درست چهار سال قبل در چنین روزی - پنجم مرداد ۱۴۰۰- بهشت رویایی گردشگران در غرب ایران به عنوان بیست و ششمین اثر ایران در فهرست آثار جهانی قرار گرفت. این منطقه جذاب و خاص با فرهنگ اصیل و ناب مردمانش، طبیعت بکر و چشم نوازش و تاریخ کهن و پر رمز و رازش در دو استان کرمانشاه و کردستان در مساحت ۴۰۹ هزار هکتار - عرصه و حریم - به ثبت جهانی رسید.
عزیز مصطفایی، یکی از اعضاء تیم تدوین پرونده ثبت جهانی این منطقه با بیان اینکه اورامانات یکی از گسترده‌ترین پهنه‌های میراث جهانی در دنیاست، اظهار کرد: سازمان یونسکو برای ثبت جهانی آثار ۱۰ پارامتر را در نظر می‌گیرد که از این تعداد شش پارامتر فرهنگی و چهار پارامتر طبیعی است. پرونده ثبت جهانی اورامانات دو پارامتر از مجموع این ۱۰ پارامتر را دارا بود که هر دوی آنها در حوزه فرهنگی بود.
وی با تاکید بر اینکه ثبت جهانی مسائل فرهنگی در سازمان یونسکو کاری بسیار سخت است، افزود: ثبت جهانی اورامانات نشانی از یک فرهنگ زنده، پویا و اصیل است که افتخاری بزرگ برای غرب ایران به شمار می‌رود.
رئیس میراث فرهنگی شهرستان پاوه با بیان اینکه برای ثبت جهانی این پرونده زحمات بسیار زیادی کشیده شد، تصریح کرد: به منظور ثبت جهانی این منظر از سال ۱۳۹۵ در کردستان و از سال ۱۳۹۶ در کرمانشاه پایگاه ملی هورامان راه اندازی شد و تیمی قوی روی این پرونده کار کردند.
عضو تیم تدوین کننده پرونده ثبت جهانی اورامانات با اشاره به گستردگی منطقه اورامانات گفت: حوزه‌ای که به ثبت جهانی رسیده در واقع مجموعه‌ای در هم تنیده از کوهستان‌ها و رودهایی است که دور تا دور آن را دشت‌ها فرا گرفته‌اند. دشت ماهیدشت و دشت ذهاب در کرمانشاه، دشت شارزور در عراق و دشت لیلاخ در استان کردستان دشت‌هایی است که منطقه اورامانات با کوه های سربه فلک کشیده خود در میان آنها قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه منطقه اورامانات تنها مربوط به دو استان کردستان و کرمانشاه نیست، عنوان کرد: بخشی از این منطقه در کشور عراق قرار گرفته که اگر به پرونده اضافه شود، پرونده منظر فرهنگی اورامانات به شکل بین المللی در خواهد آمد و اهمیت آن دو چندان خواهد شد. بعلاوه ارتباطات فرهنگی بین دو کشور را نیز تقویت می‌کند.
مصطفایی به جایگاه ارزشمند شاخص فرهنگی منطقه اورامانات از دید یونسکو نیز اشاره کرد و گفت: باتوجه به تغییرات و تحولاتی که به سرعت در دنیا درحال رخ دادن است، تمام فرهنگ‌ها در دنیا در حال یکدست شدن هستند و فرهنگ‌های متفاوت کم کم کمرنگ شده و از بین می‌روند. به همین دلیل یونسکو روی پرونده‌هایی که فرهنگی هستند حساب ویژه‌ای باز می‌کند و به آنها توجه بیشتری دارد، چراکه باید فرهنگ‌های اصیل، زبان‌ها، آداب و رسوم و غذاهای محلی حفظ شوند.
وی افزود: حدود یکسال پیش از اینکه اورامانات به ثبت جهانی برسد، حسام مهدی ارزیاب یونسکو به کرمانشاه آمد و بازدیدی از منطقه اورامانات داشت و ویژگی‌های فرهنگی که در این منطقه بود او را به شدت تحت تاثیر قرار داد.
رئیس میراث فرهنگی شهرستان پاوه اضافه کرد: زمانی که ارزیاب یونسکو به شهرستان جوانرود سفر کرد همزمان شد با آئین هزاران ساله «سوله» در کنار رودخانه لیله روستای کلاشی لولم که او را به دیدن این آئین دعوت کردیم و بسیار مورد توجه او قرار گرفت.
به گزارش ایسنا، وی ادامه داد: یکی دیگر از آئین‌هایی که ارزیاب یونسکو در سفر به اورامانات کرمانشاه از آن بازدید کرد، مراسم آئینی طریقت قادریه در روستای نجار پاوه بود که هر پنجشنبه برگزار می‌شود و دراویش در آن ذکر و سماع الهی انجام می‌دهند. آقای مهدی در این مراسم حضور داشت و به شدت تحت تاثیر آن قرار گرفت.
مصطفایی با بیان اینکه ارزیاب یونسکو در سفر خود به اورامانات کرمانشاه از ابعاد مختلف فرهنگی این منطقه بازدید کرد، گفت: اصلی‌ترین عاملی که باعث شد اورامانات به ثبت جهانی برسد و امروز افتخاری بزرگ برای غرب ایران باشد، فرهنگ این منطقه بود که باید روی حفظ و حراست از آن پایداری کنیم. از سویی امیدواریم با درایت مسئولین استانی زمینه‌ای فراهم شود که نهایت بهره مندی را از این منطقه ثبت جهانی ببریم تا هم مردم منطقه و هم مردم کرمانشاه و حتی ایران نیز از برکات آن استفاده کنند.