حسن بهشتیپور، تحلیلگر روابط بینالملل درباره نشست کمیسیون مشترک برجام در وین با شرکت نمایندگان کشورهای ایران و چهار بهعلاوه یک در گفتوگو با ستاره صبح گفت: «به نظر میرسد که در شرایط فعلی ایران و آمریکا میتوانند در ارتباط با موضوع برجام، سیاست «اقدام در برابر اقدام» را در پیش بگیرند چراکه این موضوع یک راهحل میانه است. اگر از نگاه خوشبینانه بخواهیم به مسائل و تحولات نگاه کنیم به نظر میرسد که آمریکا تا حدودی از موضع قبلی خود عدول کرده و میخواهد بهصورت گامبهگام بخشی از تحریمها را بردارد. درصورتیکه پیشازاین موضوع بازگشت به برجام را منوط به انجام مذاکره با ایران کرده بودند. در مقابل این موضوع، مقامات ایران تأکید داشتند که این آمریکا بوده که از برجام خارجشده و برای بازگشت به برجام نیاز به مذاکرهای نیست و آنها باید برای بازگشت به برجام به تعهدات خود در این توافق بینالمللی عمل کنند و تحریمها را بردارند.»
مذاکره غیرمستقیم
این کارشناس ارشد روابط بینالملل در ادامه تصریح کرد: «بعد از ملاقات اخیر وزیران امور خارجه آمریکا، آلمان، انگلیس و فرانسه به نظر میرسد این تصمیم گرفتهشده که آمریکا مرحلهبهمرحله به برجام برگردد و طرحی نیز در این زمینه تهیهشده است از دیگر سو مسکو نیز اعلام کرده که نقشه راهی برای بازگشت آمریکا به برجام دارد و به نظر میرسد یکی از اهداف اصلی سفر وزیر خارجه روسیه به تهران در روزهای آینده در مورد این موضوع باشد.» وی در بخش دیگری از صحبتهای خود افزود: «گرچه آقای عراقچی تأکید کرد که ما مذاکره مستقیم و غیرمستقیمی با آمریکا نخواهد داشت و ایران فقط با گروه ۱+۴ مذاکره میکنیم، اما با توجه به انتشار برخی از اخبار در ارتباط با انجام مذاکره غیرمستقیم بین ایران و آمریکا میتوان حدس زد بعد از مذاکرات کمیسیون اجرای برجام بهصورت آنلاین و تصمیم برای ادامه مذاکرات حضوری در وین در روز سهشنبه 17 فروردین، طرف ایرانی با گروه چهار بهعلاوه یک مذاکره داشت و سپس آنها نتایج مذاکراتشان با ایران را با طرف آمریکایی در میان گذاشتند. براین اساس دستور کار اصلی نشست ایران و گروه ۱+۴ نحوه بازگشت امریکا به برجام بود.»
نرمش آمریکا در مذاکرات
بهشتیپور همچنین به نرمش آمریکا در مذاکرات اخیر نیز اشاره کرد و افزود: «به نظر میرسد دولت بایدن و تیم او تا حدودی از مواضع قبلی خود کوتاه آمده و آمادگی دارند که با به حالت تعلیق درآوردن اجرای بخشی از تحریمها زمینه را برای رسیدن به توافقی جدید با ایران آماده کنند. اما اگر بخواهیم از نگاه بدبینانه به این تغییر موضع آمریکا نگاه کنیم باید بگوییم که اینها هم وعده است و ممکن است تحقق آن زمان ببرد؛ زیرا در اسفندماه گذشته خانم وندی شرمن در جلسه استماع کمیته روابط خارجی مجلس سنای آمریکا گفته بود ژئوپلیتیک منطقه در حال حاضر با سال 2015 فرق کرده و آنها به دنبال تغییراتی در برجام هستند درحالیکه طرف ایرانی تأکید بر اجرای همین برجام دارد و معتقد به مذاکره مجدد در مورد آن نیست؛ بنابراین پیش از جلسه هم نمیشد انتظار فوقالعادهای از نشست وین داشت. بااینحال باید دید راهکار قابلتوجهی ارائه میشود یا نه و این رویکرد مذاکرات غیرمستقیم به کجا میانجامد. واقعیت آن است که برای رسیدن به هر نوع توافقی مذاکره مستقیم نتیجه بهتری خواهد داشت.»
تداوم چشمانداز مثبت
این تحلیلگر برجسته همچنین راهکار پیشنهادی خود را نیز برای تداوم چشمانداز مثبت مذاکرات ارائه کرد و گفت: «در شرایط کنونی دو طرف میتوانند سیاست «اقدام در برابر اقدام» را در پیش بگیرند و این موضوع در تعارض باسیاستهای اعلامشده از سوی دو کشور نیست. ازآنجاکه ارزیابیهای تحلیلی نشان میدهد بعید است که آمریکا بهیکباره اقدام همه تحریمها علیه ایران را لغو کند و در عمل خود را خلع سلاح نماید. براین اساس سیاست «اقدام در برابر اقدام» یک راهحل میانه است به این معنا که در ابتدا دولت بایدن اقداماتی را در ارتباط با به حالت تعلیق درآوردن اجرای برخی از تحریمها ازجمله فروش نفت و مواد پتروشیمی از سوی ایران به اجرا بگذارد و ایران نیز پس از راستی آزمایی و اطمینان از انجام این اقدام متناسب با آن اقدامی انجام دهد و سپس این روند ادامه پیدا کند. باید توجه کنیم که طرح «گامبهگام» یک طرح کلی و توافق در مورد یک نقشه راه است که مرحلهبهمرحله اجرا میشود؛ اما ازآنجاکه پیشازاین تجربهشده است دو طرف اعتماد چندانی به اجرای موفق آن ندارند؛ اما در اجرای سیاست «اقدام در برابر اقدام»، طرفین میتوانند با انجام اقدامات متقابل تا حدودی از اجرای قطعی توافقهای بهدستآمده مطمئن شوند.»