عمران دسترس-منتقد
اينجا قرار است يک رهبر مشهور جهان در مبحث علوم اعصاب، يک سفر تحریک‌آمیز و جذاب به اعماق ذهن انسان داشته باشد. ماريانو سيگمان، دانشمند مغز و اعصاب آرژانتيني که برخي پيشرفت‌ها را در زمينه مطالعه حافظه يا هوشياري به نتيجه رسانده است، دست به شاهکاري علمي زده است. بااین‌وجود، وي اغلب عجله مي‌کند و مي‌افزايد که پیش‌بینی‌اش در ابتدا توسط يکي از داستان‌هاي کوتاه بورخس صورت گرفته است. به نظر مي‌رسد او از قدم زدن در رد پاي بورخس لذت مي‌برد.
همچنين نشان مي‌دهد که امروزه علوم اعصاب بسيار هيجان‌انگيز است. فلسفه در حال واگذاري قلمرو به علم است و آزمايش‌هاي فکري جاي خود را به آزمايش‌هاي واقعي داده‌اند. زندگي پنهان ذهن، نوعي اکتشاف بين علم محض و واقعيت است و سيگمان يک همراه عجيب و سرگرم‌کننده براي ما ايجاد کرده است. به‌طورکلی مي‌توان آن را به سه قسمت تقسيم کرد. اولين مورد مربوط به روانشناسي رشد است: اينکه چگونه ذهن در دوران کودکي شکل مي‌گيرد. مورد دوم مربوط به مسائل روان‌شناختی مرتبط با بزرگسالان ازجمله تصميم‌گيري، آگاهي، خواب و رؤیاهای شفاف است؛ و سوم در مورد چگونگي يادگيري ما و اينکه علوم اعصاب چگونه مي‌تواند به ما کمک کند، است. آنچه اين 3 مورد را به هم متصل مي‌کند، سيگمان به‌عنوان نویسنده است: آن‌ها موضوعات حيوان خانگي او هستند. نتيجه به‌دوراز بررسي جامع «چگونگي فکر يا احساس و تصميم‌گيري مغز ما»، بيشتر شبيه يک گشت‌وگذار عجيب در آزمايشگاه وي است.
خلاصه کردن اين کتاب بسيار دشوار است؛ اما مضاميني تکراري وجود دارد که يکي از آن‌ها دست‌کم گرفتن «ناخودآگاه» توسط انسان است. سيگمان نشانه‌هاي آن را تفسير مي‌کند و استدلال مي‌کند که ناخودآگاه اغلب بيش از ما مي‌داند. هنگامی‌که مردم شطرنج بازی مي‌کنند، سيگمان برانگيختگي را از طريق ضربان قلب و تعريق اندازه‌گیری مي‌کند و به‌محض اينکه حريف مرتکب خطاي تغيير بازي مي‌شود، سنبله‌ها را در اين سيگنال‌ها مشاهده مي‌کند. او پيشنهاد مي‌کند که بايد ياد بگيريم اين سيگنال‌ها را بخوانيم و به آن‌ها گوش دهيم؛ شايد ناخودآگاه ما دارد به پنجره مي‌کوبد و سعي دارد با ما صحبت کند.
مغز انسان يکي از پیچیده‌ترین اندام‌های شناخته‌شده در علوم مدرن است و چيزهاي زيادي در مورد چگونگي شکل‌گیری هويت ما به دست می‌دهد. سيگمان، خوانندگان را به جستجوي اصول علوم اعصاب و روانشناسي اميدوار می‌کند و آن‌ها را ترغيب می‌کند تا بتوانند راه‌های مرموز مغز به‌منظور رشد دانش و شخصيت ما را کشف کنند. براي درک چگونگي شکل‌گیری مغز و چگونگي ايجاد «مرزهاي هويت»، عنوان يکي از فصل‌های اوليه کتاب به‌درستی مشخص‌شده است، يعني بايد درک کرد که چگونه رفتار يادگيري در دوران کودکي ايجاد می‌شود.
کتاب که به‌سوی جلو کشيده می‌شود، مباحثي مانند شکل‌گیری هويت، هوشياري و نحوه تغيير مغز در طول زندگي يک فرد بالغ، به‌ویژه در هنگام يادگيري، موردبررسی قرار می‌گیرد. مطالعات فردي و درس‌هايي که از فلسفه يا تاريخ برگرفته‌شده، در بخش‌هايي به‌صورت قابل‌هضم و خلاصه ارائه‌شده است. بينش‌هاي آشکارشده در متن در فصل آخر کتاب جمع‌بندي می‌شود، جايي که سيگمان در مورد آموزش بحث می‌کند و اينکه چگونه ممکن است بتوانيم ازآنچه در مورد مغز می‌دانیم براي تأثيرگذاري در نحوه آموزش استفاده کنيم.
نويسنده پيشنهاد می‌کند که ظهور ما به‌عنوان گونه‌ای با ديد استريوسکوپي در پيشاني و هماهنگي پيچيده چشم و دست، حاوي يک مزيت نسبت به انسان‌های اوليه است، زيرا به ما اين امکان را می‌دهد تا در يک وضعيت تأمل کنیم. اين مزیت به همراه مزاياي اعطاشده توسط نورون‌های آینه‌ای، توانايي در يادگيري، انتقال اختراعات به نسل‌های آينده و بهبود توانايي حل مسئله، به ما در آينده کمک خواهد کرد. نويسنده ديدگاه زردي نسبت به جامعه تکنولوژيک مدرن ما دارد، اما از سويي ديگر اعتقاد دارد که هر انساني «منحصربه‌فرد» متولد می‌شود و با پتانسيل خاصي که اگر به صداي دروني خود گوش بدهد، می‌تواند برگ زريني در تاريخ تحول بشري باشد.
به‌طورکلی، اين کتاب نگاهي جذاب نه‌تنها به جغرافياي مغز و مناطق مختلف آن، بلکه به انسانيت است. سيگمان با استفاده از تحقيقات و مشاهدات خود خوانندگان را در موضوعات متنوعي مانند هزينه و فوايد خوش‌بینی، نحوه حل معضلات اخلاقي، هويت انسان، شيمي و فرهنگ اعتمادبه‌نفس درگير می‌کند. چيزي که کتاب «زندگي پنهان ذهن» را متمايز می‌کند، صداي غیررسمی و درعین‌حال معتبر سيگمان و محدوده دانش وي است. زندگي پنهاني ذهن ماريانو سيگمان تلاشي براي رفع قفل شناخت ما از هستي است. ايده اصلي حاکم در پشت اين کتاب سرگرم‌کننده «تلاش براي شفاف‌سازی انديشه انسان» است و اين مهم با آشکار کردن برخي از پیش‌داوری‌ها، پیش‌زمینه‌ها و مکانیسم‌های مغزي انجام می‌شود.