منیره ستارزاده، مدیر پایگاه جهانی قنات‌های «اکبرآباد» و «قاسم‌آباد» کرمان در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه قنات‌ها نه‌تنها آب را از اعماق زمین به سطح می‌رسانند، بلکه با بازگشت بخشی از آن به سفره‌های زیرزمینی، چرخه طبیعی آب را پایدار می‌سازند، تأکید کرد: حفظ این سازه‌های آبی که ریشه در دانش بومی و مهارت گذشتگان دارد، امروز در شرایط خشکسالی اهمیتی دوچندان یافته است. بم، به‌عنوان یک منظر فرهنگی ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی یونسکو، به‌واسطه وجود ده‌ها رشته قنات با ویژگی‌های منحصربه‌فرد، نمونه‌ای بی‌نظیر در مهندسی پایدار آب در مناطق خشک جهان به شمار می‌رود.
ستارزاده گفت: قنات بخشی از یک چرخه طبیعی را تشکیل می‌دهد و به‌نوعی آن را ایجاد و پایدار می‌سازد. به این معنا که ما به‌وسیله قنات، آب موجود در سفره‌های زیرزمینی را از اعماق زمین به سطح زمین منتقل می‌کنیم تا اراضی، باغات و مزارع را آبیاری کنیم و این آب، دوباره از طریق نفوذ به زمین به چرخه آبی اعماق بازمی‌گردد. از این نظر، حفظ قنات‌ها هم از نظر اقتصادی و هم از نظر مصرف بهینه آب و تداوم چرخه طبیعی بسیار مقرون‌به‌صرفه است. مدیر پایگاه جهانی قنات‌های کرمان درباره ویژگی‌های قنات‌های این منطقه توضیح داد: قنات‌های شهر بم از نوع دشتی هستند. طول بسیار زیاد، عمق زیاد، آب‌دهی بالا و شیب اندک دارند. از نظر توپوگرافی، شهر بم در یک گودی قرار گرفته و ارتفاعات اطراف آن، که همان جبال و بلندی‌های رایج منطقه هستند، به‌عنوان منابع تغذیه‌کننده سفره‌های زیرزمینی عمل می‌کنند. در محدوده این منطقه دو گسل اصلی وجود دارد؛ یکی گسل باغچمک و دیگری گسل افراز. گسل افراز با طول ۱۲ کیلومتر و عرض ۲ کیلومتر، همانند یک سد طبیعی عمل می‌کند و در این گودی، هرچه آب از بالادست وارد سفره‌های زیرزمینی شود، دقیقاً در زیر شهر توسط این گسل نگهداری می‌شود و به‌یک‌باره وارد نرماشیر نمی‌شوند. همین ویژگی سبب شده است که گذشتگان ما با دانش و مهارت خاص خود، تعداد زیادی قنات در این منطقه حفر کنند و با این علم و مهندسی، باغات و نخلستان‌های کنونی را شکل دهند. او افزود: پس از وقوع زلزله، اگرچه بخشی از قنات‌ها آسیب دیدند اما این خسارات قابل جبران بود و بسیاری از قنات‌های آسیب‌دیده، مرمت و بازسازی شدند و دوباره مورد بهره‌برداری قرار گرفتند. در مناطقی که قابلیت تغذیه سفره‌های زیرزمینی وجود داشته باشد و مطالعات زمین‌شناسی انجام شود، امکان احیای قنات وجود دارد.
ستارزاده گفت: اکنون با توجه به کمبود آب باید بگویم که منطقه بم، به‌ویژه بخش‌های شمالی و شمال‌غربی آن، از نظر قنات‌ها و وضعیت آب نسبتاً خوب و پایدار است اما بخش‌های جنوبی و شرقی آن تا حدودی دچار تنش آبی است. هر ساله، در برخی سال‌ها آب قنات‌ها کاهش می‌یابد و اگر مالک قناتی یا فردی با مجوز، عملیات لایروبی را به‌صورت غیرحرفه‌ای انجام دهد، ممکن است مسیر قنات ریزش کند و قنات، کم‌آب یا حتی خشک شود. از سال ۱۳۹۷، پایگاه میراث جهانی قنات‌ها در محل قنات‌های ثبت جهانی، به دستور یونسکو راه‌اندازی شد. این پایگاه ساختمانی فرهنگی دارد که زمین آن را شهرداری واگذار کرده است. از آن زمان، دفتر پایگاه فعال شده و در حوزه‌های مطالعات، مستندسازی و گردشگری فعالیت می‌کند. یکی از اقدامات مهم ما، آسیب‌شناسی قنات‌ها بوده است.
محدوده منظر فرهنگی بم، ۵۲ قنات وجود دارد که شامل قنات‌های دایر و بایر است. حدود ۳۱ قنات فعال هستند و باقی یا پیش از زلزله متروک بوده‌اند یا پس از آن به دلیل بی‌توجهی مالکان یا صدور مجوز حفر چاه در بالادست خشک شده‌اند. طبق مطالعات ما، بسیاری از این قنات‌ها قابلیت احیا دارند، مشروط بر اینکه اقدامات لازم انجام گیرد. پایگاه، طرحی برای ساماندهی قنات‌ها و معرفی آن‌ها به گردشگران تهیه کرده است. به‌زودی با هماهنگی فرمانداری و سایر نهادهای مرتبط، تابلوهای معرفی نصب و مسیرها مشخص خواهد شد. قنات‌ها یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های گردشگری منطقه هستند؛ زیرا تقریباً در هر محله و باغی می‌توان قناتی یافت اما تاکنون اطلاع‌رسانی کافی در این زمینه صورت نگرفته است. همچنین با همکاری مقنیان و با توجه به نیاز شهرستان، مجموعه‌ای از ابزارآلات سنتی مقنی‌گری گردآوری شده است و به‌زودی نمایشگاهی در محل دفتر پایگاه قنات برای نمایش آن‌ها افتتاح خواهد شد.