دادههای سازمان ملل نشان میدهد نرخ باروری در سال ۲۰۲۵ به ۱.۶ فرزند به ازای هر زن رسیده است. همچنین، بر اساس گزارشهای سازمان ملل، پیشبینی میشود تا سال ۲۰۲۵ حدود ۲۷ درصد از جمعیت کشور سالمند باشند. دادههایی که حکایت از خطر پیری جمعیت دارند. از سوی دیگر، فشار صندوقهای بازنشستگی بر روی دولت حتی در زمان فعلی، بیش از پیش خطر عواقب پیری جمعیت را تشدید میکند. کاهش تعداد بیمهپردازان و سیاستهای نادرست در حوزه جمعیت و صندوقهای بازنشستگی، میتواند تجربه تلخ کشور یونان را به دنبال داشته باشد.
به گزارش اقتصادآنلاین، کشور ما به سرعت در حال ورود به مرحلهای است که جمعیت سالمندانش به سرعت افزایش مییابد و ساختار اجتماعی و اقتصادی را به چالش میکشد. سازمان ملل در یکی از گزارشهای خود پیشبینی میکند که تا سال ۲۰۵۰ حدود 27 درصد جمعیت کشور سالمند شوند. این تغییر جمعیتی با روند کاهش شدید نرخ باروری همراه است. نرخ باروری که در سال ۱۹۸۰ حدود ۶.۵ فرزند به ازای هر زن بود، اکنون به ۱.۶ فرزند کاهش یافته است. چنین روندی نه تنها ترکیب جمعیتی کشور را تغییر میدهد، بلکه ساختار نیروی کار، نظامهای بیمه و تأمین اجتماعی و حتی زندگی روزمره خانوادهها را تحت فشار قرار میدهد.
طبق دادههای قانون بودجه، در سال ۱۴۰۳ سهم صندوقهای بازنشستگی از بودجه عمومی کشور به حدود ۱۶ درصد رسیده است. همچنین، روند کاهشی جدی فرزندآوری، سرعت پیدا کردن تایمر بمب ساعتی پیری جمعیت را به دنبال دارد. بنابراین، از الان باید نگران ۲۰ سال آینده بود. اگرچه شرایط فعلی صندوقها نیز وضعیت مطلوبی را نشان نمیدهد.
برای مقابله با بحران جمعیتی، راهکارهای متنوعی وجود دارد که باید بهطور همزمان و هماهنگ اجرا شوند. افزایش مشارکت زنان در بازار کار به جبران کاهش نیروی کار فعال کمک میکند و جذب مهاجران متخصص و جوان تجربه جهانی موفقی برای ایجاد تعادل جمعیتی و رشد اقتصادی است. از آنجایی که مشارکت زنان در اقتصاد ایران بسیار پایین و طبق آمارهای بانک جهانی در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۳.۴ درصد است، افزایش مشارکت این گروه در اقتصاد میتواند حمایت موثری برای بازار کار کشور باشد. از سوی دیگر، ادامه فرایند فعلی صندوقهای بازنشستگی بر شدت بحران میافزاید. اصلاح نظام بازنشستگی از طریق افزایش تدریجی سن بازنشستگی، ایجاد صندوقهای چندلایه شامل پایه حمایتی، اجباری و مکمل و مدیریت داراییها و شفافسازی سرمایهگذاریها ضروری است. برنامهریزی مالی درست برای این صندوقها، و حمایتهای حساب شده دولتی تا زمانی که صندوقها از وضعیت بحرانی خارج شوند، میتواند شروعی برای اصلاح این وضعیت باشد.
همچنین سرمایهگذاری در فناوری برای افزایش بهرهوری نیروی کار باقیمانده از دیگر اقدامات مؤثر است. که میتواند در بلندمدت از فشار پیری جمعیت بر اقتصاد بکاهد. در سایر کشورهای صنعتی که وضعیت اقتصادی مناسبتری دارند، از واردات نیروی کار نیز استفاده میشود. بدین ترتیب، کشور میتواند از نیروی کار سایر کشورها نیز استفاده کند.