خبر سفر رسمی «احمد الشرع»، رئیس دولت سوریه، به ایالات متحده نشان دهنده تغییر مسیر قابل توجهی در روابط سوریه و واشینگتن است. به گزارش خبرگزاری رسمی سوریه (سانا)، الشرع صبح روز یکشنبه وارد آمریکا شد و قرار است در روز ۱۰ نوامبر با دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، دیدار کند. این دیدار که برای نخستین بار است یک رئیس دولت سوریه به کاخ سفید سفر میکند، از اهمیت استراتژیک و سیاسی ویژهای برخوردار است، به ویژه در زمینه لغو تحریمهای اعمال شده علیه سوریه، به ویژه قانون «قیصر» که تحریمهای شدیدی بر اقتصاد این کشور تحمیل کرده است.
شرع که پیشتر با نام ابومحمد الجولانی، رهبر گروه «هیئت تحریر الشام» و شاخه پیشین القاعده، شناخته میشد، پس از سقوط بشار اسد در سال گذشته، به عنوان رئیس دولت جدید سوریه معرفی شد. اقدامات اخیر احمد شرع شامل انتشار قانون اساسی موقت، برگزاری انتخابات برای مجلس قانونگذاری و دعوت از بازگشت پناهندگان سوری است. این اقدامات نشان دهنده تلاش او برای مشروعیتبخشی داخلی و بینالمللی است. حضور او در مجمع عمومی سازمان ملل در سپتامبر ۲۰۲۵ و سفر به نیویورک و سپس ورود به واشینگتن، نشانه تلاشهای دیپلماتیک برای معرفی دولت جدید سوریه به عنوان یک بازیگر مسئول در منطقه است.
دیدار با دونالد ترامپ رئیس جمهوری امریکا، تمرکز ویژهای بر لغو قانون قیصر و معافیت تحریمها دارد. این قانون محدودیتهای گستردهای بر تجارت، سرمایه گذاری و بازسازی سوریه اعمال میکند و تخمین زده میشود که بازسازی کشور بین ۲۰۰ تا ۳۴۵ میلیارد دلار هزینه خواهد داشت. رفع تحریمها میتواند مسیر بازسازی و تثبیت دولت جدید را تسهیل کند و مشارکت سوریه در ائتلاف جهانی ضد داعش را تقویت نماید. طبق گفته «تام باراک»، نماینده ویژه آمریکا در سوریه، انتظار میرود دمشق در این سفر توافقنامهای برای همکاری با ائتلاف بینالمللی ضد داعش امضا کند.
با وجود پیشرفتهای دیپلماتیک، سوریه همچنان کشوری بیثبات است. تنها بخشهایی از کشور، شامل دمشق، ادلب، حلب و حمص، تحت کنترل دولت جدید است. مناطق شمال شرقی تحت تهدید بازگشت داعش و شمال و جنوب کشور تحت فشار شبهنظامیان و عملیات نظامی اسرائیل قرار دارند. همچنین مسئله کردها و ادغام نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) در نیروهای امنیتی، همچنان محل تنش است و مذاکرات تا اوایل نوامبر پیشرفت ملموسی نداشته است.
سفر الشرع با ملاحظات امنیتی و نظامی نیز همراه است. گزارشها حاکی است که آمریکا قصد دارد پایگاه نظامی در نزدیکی دمشق ایجاد کند تا نظارت بر توافقات احتمالی امنیتی میان سوریه و اسرائیل را تسهیل کند. این پایگاه همچنین میتواند نقش لجستیکی و بشردوستانه ایفا کند، ضمن آنکه دمشق حاکمیت کامل خود را بر آن حفظ خواهد کرد.
از منظر بینالمللی، شورای امنیت سازمان ملل، پیشنویس قطعنامه آمریکا را تصویب کرد تا نام الشرع و وزیر کشور او، انس خطاب، از فهرست تحریمهای مرتبط با داعش و القاعده حذف شود. این اقدام که با رأی موافق ۱۴ عضو و ممتنع چین انجام شد، عملاً نشان دهنده تمایل جامعه بینالمللی برای پذیرش دولت جدید سوریه به عنوان بازیگری مشروع است.
تحلیلگران بر این باورند که الشرع، برخلاف سابقه جهادی خود، اکنون به عنوان یک دولتمرد عملگرای عمل میکند. سیاستهای او از جمله دعوت پناهندگان به بازگشت، برگزاری انتخابات و برقراری روابط امنیتی با همسایگان، همگی نشانگر تلاش او برای تثبیت مشروعیت داخلی و بینالمللی است. این اقدامات، در کنار تلاش برای لغو تحریمها، میتواند سوریه را در مسیر بازسازی، ثبات و تعامل سازنده در خاورمیانه قرار دهد.
با این حال، چالشهای جدی باقی ماندهاند: بازسازی اقتصادی، مدیریت مناطق خارج از کنترل دولت، حل مسائل کردها و تعامل با اسرائیل و شبه نظامیان، همگی نیازمند دیپلماسی دقیق و همکاری گسترده بینالمللی است. سفر الشرع به واشینگتن نه تنها نماد تغییر مسیر سیاسی در سوریه است، بلکه آزمونی استراتژیک برای سنجش توانایی دولت جدید در برقراری ثبات، جذب کمکهای بینالمللی و تبدیل یک کشور جنگزده به یک بازیگر سازنده در صحنه جهانی محسوب میشود.