ازدواج تنها یک رابطه عاشقانه یا قراردادی نیست؛ بلکه شبکه‌ای از حمایت‌های عاطفی، روانی و اجتماعی ایجاد می‌کند، بر اساس پژوهش‌های انجام‌شده در دهه اخیر، افراد متاهل نسبت به افراد مجرد، سطح پایین‌تری از اضطراب و افسردگی و سطح بالاتری از رضایت از زندگی را تجربه می‌کنند. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای ازدواج، افزایش امید به زندگی است، زوج‌هایی که در یک رابطه پایدار قرار دارند، به‌طور میانگین عمر طولانی‌تری نسبت به همتایان مجرد خود دارند. حمایت روانی و عاطفی همسر، مسئولیت‌پذیری مشترک و انگیزه برای مراقبت از سلامت شخصی ازجمله عواملی هستند که این تفاوت را توضیح می‌دهند. تحقیقات نشان می‌دهد که ازدواج و فرزند آوری نه‌تنها در سطح فردی و خانوادگی، بلکه در ابعاد اجتماعی نیز نقش تعیین‌کننده‌ای در افزایش امید به زندگی، سلامت روان و تاب‌آوری در برابر مشکلات دارد. یافته‌های محققان حاکی از آن است که تشکیل خانواده همچنان یکی از مهم‌ترین سرمایه‌های انسانی برای مواجهه با چالش‌های عصر جدید است.
مزایای فرزند آوری
نازنین آهنگری دکترای روانشناسی بالینی و عضو هیات علمی دانشگاه در این ارتباط به ایرنا گفت: داشتن فرزند، فراتر از تجربه پدر یا مادر شدن، تأثیرات عمیقی بر سلامت روان و جسم دارد، مطالعات جمعیتی نشان داده والدینی که فرزند دارند در مقایسه با افراد بدون فرزند، در سنین بالا نرخ مرگ‌ومیر پایین‌تری دارند. یکی از دلایل اصلی این مهم، شبکه حمایتی گسترده‌ای است که فرزندان در دوران سالمندی برای والدین ایجاد می‌کنند. فرزند آوری اغلب با افزایش معنا و هدف در زندگی همراه است. والدین به دلیل مسئولیت نسبت به فرزند، کمتر به رفتارهای پرخطر مانند مصرف مواد یا سبک زندگی ناسالم روی می‌آورند، این تغییر سبک زندگی به‌طور مستقیم برافزایش طول عمر و کیفیت زندگی اثر دارد.
امید به زندگی
یکی از نکات جالب در پژوهش‌های اخیر، بررسی ارتباط سن فرزند آوری با امید به زندگی است. یافته‌ها نشان می‌دهد زمانی که آخرین فرزند خود را پس از سن ۳۳ یا ۳۵ سال به دنیا آورده‌اند، در برخی شاخص‌های زیستی، روند پیری کندتری داشته‌اند. به‌عنوان‌مثال، تلومرهای (Telomere) طولانی‌تر در این زنان مشاهده‌شده است؛ شاخصی که با طول عمر بیشتر و سلامت سلولی مرتبط است.
سلامت روان
ترکیب ازدواج و فرزند آوری، اثرات هم‌افزایی قابل‌توجهی دارد، زوج‌هایی که دارای فرزند هستند معمولاً سطح بالاتری از احساس معنا، تعلق اجتماعی و رضایت از زندگی را گزارش می‌کنند. این عوامل به‌طور غیرمستقیم به کاهش استرس، افزایش امید و حتی پیشگیری از اختلالات روانی منجر می‌شوند. نازنین آهنگری، متخصص روانشناسی بالینی در این زمینه می‌گوید: نقش فرزندان در کاهش احساس تنهایی والدین در دوران سالمندی غیرقابل‌انکار است. تنهایی یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش‌دهنده امید به زندگی در جوامع مدرن به شمار می‌رود و فرزند آوری می‌تواند در برابر این عامل محافظتی جدی ایجاد کند.
چالش‌ها
فرزند آوری در سنین بالای ۳۵ سال همراه با ریسک‌های پزشکی همچون فشارخون بارداری، دیابت بارداری یا افزایش احتمال سزارین است. بنابراین، بهره‌گیری از خدمات پزشکی پیشرفته و حمایت‌های اجتماعی و خانوادگی برای مدیریت این ریسک‌ها ضروری است. به گفته دکتر آهنگری، باید توجه کرد که ازدواج یا فرزند آوری به‌تنهایی تضمین‌کننده سلامت روان و امید به زندگی نیست؛ کیفیت رابطه زناشویی، میزان حمایت اجتماعی، وضعیت اقتصادی و سطح سلامت عمومی همگی نقش تعدیل‌کننده‌ای در این زمینه‌دارند. ازدواج پایدار، حمایت عاطفی و مسئولیت‌پذیری را افزایش می‌دهد و فرزند آوری، معنا، شبکه اجتماعی و خانوادگی و حمایت‌های گسترده‌تری فراهم می‌آورد. حتی در سنین بالاتر، اگر با مدیریت پزشکی صحیح همراه باشد، فرزند آوری می‌تواند نشانه‌ای از تاب‌آوری زیستی و روانی باشد و به افزایش طول عمر کمک کند. به نظر می‌رسد در جهانی که فشارهای روانی و اجتماعی رو به افزایش است، توجه به ازدواج و خانواده همچنان می‌تواند یکی از مطمئن‌ترین راه‌ها برای دستیابی به زندگی سالم‌تر، طولانی‌تر و امیدوارانه‌تر باشد.