگزین سرویسی مثل گوگل وجود ندارد و هیچ زمان نمیتوان گوگل را مسدود کرد»، اما از طرح جدید مجلس تفسیر میشود: «هر خدمت کاربردی فضای مجازی که صاحب آن حاضر به همکاری با ایران و معرفی نماینده در کشورمان نباشد، ممکن است محدود شود؛ حال نام این محدودیت، فیلترینگ تأخیر دار باشد یا کم کردن پهنای باند.»
مرور بندهای این طرح و برداشتها و تفسیرهایی که از آنها میشود، نهتنها درباره راه ارتباط عادی عموم مردم با دنیای بیرون، بلکه درباره چگونگی دسترسی از بیرون به داخل ایران نیز نگرانیها را تشدید کرده است، بهویژه در میان فعالان گردشگری که با توجه به محدودیتها و گرانی هزینه تبلیغات در شبکههای خارجی، در حال حاضر ارزانترین، آسانترین و در دسترسترین ابزار برای تبلیغ و معرفی جنبههای ناشناخته ایران، همین فضای مجازی است. در سالهایی که چهرهای جنگستیز و سیاه از ایران در رسانههای غربی و شرقی به تصویر کشیده شده است، بهرهگیری از فضای بانفوذ و پرمخاطب شبکههای اجتماعی تا حدی تصویر دیگری را از ایران همراه با جاذبههای گردشگری، فرهنگ و مردمش نشان داده و دستکم قشر فرهیخته، اهالی سفر و ماجراجویان جوانتر را به کشورمان جذب کرده و حتی برخی از آنها مبلغان جاذبههای سفر به ایران شدهاند و خیلیهای دیگر با تفاسیر و تصاویر آنها در شبکههای اجتماعی به سفر به ایران علاقهمند شدهاند؛ بنابراین مسدود یا حتی محدود کردن این دسترسی جز آنکه گردشگری ایران را دوباره به عقب برگرداند و آن را از مناسبات بینالمللی حذف کند، کمک دیگری نخواهد کرد.
درباره میزان اثرگذاری شبکههای اجتماعی و موتورهای جستوجو بر کشف واقعیتهای یک کشور و انتخاب آن برای سفر نتیجه نظرسنجیها نشان میدهد ۴۸ درصد از کاربران اینستاگرام از این شبکه برای انتخاب مقصد تعطیلات بعدی خود استفاده میکنند و ۳۵ درصد از اینستاگرام برای کشف مکانهای جدید استفاده میکنند. تقریباً ۸۰ درصد از همه کاربران اینستاگرام در خارج از ایالاتمتحده آمریکا زندگی میکنند که نشاندهنده حضور جهانی چشمگیر این شبکه اجتماعی است.
نتیجه دیگر مطالعاتی که قبلاً انجام شده است، نشان میدهد بدون استفاده از این شبکه اجتماعی با چنین میزان مشارکت، نفوذ و محبوبیت، نمیتوان یک برنامه بازاریابی گردشگری مؤثر ایجاد کرد؛ بنابراین شرکتهای بازاریابی گردشگری که به بازارهای آینده میاندیشند، نمیتوانند از محبوبیت این شبکه اجتماعی در بین نسل جوان چشمپوشی کنند.
درباره میزان اثرگذاری فضای مجازی بر دنیای گردشگری نتیجه یک تحقیق نشان میدهد که حدود ۸۴ درصد مردم به نظرات آنلاین بهاندازه یک توصیه شخصی اعتماد دارند. درواقع کاربران شبکههای اجتماعی همچون اینستاگرام ترجیح میدهند نظر مصرفکننده دیگری را بشنوند تا پیامهای بازاریابی یک شرکت بزرگ مارکدار را ببینند، برای همین در سالهای اخیر بسیاری از این شرکتها به چهرههای شناختهشده و مؤثر در اینستاگرام و سایر شبکهها برای معرفی محصول و بازار متوسل شدهاند.
مطالعهای که Expedia در سال ۲۰۱۷ انجام داده است نشان میدهد ۶۹ درصد از مسافران از وقتی به سفر کردن فکر میکنند به جستوجوگرها مراجعه میکنند؛ این رتبهبندی بالاتر از همه منابع دیگر، ازجمله اعضای خانواده، دوستان، آژانسهای مسافرتی آنلاین (OTA) و وبسایتهای برند مسافرتی است.
گوگل همچنین دریافته که ۷۰ درصد از مسافران دارای تلفنهای هوشمند از این دستگاه برای جستوجو استفاده میکنند و ۵۰ درصد از مراجعهها به موتور جستوجوی Google Flights از طریق تلفنهای هوشمند انجام میشود.
این آمارها اهمیت موتورهای جستوجو و شبکههای اجتماعی را بهعنوان منابع ضروری برنامهریزی سفر دوچندان نشان میدهد و این پرسش را مطرح میکند که طراحان، مدافعان و موافقان طرح «حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی» یا همان صیانت از اینترنت، برای مختل نشدن این جریان ارتباطی و حذف نشدن ایران از بازارهای بینالمللی و تجارت جهانی، به چه جایگزین و نسخهای اندیشیدهاند و خلأ پیشبینیشده را چگونه جبران خواهند کرد؟
بهویژه آنکه استفاده از خدمات پایه کاربردی (پیامرسانها، شبکههای اجتماعی و سایر پلتفرمها) بهوضوح جرمانگاری شده است؛ در ماده ۳۳ این طرح نیز آمده که «هرگونه فعالیت تجاری در زمینه تولید، توزیع، تکثیر و عرضه غیرمجاز نرمافزارها یا ابزارهای رایانهای الکترونیکی (نظیر ویپیان و فیلترشکن)، انتشار عمده (به تشخیص کمیسیون) و در دسترس قرار دادن غیرمجاز آن که امکان دسترسی به خدمات غیرمجاز مسدود شده را بهطور مستقیم یا غیرمستقیم فراهم کند ممنوع بوده و مجازات مرتکب آن حبس و جزای نقدی درجه شش خواهد بود.»