رمان «امریکایی آرام» گراهام گرین از رمان‌های خواندنی دربارۀ جنگ ویتنام است که با نگاهی نقادانه به موضوع مداخلۀ امریکا در جنگ ویتنام و از خلال این موضوع به تقابل استعمار نو و کهنه و مقایسۀ این دو و نیز به تردیدها و دوراهی‌های اخلاقی می‌پردازد. متن اصلی این رمان اولین بار در سال ۱۹۵۵، یعنی اوایل ورود امریکا به جنگ ویتنام، منتشر شده است.
وقایع رمان «امریکایی آرام» در دورانی رخ می‌دهد که اروپایی‌ها دارند جای خود را به امریکایی‌ها در ویتنام می‌دهند و امریکا تازه وارد ماجرای جنگ ویتنام شده است، چون دولت امریکا، طبق نظریۀ موسوم به «دومینو»، معتقد بود که اگر در قضیۀ ویتنام ورود نکند، کمونیسم در آن کشور نفوذ خواهد کرد و اگر یک کشور کمونیست شود، بقیه هم دومینووار کمونیست خواهند شد. براساس این نظریه بود که امریکا می‌خواست جلوی نفوذ کمونیسم در کشورهای جهان سوم را بگیرد و با همین رویکرد در جنگ ویتنام مداخله کرد. گراهام گرین در رمان «امریکایی آرام» از خلال داستانی جذاب و پرکشش، با نگاهی نقادانه به این مداخله و چندوچون و عواقب آن می‌پردازد. این البته لایۀ اول رمان است و گرین، ضمن پرداختن به این موضوع، دغدغه‌های همیشگی‌اش درباب خیر و شر و انتخاب‌های اخلاقی را هم پیش می‌کشد.
رمان «امریکایی آرام» از نظرگاه اول‌شخص و از زبان خبرنگاری میانسال روایت می‌شود که مدتهاست ساکن ویتنام است. در این میان، پای یک جوان امریکایی به نام پایل به داستان باز می‌شود و این سرآغاز کشمکشی‌ست که به یک تراژدی می‌انجامد. راوی و پایل باهم دوست می‌شوند اما در عین این دوستی، تضادی عقیدتی بین آن‌ها هست و همچنین تقابلی شخصی که به یک رقابت عشقی مربوط می‌شود. پایل متأثر از نظریات نظریه‌پردازی به نام هاردینگ است. هاردینگ بر این عقیده است که باید یک نیروی سوم در ویتنام تشکیل شود و این نیروی سوم، یک دموکراسی ملی را در مقابل نفوذ کمونیسم پایه‌گذاری کند. پایلِ ساده‌دل هم این نظریه را دربست پذیرفته و آمده که برای شکل‌گیری این دموکراسی ملی مورد نظر هاردینگ، زمینه‌سازی کند. اما در ادامۀ رمان «امریکایی آرام» می‌بینیم که چگونه خامیِ پایل و بی‌اطلاعی و ناآگاهی‌اش از واقعیت سرزمینی که وارد قلمرو آن شده، به فاجعه می‌انجامد. پایل می‌خواهد کار برپایی دموکراسی ملی در ویتنام را به یک ژنرال جنایتکار و جاه‌طلب بسپارد و او را سردمدار دموکراسی ملی بکند. راوی رمان اما با او مخالف است و می‌خواهد کاری کند که پایل نتواند به اهداف خود برسد. اما اختلاف او و پایل، چنانکه پیش‌تر اشاره شد، به یک رقابت عشقی هم برمی‌گردد و این، موضوع را پیچیده می‌کند و این تردید را به وجود می‌آورد که آیا راوی صرفاً با انگیزه‌ای انسانی می‌خواهد مانع اقدامات پایل بشود یا قصدش این است که رقیب جوان‌تر را از میدان به‌در کند؟
گرین در رمان «امریکایی آرام» به‌خوبی از پس شخصیت‌پردازی راوی و پایل برآمده و تقابل این دو و مسائلی را که آن‌ها را به هم متصل می‌کند و در عین حال مقابل هم قرارشان می‌دهد، ماهرانه به نمایش می‌گذارد. تضاد و تقابل راوی و پایل در «امریکایی آرام» را می‌توان به تضاد و تقابل میان اروپایی‌های نمایندۀ استعمار کهنه و امریکایی‌های نمایندۀ استعمار نو نیز تعبیر کرد. راوی، نمایندۀ اروپایی‌هایی‌ست که قدمتی تاریخی دارند و امریکایی‌ها را تازه‌به‌دوران‌رسیده می‌دانند و پایل نمایندۀ امریکایی‌هایی که جوانانه و بی‌محابا می‌خواهند بر جهان مسلط شوند و این سلطه را به اسم آزادی و دموکراسی بر جهان می‌گسترانند، یعنی به اسم خیر مرتکب شر می‌شوند.
راوی «امریکایی آرام» یک اروپایی سالخورده و خسته است و پایل یک امریکایی جوان تازه‌نفس که آمده دنیا را بگیرد و بر آن سلطه یابد. راوی، چیزهایی را می‌بیند که پایل نمی‌بیند. او رندی ظریف و باریک‌بین است که می‌تواند در همان حال که با حوادث پیرامونش درگیر است، گوشه‌ای بایستد و از فاصله‌ای نقادانه به آن‌ها نگاه کند. پایل اما قادر به این فاصله‌گرفتن نیست و برای همین نمی‌تواند پیچیدگی‌های امور را ببیند و چون پیچیدگی‌ها را نمی‌بیند، می‌تواند راحت دست به عمل قاطع بزند، درحالی‌که راوی پخته و رند رمان که با تردید به همه‌چیز می‌نگرد، معتقد به عمل قاطع نیست، هرچند سرانجام او هم مجبور می‌شود دست به عملی قاطع بزند. این‌جاست که پای انتخاب‌های اخلاقی، دغدغۀ همیشگی گراهام گرین در آثارش، در رمان «امریکایی آرام» هم وسط می‌آید و راوی رمان بر سر دوراهی انتخاب قرار می‌گیرد. رمان «امریکایی آرام» با ترجمۀ عزت‌الله فولادوند در انتشارات خوارزمی منتشر شده است.