محمود جامساز- اقتصاددان
حماس خود را آماده می‌کند تا در کنار دیگر بازیگران منطقه جایگاه تازه‌ای بیابد، حماس که فاجعه ۷ اکتبر را آفرید و با هدف نابودی اسزاییل به یاری و کمک‌نظامی و تسلیحاتی متحدان مقاومت دل بسته بود، یک سرزمین سوخته بر جای گذاشت، اما اکنون به خاطر بقا، با توافق ۲۰ ماده‌ای آمریکا که عمدتاً شامل آزادی گروگان‌های اسراییل در ازای آزادی گروگان‌های حماس، خلع سلاح و برکناری از قدرت سیاسی در غزه پسا توافق است، موافقت نموده. اینک گرچه تبادل گروگان‌هادر شرف انجام است، اما به‌نظر نمی‌رسد که سایر مفاد توافق یعنی خلع سلاح و برکناری از عرصه سیاسی غزه به این آسانی صورت گیرد، زیرا شکست در ایدئولوژی جایگاهی ندارد. شهادت مرگ مقدس است و تن دادن به تسلیم به‌مفهوم پشت کردن به ایدئولوژی است. آیا واقعاً حماس ایدئولوژی خود را کنار می‌گذارد و به خلع سلاح و برون رفت از عرصه سیاسی غزه تن می‌دهد، یا این قراداد را به عنوان یک ابزار تاکتیکی برای دستیابی باهداف خود تلقی می‌کند، اگر چنین است قطعاً این توافق در مرحله اجراء با چالش روبه‌رو خواهد شد و صلح باین زودی مستقر نخواهد شد. تسلیم حماس یعنی مرگ ایدئولوژی و مرگ ایدئولوژی یعنی پایان کار حماس و نیروهای مقاومت، که ایران آن را بر نمی‌تابد. گرچه جمهوری اسلامی این توافق را تأیید کرده، اما همچنان تقویت نیروهای مقاومتی، از جمله حزب الله و حوثی‌ها را پی می‌گیرد و چرخه تازه‌ای از دیالوگ لفظی با آمریکا را آغاز می‌کند با این امید که دوران ترامپ سپری شود. اما این شیوه موفق نخواهد بود زیرا جنگ ۱۲ روزه معادله قدرت منطقه را بهم زده و چین و روسیه هم نشان دادند که در جنگ تنها با حمایت لفظی از جمهوری اسلامی طرفداری می‌کنند، لذا تکیه بر شراکت راهبردی با این دو کشور هم یک خطای محاسبه تاکتیکی است. و اقدامات اخیر ایران از جمله اصرار بر استمرار غنی سازی ۶۰ درصد و ساخت بمب اتم و تهدید به بستن تنگه هرمز، انگیزه حمله مجدد اسراییل به ایران را تقویت می‌کند.
فعال شدن مکانیسم ماشه
تاثیرات فعال شدن مکانیسم ماشه به تدریج آشکار می‌شوند، کشورهایی نظیر مالزی و ترکیه و امارات هم که شرکای تجاری ایران هستند، در مسیر اجرای فصل ۷ شورای امنیت اجرای تحریم‌ها را آغاز کرده‌اند. این در حالی است که اقتصاد ایران در حالت نامناسب است زیرا شاهد وقوع همزمان پدیده‌های رکود تورمی، کاهش رشد اقتصادی، کسر بودجه، انتظارات تورمی، افزایش نرخ دلار، سقوط بیشتر ارزش پول ملی، توقف بسیاری از بنگاه‌های صنعتی و افزایش حجم نقدینگی، فساد روشمند و گسترش فقر هستیم. بازگشت تحریم‌های سازمان ملل این شرایط را سخت‌تر و تنش‌های داخلی ناشی از ناترازی‌ها و کمبودهای معیشتی را شدیدتر خواهد نمود. در کشوری که تحت تحریم‌های جهانی است، کشورهای جهان را در مبادلات تجاری با آن محتاط می‌کند و صادرات محصولات غیر تحریمی را هم با چالش روبه‌رو می‌سازد و موتور صادرات کند شود نتیجه آن کاهش درآمد ارزی و تنگناهای مالی است.
کسری بودجه
جمهوري اسلامي با حدود ٨٠٠ هزار ميليارد تومان كسر بودجه و كاهش درآمدهای ارزي فاقد توان مهار تاثيرات پسا ماشه بر اقتصاد ايران است. لذا هر واكنش تقابلي در آینده، نسبت به توافق صلح حماس هر چند غيرمستقيم فارغ از عكس العمل ائتلاف جهاني بر عليه ايران، شرايط داخلي كشور را سخت‌تر و جامعه را مستعد بروز تنش خواهد نمود. تحلیل هزینه -فایده یکی از مهمترین ابزارهای مدیریتی چه در حوزه‌های خرد و چه در سطح کلانست، جمهوري اسلامي قبل آز اتخاذ هر گونه سياست خارجي و داخلي بايد در راستای حفظ منافع ملی هزينه فايده می‌کرد تا در وضعیت سخت و ناخوشایند کنونی قرار نگیرد. امروز بيش از هر زمان نيازمند تحليل هزينه فايده در روابط با كشورهاي پيراموني و در سطح جهان هستيم.
چراغ سبز ترامپ به ایران
ترامپ در سخنرانی در مجلس اسراییل به روشنی بیان کرد که خواهان صلح با ایران است، لذا نباید این فرصت را در چرخه مجدد گفتگوهای بی حاصل هدر داد، آینده کشور ما در استقرار صلح است بیاد داشته باشید زمانی که شینزوآبه نخست وزیر وقت ژاپن پیام ترامپ را در دوران اول ریاست جمهوری وی بایران آورد، بهای دلار ۱۱ هزار تومان بود اکنون دلار بواسطه این کشمکش‌ها ۱۰ برابر شده، بانک جهانی تورم ایران در ۲۰۲۵ را ۴۹/۵درصد و ۲۰۲۶ را ۵۴درصد برآورد کرده. پول نفت در پرونده كرسنت توقیف شده، تعطيلي بنگاه هاي كوچك و متوسط به بنگاه‌های بزرگ هم سرايت كرده، دامنه بيكاري وسیع‌تر شده، گرانی‌ها از حد طاقت مردم فراتر رفته، در عرصه بين الملل علاوه بر تنش‌های موجود با غرب و سازمان ملل متحد، ۵ کشور عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل از جمله چین و روسیه و ٢١ كشور ديگر ادعای بي اساس امارات را بر مالکیت جزایر سه گانه تأیید کرده‌اند. درحالی‌که در سال ١٩٧١ تفاهمنانه اي كه طي آن مالكيت سه جزيره پس از اشغال طولاني مدت دولت وقت بريتانيا بايران برگردانده شده به امضای بريتانيا به عنوان قيم إمارات رسيده است. حل اين معضلات چالشي و بسيار موارد ديگر در گرو استقر روابط ديپلماتيك و مسالمت آميز با غرب و در حقيقت رابطه موازنه مثبت با شرق و غرب است.