تجربه آرژانتین در کوچک سازی دولت، آزمایشگاهی زنده از نتایج فاجعهبار دولت بزرگ و آثار شگفتانگیز کوچکسازی آن است. برای دههها، آرژانتین در دام مدل پرونیستیِ دولت گسترده، هزینههای کلان عمومی، کسری بودجه مزمن و یارانههای بیرویه گرفتار بود. نتیجه این سیاستها، دور باطل تورم افسارگسیخته، کاهش مداوم ارزش پول ملی، فرار سرمایه، و فقر روزافزون بود. زمانی که تورم به مرز ۱۵۰۰ درصد رسید، اقتصاد آرژانتین در آستانه فروپاشی قرار گرفت.
*خاویر میلی(2024) با شعارهای رادیکال کوچکسازی دولت و انضباط مالی پا به میدان گذاشت و نقطه عطفی بود که معادله را وارونه به نمایش گذاشت. میلی با جسارتی کم نظیر، نیمی از وزارتخانهها را حذف کرد، دهها هزار شغل دولتی زائد را کاهش داد، یارانههای مخرب انرژی و حملونقل را قطع نمود و پروژههای عمرانی پرهزینه و غیرضروری را متوقف کرد. نتیجه فوری این ریاضت شدید، که از سوی صدها اقتصاددان چپگرا «فاجعهبار» پیشبینی شده بود، تحقق اولین مازاد بودجه پس از ۱۴ سال و سپس سقوط سریع تورم از ابرتورم به سطوح قابل مدیریت شد. *تحول و تجربه آرژانتین، یک اصل بنیادی را اثبات میکندکه دولت بزرگ، با کسری بودجه دائمی و چاپ پول برای تامین آن، خودزنی اقتصادی است. کسری بودجهها مزمن، اعتماد به پول ملی را از بین میبرد و تورم را به یک پیشبینی خودمحققشونده تبدیل میکند. تنها راه شکستن این چرخه شیطانی، قطع رگهای مالی دولتِ حریص است. میلی نشان داد که مهار تورم، نه با کنترل قیمتها (که خود باعث قحطی میشود)، بلکه با "خفه کردن بانک مرکزی" و قطع منبع تامین کسری، ممکن است.
*اثرات مثبت کوچکسازی فراتر از کنترل تورم شد زیرا با تثبیت اقتصاد کلان، فضایی برای رشد ایجاد شد. مقرراتزدایی گسترده در بازار کار، مسکن و کسبوکار، که مخالفان آن را عامل نابودی قشر ضعیف میدانستند، در عمل به خلق رونق انجامید. نمونه گویا، لغو کنترل اجارهبها بود که به جای افزایش قیمت، با آزادسازی عرضه، موجب جهش ۱۹۵ درصدی واحدهای اجارهای و کاهش ۱۰ درصدی اجارهها شد. این پداده آشکار میکند که مداخله دولت برای "حمایت"، اغلب با محدود کردن عرضه، نتیجه معکوس میدهد.
*تاریخ آمریکای لاتین پر است از نمونههای دولتهای بزرگِ شکستخورده ونزوئلای هوگو چاوز، که مورد تحسین اقتصاددانان برجسته چپگرا قرار گرفت، با ملیسازی، هزینههای اجتماعی عظیم و ویرایش حسابشده پول، کشور را به یکی از بدترین فجایع اقتصادی غیرنظامی تاریخ معاصر کشاند. دولتهای پوپولیست چپگرای آرژانتین قبل از خاویر میلی نیز، با اصرار بر کسری بودجه و مقاومت در برابر ریاضت، کشور را به پرتگاه ابرتورم سوق دادند.
*نکته کلیدی این است که ریاضت مالی و کوچکسازی دولت، اگرچه در کوتاهمدت دردناک است، اما پاکسازی ضروری برای درمان بیماری مزمن اقتصاد است. درد رکود و افزایش موقت فقر در آرژانتین، با بازگشت سریع رشد اقتصادی به حدود ۶ درصد و کاهش مجدد نرخ فقر، جای خود را به بهبودی پایدار داد. در حالی که نسخههای جایگزینِ مبتنی بر گسترش بیشتر دولت و کسری بودجه، تنها به تعویق انداختن فاجعه و عمیقتر کردن زخمهاست.
*تجربه آرژانتین به وضوح نشان میدهد که راه شکوفایی اقتصادی نه در انبوه وزارتخانهها، یارانههای کلی و کسری بودجه دائمی، که در دولتی کوچک، چابک و منضبط است. دولتی که به جای دستکاری قیمتها و ایجاد رانت، زمینه را برای فعالیت بخش خصوصی و نیروهای بازار فراهم میکند. هرچه دولت بزرگتر و پرخرجتر باشد، بار سنگینتری بر دوش تولید و مردم میگذارد و اقتصاد را به ورطه رکود تورمی میکشد. در مقابل، هرچه دولت خود را محدود به وظایف حاکمیتی کند و انضباط مالی را رعایت نماید، فضایی برای سرمایهگذاری، نوآوری و خلق ثروت فراهم میشود. آرژانتین امروز، گواه زنده این حقیقت است.