دکتر اسماعیل همدانلو-استاد دانشگاه و کارشناس آب
کمی پیشتر مسئولین میگفتند: دشت تهران در بین 300 دشت کشور که فرونشست زمیندارند با 36 سانتیمتر در سال بیشترین نشست را دارد. اصفهان در مقام اول فرونشست زمین قرار دارد. با برداشتهای مجاز و غیرمجاز و با این فرونشستها حجم ذخایر آبی کشور که در حقیقت بانک مرکزی آب شمرده میشود کوچک و کوچکتر میشوند و بحران آبی امروز و فردا را رقم میزنند.
راهکار اول
کشورهای حاشیه خلیجفارس از ما خشکترند چرا مشکل آب ندارند. کویت، امارات، بحرین، قطر و عربستان بیشتر 80 درصد آب موردنیاز خود را از خلیجفارس و دریای سرخ شیرین سازی میکنند.43 درصد «آبشیرینکنهای» جهان در خلیجفارس فعال هستند. اکنون در دنیا هرروز 90 میلیون مترمکعب شیرین سازی میشود که 22 میلیون مترمکعب آن در منطقه خلیجفارس است.
ایران چه کرده؟
ایران از 1400 کیلومتر مرز آبی در جنوب کشور کمترین استفاده را از شیرین سازی آب داشته و استانهای حاشیه خلیجفارس و دریای عمان تشنهتر از سایر استانها هستند.
راهکار دوم
اینکه برق کارخانهها، تولید و اتوبانها را قطع کنیم تا روشنایی منازل تأمین شود راهحل نیست بلکه صدمه به تولید است. در مورد آب، «شرکت تأمین و انتقال آب خلیجفارس» با سرمایهگذاری شرکتهای صنعتی معدنی «گل گهر»، «مس سرچشمه» و «چادرملو» با مطالعه و مشاوره مشاورین داخلی و خارجی از سال 1392 شیرین سازی و انتقال آب به فلات مرکزی را آغاز کرد و علیرغم تحریمها یک ماژول 200 هزار مترمکعبی آب شیرین شده را تولید و به فاصله 823 کیلومتر به کرمان و یزد رساند.پیشبینی که شرکتهای سرمایهگذار داشتند و آمارها و هشدارهای خشکسالی و کم بارشی و افزایش دما و تغییر اقلیم را از مراجع بینالمللی و داخلی دیدند مسیر انتقال را برای سه خط لوله تا یزد آماده کردهاند. فعلاً از یک لوله استفادهشده و دو لوله دیگر به اقطار 2 متر کمی بیشتر یا کمتر مشکلات آبی سایر استانها را حل میکند. همچنین میتوان از دریای عمان آب را شیرین سازی و به استانهای جنوب و جنوب شرقی انتقال داد. آقای رئیسجمهور در افتتاح پروژه انتقال آب تا یزد در بهمنماه 1399 این خط را خط امید خواند. اگر اعتبارات بهموقع موافقت میشد بیش از 000/100 هزار مترمکعب در روز میشد آب را شیرین کرد ولی افسوس که تابهحال علیرغم پیگیریهای استانداران ذیربط و دفتر رئیسجمهور به جایی نرسیده و خوزستان دیگری را در اصفهان و استان خراسان شاهد خواهیم بود.
راهکار سوم
برای تأمین آب و برق پایدار از فرمایش پیامبر اکرم که فرمود «علم یاد بگیرید ولو در چین باشد» و به زبان امروزی آقای علی مطهری اخیراً گفتند: باجان مایی غلط سد گتوند کارون و خوزستان را شور و خشک کردیم چرا برای اجرای طرحهای عمرانی از بهترین متخصصین دنیا استفاده نکنیم و من اضافه میکنم همانطور که برای والیبال و بسکتبال و فوتبال مربی خارجی میآوریم چرا برای تأمین آب و برق و اقتصاد و تولید از علم و عالم دنیا استفاده نمیکنیم. کاری که در دستگاه موبایل به انجام رسید.
راهکار چهارم
احیای آمایش سرزمین راهحل چهارم است هم برای احداث کارخانهها و هم برای تولیدات کشاورزی ضرورت دارد عدم تولید محصولات آب بر و واردکردن آنها در حد نیاز و کشت محصولات با آب کم و صادرات آنها و فعالسازی وزارت کشاورزی برای هدایت کشاورزان برای دو اقدام فوقالذکر بحرانهای فردا را کاهش دهیم و کارخانهها را درجایی احداث کنیم که مشکل آب نداشته باشند.
باید بپذیریم مشکلات امروز با راهحلهای دیروز قابلحل نیست. مسئولان که این روزها به خوزستان میروند خود به وجود آورنده این شرایط هستند چگونه آنها میتوانند مشکل را حل نمایند وقتی گرفتار بحران هستیم لازم است از عقل و علم عالمان دنیا با حفظ منافع ملی استفاده کنیم تا وقایع خوزستان در استانهای دیگر تکرار نشود.