رابرت استنبرگ (دانشمند در زمینه روان‌شناسی شناختی اهل ایالات‌متحده آمریکا) می‌گوید: «اول رابطه همه‌چیز خوب است مهم ادامه دادن رابطه است.» هرچه مسیر زندگی جلو می‌رود، خصوصیات صمیمیت و تعهد ضمانت کننده رابطه هستند و جذابیت هم وجود دارد . این بدان معناست که زوج در ادامه رابطه به‌طور طبیعی با جذابیت جذب یکدیگر می‌شوند و با صمیمیت متعهد زندگی را ادامه می‌دهند . جان بالای (وان شناس، روان‌پزشک و روانکاو انگلیسی) دل‌بستگی را این‌گونه توصیف کرد: «آنچه دل‌بستگی را در بزرگ‌سالی پی‌ریزی درست و منطقی می‌کند، دل‌بستگی ایمن در دوران کودکی است. درصورتی‌که این دل‌بستگی ایمن در کودکی توسط منابع دل‌بستگی تأمین نشود، فرد در بزرگ‌سالی باید تلاش کند تا بتواند امنیت دل‌بستگی را برای روانش بسازد که این کار کمی سخت است .»
منابع دل‌بستگی
مهم‌ترین منبع دل‌بستگی خداوند است که پناه افراد در سختی‌هاست . حال خوب بعد از گفتگویی عمیق با خداوند امنیت آفرین است . منابع دیگر دل‌بستگی والدین، دوستان، آشنایان و همسر هستند. اولین منبع دل‌بستگی مادر و پدر هستند که با نوع رفتاری که از لحظه به دنیا آمدن فرزند به او نشان می‌دهند یکی از انواع ۴گانه دل‌بستگی را به فرزند منتقل می‌کنند . بعد از آن‌ها با آغاز تولد اجتماعی فرزند در مدرسه این دوستان هستند که امنیت را در او تعیین می‌کنند. در سنین بزرگ‌سالی با ازدواج فرزند و ورود او به شرایطی متفاوت از قبل منبع دل‌بستگی به همسر تغییر وضعیت پیدا می‌کند . میزان دریافت امنیت روانی در کودک از هریک از منابع دل‌بستگی در بزرگ‌سالی تعیین‌کننده سلامت روان کودک است. جایی که رابطه ضعف دارد باید در زمان طلایی به درمان رابطه رسید در غیر این صورت با از دست دادن زمان، احتمال بهبود کمتر می‌شود.
انواع دل‌بستگی
-دل‌بستگی ایمن
-دل‌بستگی اجتنابی
-دل‌بستگی اضطرابی
-دل‌بستگی دوسوگرا
با شناسایی سبک دل‌بستگی فردی می‌توان به شناخت اساسی مشکل در روابط زوجی پی برد. پاسخ به سؤالات کمک‌کننده زیر راهگشاست:
-در اطرافیانتان به چه کسی یا کسانی دل‌بستگی دارید؟
-وقتی ناراحتید پناه تان برای صحبت کردن کیست؟
-وقتی غم و اندوه دارید دوست دارید چه کسی یا کسانی کنارتان باشند؟
در هریک از انواع دل‌بستگی ناایمن فرد پاسخی غیر از منابع اصلی دل‌بستگی خود که در متن مطرح شد بیان می‌دارد.
وقتی کودک با چهره سرد و بی‌تفاوت منبع دل‌بستگی‌اش مواجه می‌شود آغاز شکل‌گیری دل‌بستگی ناایمن است.
دل‌بستگی ناایمن
یک پژوهش جالب با موضوع میزان اهمیت دل‌بستگی کودک به پدر همان نتایج دل‌بستگی به مادر را نشان داده است . کودکی که با از دست دادن موقت پدر یا مادر واکنشی سرد و بی‌تفاوت نشان می‌دهد موقع برگشت آن‌ها کاملاً معمولی رفتار می‌کند، برخلاف نظر عموم افراد که می‌گویند «چه بچه‌ی خوبی ست اصلاً اذیت نمی‌کند » دل‌بستگی ناایمن دارد .
تفاوت دل‌بستگی با وابستگی
-دل‌بستگی رابطه‌ای خاص و متفاوت است . در حالیکه وابستگی وابسته به حضور فردی خاص است .
-دل‌بستگی سازوکار طبیعی زندگی ست که در اختیار فرد قرار می‌گیرد و کمتر افراد قدرش را می‌دانند .
وابستگی مکانیسم مغزی ست. فرد می‌داند رابطه سمی است، مکانیسم مرضی ست ولی بازهم در رابطه می‌ماند .
-دل‌بستگی از امنیت و صمیمیت می‌آید و وابستگی از احساس ناامنی شکل می‌گیرد .
-دل‌بستگی تعهد می‌آورد و وابستگی احساس تملک می‌آورد.
-دل‌بستگی فرد همان‌گونه که هست موردقبول قرار می‌گیرد و وابستگی روی‌ای درست کردن فرد مقابل را در سر می‌پروراند.
-دل‌بستگی عشق بدون قیدوشرط است و وابستگی عشق مشروط است .
-دل‌بستگی اشتیاق آفرین، سرشار از اعتماد و پایدار است و وابستگی سرشار از حسادت و ناپایدار است .
منابع
فرایندهای دل‌بستگی - سوزان جانسون ، والری ویفن -ترجمه دکتر فاطمه بهرامی
خانواده‌درمانی ترجمه دکتر رضایی