داریوش مبارکی، پژوهشگر و نویسنده کتاب «قشربندی اجتماعی در بلوچستان؛ از دوره قاجاریه تا پس از انقلاب ۱۳۵۷»، در گفتوگو با خبرگزاری کتاب ایران، به بررسی تحولاتی پرداخته که در نظام اجتماعی بلوچستان از زمان ورود دولت مدرن به این منطقه تا امروز رخ داده است. وی میگوید پیش از ورود دولت مدرن، اقتصاد مردم بلوچ مبتنی بر دامداری، کشاورزی و غارت بود، اما با تحولات سیاسی و نظامی، این منابع اقتصادی تغییر کرد و قاچاق به یک پدیده رایج تبدیل شد. مبارکی در این گفتوگو بر اهمیت قشربندی اجتماعی در بلوچستان تأکید دارد و از اصطلاح «زات» برای توضیح سلسلهمراتب اجتماعی استفاده میکند. وی این نظام را با سیستم کاستی در هند مقایسه کرده و تأکید میکند که در بلوچستان این قشربندی به اندازه هند متصلب نبوده است. وی همچنین به روند نوسازی آمرانه رضاشاهی اشاره میکند و میگوید که برنامههای نوسازی در بلوچستان، علیرغم برخی موفقیتها، در بسیاری از موارد ناکام بوده است. او معتقد است که این نوسازی از بالا، به جای ایجاد تغییرات مثبت، باعث تضعیف قدرت خوانین و افزایش وابستگی آنها به دولت مدرن شد. مبارکی همچنین معتقد است که در دوران نوسازی، بسیاری از مردم بلوچستان در برابر تغییرات آمرانه مقاومت کردند و به ویژه در زمینههایی همچون خلع سلاح و گرفتن شناسنامه، با دولت مخالفتهایی جدی داشتند. باوجود برخی تغییرات اجتماعی، وضعیت قشربندی امروز در بلوچستان مطلوب نیست .