گورستانهای متعددی در سیستان و بلوچستان از دورههای مختلف وجود دارد که واقعیتهای تاریخی و حقایقی از تمدنها، انسانها، آیینها و تاریخ پر رمز و راز این کهن دیار را در دل خود جای داده که یکی از این گورستانها که شاید به تعبیری از جمله عجایب ایران باشد گورستان جنها در چابهار است.
به گزارش همشهری آنلاین، سیستان و بلوچستان دارای ظرفیتهای متعددی در حوزه گردشگری است به طوریکه برای هر نوع گردشگری با هر نوع سلیقهای میتواند جذاب باشد و برای او خاطراتی خوش و متفاوت خلق کند، شاید در کمتر نقطهای در جهان بتوان این تنوع را دید.
یکی از بزرگترین گورستانهای پیش از تاریخ در سیستان و بلوچستان در سایت جهانی شهر سوخته یا گورستان ناشناخته محوطه باستانی بمپور گرفته تا گورستانهایی از دورههای مختلف دیگر اما تعدادی از این گورها مانند گور زرتشت در دهانه غلامان شهرستان زهک، گور دخمههای سنگی و مقابر خشتی در کوه خواجه سیستان، گورستان هفتاد ملا در میرجاوه، گورستان چهل پیرزاهدان کهنه مزار بیبی دوست و بقعه خواجه غلطان یکی از درازترین گورهای دنیا، مقابر جالق شیشه ریز در سراوان و حتی قبرستانها یا اصطلاحاً آرامستان معاصرتر گورهایفامیلی و گورستانهای متعدد دیگر با انواع شیوههای دفن، سنگ قبرها و معماری متنوع است.
یکی از این گورستانها که شاید به تعبیری از جمله عجایب ایران باشد گورستان جنها است. این گورستان عجیب در شرقیترین نقطه جنوب ایران در روستای تیس شهرستان چابهار قرار دارد.
این روستا از روستاهای باستانی ایران با قدمتی حدود بیش از ۲ هزار سال است. به گفته محلیها در این منطقه جنها زندگی میکردند و قبرهای سنگی بزرگ متعلق به این جنها هستند.
سنگ قبرهای این گورستان به شکل عجیبی بزرگ است و محلیها بعید میدانند که در این گورها آدم دفن شده باشد.
در آخرین پیمایشهای باستان شناختی که در سال ۱۳۹۷ در محوطه تیس انجام شد، اشیایی از دوران پارینه سنگی کشف گردید که احتمالاً تاریخ تیس را به دهها هزار سال قبل بر میگرداند.
روستای تیس در گذشتههای دور از بنادر مهم جنوبی کشور بوده است. البته در آن زمان با نامهای دیگری چون طیس و یا تیز هم خوانده میشده است.
قدمت این روستا به ۲۵۰۰ سال پیش شاید هم خیلی قبلتر باز میگردد زیرا که نام آن در کتب مربوط به فتوحات اسکندر آمده است.
همچنین بعدها یعنی در زمان حمله اعراب به ایران این بندر مهم به دست لشکریان بصره افتاده است و این اتفاق توسط ابن بلخی نیز روایت شده است.
افراد محلی به زبان خود به آن جن سنط میگویند با داشتن سنگ قبرهای بسیار بزرگ و خاص و وجود آن در زمینی سفت و صخرهای باعث شده که بومیان منطقه آن را به جنها نسبت دهند به همین دلیل کمتر کسی جرات میکند به آن نزدیک شود بویژه در شبها و شاید همین موضوعات نیز باعث شده که تحقیقات و بررسیهای بسیار اندک و ناچیزی بر روی آنها شود.
البته این نظریه نیز وجود دارد که شاید اصلاً این حفرهها قبر فرضیهها بسنده شود و تنها مکانی برای جمعآوری آب و ذخیره آن بوده است نظریه دیگری نیز وجود دارد و در آن دلیل کندن قبرستان جنها در روستای تیس بر روی سنگ را دوری ازگزند جانوران میدانند و معتقدند مردم آن زمان به دلیل آنکه مردگان خود را از دست حیوانات جونده که در خاک زندگی میکنند دور کنند زحمت کندن این سنگها را به خود میدادند تا اجساد مردگانشان از این حیوانات موذی درامان بمانند.
عدهای نیز معتقدند که در سینه کش کوه دفن کردن مردگان به دلیل احترامی بوده که برای آنان قائل میشدند و میخواستند که در مکانی بالاتر از افراد عادی قرار داشته باشند.
به طور خلاصه تمام این نظریات اثبات نشده و تنها حدس و گمانهای افراد مختلف است.
مردم محلی معتقدند که در زمان غروب صدای گریههای خاصی از این گورستان شنیده میشود و همین امر ترس اهالی را در پی داشته و باعث میشود که مردم به آن نزدیک نشوند به ویژه در شب و هنگام غروب خورشید.
مردم معتقدند که جنها در زمان شب هنگام بر بالای سر مردگان خود حاضر شده و به مویه و گریه میپردازند و برای آنها مرثیه سرایی میکنند پس نباید در زمان شب به این مکان نزدیک شد زیرا مورد نفرین جنها قرار میگیرند.
امروزه نیز در نزدیکی همان قبرستان جنها در روستای تیس مردگان خود را دفن میکنند اما هیچ گاه در زمان غروب و یا شب به آن جا نمیروند.