دورهای متوالی تحریمها علیه شرکتها و نفتکشهایی که گفته میشود به تهران کمک میکنند، سرانجام جریان نفت ایران به چین را کند کردهاند، زیرا هزینهها افزایش یافته و معاملهگران بیشتری مجبور به انجام تلاشهای پرمخاطره برای دور زدن اقدامات آمریکا شدهاند.
تنگه کلیدی مالاکا
تنگه مالاکا کوتاهترین مسیر دریایی بین تأمینکنندگان نفت و گاز طبیعی خاورمیانه و بازارهای در حال رشد شرق و جنوب شرق آسیا است که بیش از یکسوم کوتاهتر از نزدیکترین گزینه جایگزین خود است. طول این تنگه ۹۰۰ کیلومتر است و در باریکترین نقطه خود به نام «فیلیپ پوینت» شناخته میشود، عرض آن به ۲.۸ کیلومتر میرسد. این تنگه سریعترین کانال کشتیرانی بین اقیانوسهای هند و آرام است. اگر کشتیها یک روز مجبور شوند از مسیر جایگزینی استفاده کنند، هزینهای بین ۹ میلیون تا ۹۰ میلیون دلار برایشان به همراه خواهد داشت. به گفته مدیران پالایشگاههای خصوصی چین، که خریداران عمده محمولههای نفتی تهران هستند، در هفتههای اخیر، ارسال محمولهها به دلیل مجموعهای از موارد عدم پایبندی فروشندگان مختل شده است. مشکلات لجستیکی و افزایش هزینهها که زنجیره تأمین را دچار اختلال کرده، عامل این مسئله بوده است. بر اساس دادههای شرکت تحلیل اطلاعات «کپلر» (Kpler)، پس از آخرین دور تحریمها علیه نفتکشها، مالکان، واسطهها و تاجران، فهرست سیاه آمریکا اکنون بیش از دو سوم از حدود ۱۵۰ نفتکشی را که در سال ۲۰۲۴ محمولههای نفت خام ایران را حمل کردهاند، شامل میشود.
افزایش فشار از سوی امریکا
رئیسجمهور آمریکا، دونالد ترامپ، وعده اجرای سختگیرانهتر تحریمها را داده است. اوایل امسال، گروه بندری شاندونگ (یک مرکز مهم پالایشگران خصوصی است) از اپراتورها خواست که از همکاری با نفتکشهای فهرست سیاه خودداری کنند.
افزایش هزینه دور زدن تحریم
هزینه دور زدن محدودیتهای واشنگتن سنگین است و رو به افزایش. نرخ اجاره یک سوپرتانکر غیرتحریمشده که مایل به انتقال نفت ایران از مالزی به چین باشد، اوایل این ماه بین ۵ تا ۶ میلیون دلار تعیین شد. رقمی که معاملهگران آن را بالاترین میزان ثبتشده میدانند و افزایش ۵۰ درصد نسبت به سال گذشته نشان میدهد. بر اساس دادههای شرکت «کپلر» (Kpler)، استفاده از نفتکشهای کوچکتر ( نسبت به نفتکشهای بزرگ معمولی مقرونبهصرفه نیستند) افزایش یافته است. در ماه فوریه، انتقال کشتیبهکشتی نفت در آبهای مالزی بین یک سوپرتانکر حامل نفت ایران و سه کشتی از نوع «آفرامکس» انجام شد، اقدامی که کندتر و پرهزینهتر از روشهای معمول بود.
کاهش تعداد کشتیهای قابل دسترس
تحلیلگران حوزه حملونقل دریایی به کاهش تعداد نفتکشهای در دسترس اشاره کردهاند، زیرا فهرست سیاه آمریکا در حال گسترش است. این مسئله مانعی جدی محسوب میشود، زیرا تجارت نفت ایران تا حد زیادی به انتقالات دریایی متکی است و به تعداد زیادی کشتی نیاز دارد.
تخفیف بیشتر فروش نفت
واسطهها و معاملهگران معمولاً نفت ایران را با قیمتی تعیینشده بر اساس اختلاف نسبت به یک شاخص جهانی، مانند قراردادهای آتی برنت، به خریداران عرضه میکنند. این قیمت شامل ارزش محموله و هزینههای اضافی مانند اجاره نفتکشها (معمولاً برای این مسیر به دو یا چند کشتی نیاز است) انتقال کشتیبهکشتی (STS)، بیمه و هزینههای بندری میشود. هرگونه افزایش ناگهانی در این هزینهها، یا حتی عدم تأمین کشتی یا تأخیر، میتواند سود معاملهگران را از بین ببرد و معامله را غیرعملی کند. در عین حال، افزایش قیمت، جذابیت خرید نفت ایران را برای خریداران چینی که به هزینه حساس هستند، کاهش میدهد. هفته گذشته، پیشنهادهای فروش نفت ایران برای تحویل به چین افزایش یافت و تخفیف این نفت نسبت به قراردادهای آتی برنت به ۰.۵ تا ۱ دلار در هر بشکه کاهش یافت، در حالی که این رقم هفته قبل ۱ تا ۱.۵ دلار بود. البته ماه گذشته، صادرات نفت ایران به بالاترین میزان در چهار ماه اخیر رسید، تا حدی به دلیل انباشت محمولههای بهتعویقافتاده از ماه قبل.
انتقال مخفیانه در مالزی
آبهای مالزی بزرگترین نقطه تجمع ناوگان سایه در جهان و مرکزی برای تجارت نفت ایران محسوب میشود، انتقالات کشتیبهکشتی بهطور فزایندهای در تاریکی انجام میشوند. (یعنی فرستندههای کشتیها خاموش میشوند.) بر اساس تصاویر ماهوارهای، ماه گذشته تا هفت انتقال نفت در یک روز مشاهده شد. تحلیلگران میگویند که بیشتر این انتقالات کاملاً «خاموش» بودند، که نشان میدهد شرکتهای حملونقل در حال اتخاذ تدابیر بیشتری هستند، در حالی که واشنگتن بر افزایش اجرای تحریمها تأکید دارد.
فشارهای احتمالی آمریکا
دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، اعلام کرده که قصد دارد فشار حداکثری بر ایران اعمال کند. برای این منظور، واشنگتن میتواند تحریمهای ثانویه علیه کسانی که با تهران تجارت میکنند را تشدید کند، اقدامی که میتواند تجارت را بیشازپیش تحتفشار قرار دهد و حتی اجرای تحریمها در دریا را نیز در دستور کار قرار دهد. به نقل از چند مقام آمریکایی، دولت ترامپ در حال بررسی برنامهای برای متوقف کردن و بازرسی نفتکشهای ایرانی است. این اقدام بهطور حتم برخی از اپراتورها و واسطههای فعال در تجارت نفت ایران و چین را وحشتزده خواهد کرد. گزارش بلومبرگ برگرفته از انتخاب