متخصص روانشناسی سلامت گفت: عوامل مختلفی چون ژنتیک و ارث باعث بروز وسواس خواهند شد، به طوری که اگر در فامیل درجه یک مبتلا به وسواس باشد، احتمال ابتلاء دیگران به ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش می‌یابد.
شایان آتابای متخصص روانشناسی سلامت و روانشناس بالینی در گفتگو با مهر در رابطه با اختلال وسواس، دسته بندی و چگونگی درمان این نوع بیماری گفت: اسم دقیق اختلال وسواس(OCD)، اختلال وسواسی جبری است که وجود وسواس‌های فکری یا عملی مکرر و شدید در فرد بوده و باعث رنج و مشکلات بزرگی برای فرد و اطرافیانش می‌شود.
وی ادامه داد: اختلال وسواس به دو بخش وسواس فکری و وسواس عملی تقسیم می‌شود، اما این دو مقوله به طور کامل از یکدیگر جدا نیستند. در حقیقت بسیاری از وسواس‌های عملی به دلیل بروز و ایجاد وسواس فکری است که شخص برای برطرف کردن و کنترل کردن اضطراب ناشی از فکرهای وسواسی به رفتارهای وسواسی اعم از مرتب کردن و مسائلی که بتواند اضطراب را کاهش دهد، روی می‌آورد.
آتابای مطرح کرد: وسواس فکری یعنی احساس اندیشه یا داشتن حسی تکراری و مزاحم که ذهن فرد را مشغول خود کرده و مانع تفکر او نسبت به موضوعات دیگر می‌شود، وسواس عملی نوعی رفتار اجباری نظیر شمارش، بررسی یا چک کردن مجدد گفته می‌شود.
روانشناس بالینی در ادامه گفت: در حال حاضر روش‌های درمانی روی درمان بیماری یا اختلال است، مانند اکثر اختلال‌های روانی دو دسته دارو اعم از دارو درمانی و روان درمانی وجود دارد. دارو درمانی یک نیاز برای بیماران وسواسی است، همچنین اکثر داروهایی که برای بیماری افسردگی به خصوص بازدارنده‌های انتخاب به کار می‌رود روی بیماری وسواس هم نتیجه می‌گذارد. یکی از مشکلاتی بیماران وسواس این است که به خاطر این اختلال و نگرانی‌هایی که دارند ممکن است روند درمان دارویی را به طور کامل انجام ندهند، گاهی اوقات خود مصرف دارو یک نوع اشتغال ذهنی ایجاد کند، بنابراین درگیری اطرافیان و خانواده برای هدایت فرد بیمار اهمیت بسیاری دارد.
وی افزود: امروزه روان درمانی برای بیماری وسواس به صورت کامل مؤثر است، درمان شناختی رفتاری (CBT) نشان داده می‌تواند برای درمان اختلال وسواس موفق عمل کند. در این روش درمانی از روش‌هایی اعم از حساسیت زدایی استفاده شده و به تدریج از حساسیت فرد نسبت به عوامل کم خواهد شد. نوع دیگر از روان درمانی مواجهه و ممانعت از پاسخ است که به طور معمول فرد وسواسی در شرایطی که از نظرش نامطلوب باشد مانند کثیفی قرار می‌دهند و فرد را از تمیز کردن آن محیط منع می‌کنند؛ همچنین برای درمان اختلال وسواس رویکردهای درمانی مانند روش تحلیلی مؤثرتر است.
تأثیر توقف روان درمانی یا استفاده
از یک نوع داروی خاص روی وسواس
آتابای اذعان کرد: روان درمانی در کنار دارو درمانی به فرد کمک می‌کند به تدریج با تکیه بر دارو زمینه را فراهم می‌کند که به تدریج بعد از درمان با کم کردن و قطع کردن دارو نشانه‌ها تا جایی که امکان دارد به زندگی فرد باز گردد. روان‌درمانی نقش اساسی در کاهش علائم اختلالات روانی دارد اما اتکا به دارودرمانی ممکن است منجر به بازگشت علائم و با قطع دارو علائم اختلال با شدت بیشتری به زندگی فرد باز گردد.
تفاوت شکاکیت و وسواس فکری
آتابای متذکر شد: شک وسواسی بیشتر شامل نگرانی‌هایی مانند قفل بودن در، خاموش بودن گاز یا تمیزی دست‌ها است، درحالی‌که شکاکیت نسبت به افراد و سوء‌ظن به رفتارهای پنهانی آن‌ها می‌تواند نشانه اختلال شخصیت باشد.
روند درمانی اختلال وسواس
روانشناس بالینی ادامه داد: درمان این اختلال به طور معمول ترکیبی از روان‌درمانی و دارودرمانی است. جلسات درمانی در ابتدا به‌صورت هفتگی برگزار می‌شود و بسته به رویکرد درمانی، بین ۱۲ تا ۲۴ جلسه و در شناختی رفتاری بین ۱۲ تا ۳۶ جلسه ادامه پیدا می‌کند؛ پس از اتمام دوره درمان، مراجعات ماهانه یا دوره‌ای سالی یک‌بار برای جلوگیری از بازگشت علائم توصیه می‌شود. آتابای در پایان خاطر نشان کرد: توصیه می‌شود بعد از درمان خانواده‌ها نسبت به علائم بازگشت بیماری حساس بوده و در صورت مشاهده نشانه‌های اولیه، فرد را به مراجعه مجدد تشویق کنند تا از شدت گرفتن اختلال جلوگیری شود.