مطالعات کشوری نشان می‌دهد که زندگی در یک شهر آلوده باعث افزایش ۱۶ درصدی مرگ و میر، افزایش ۲۷ درصدی مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلب و عروق و افزایش ۲۸ درصدی مرگ و میر ناشی از سرطان ریه می‌شود.
بیماری‌های قلبی و ریوی، بروز حملات قلبی غیر کشنده، ضربات قلب نامنظم، ابتلا به سرطان ریه، تشدید آسم، کاهش عملکرد ریه و افزایش علائم تنفسی مشکلاتی است که آلودگی هوا برای سلامت انسان ایجاد می‌کند.
بر اساس گزارش وزارت بهداشت، تعداد مرگ‌ومیرهای سالانه در ایران که به آلودگی هوا مرتبط هستند، حدود ۵۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود. از این میان، شهر تهران به‌تنهایی حدود ۷ هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا در سال دارد. این آمار شامل بیماری‌هایی مانند سکته‌های قلبی و مغزی، سرطان‌ها و بیماری‌های تنفسی است که ارتباط مستقیمی با آلودگی هوادارند.
خسارت آلودگی هوا
میزان مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در استان‌های اراک و اصفهان به ترتیب ۶۶۱ و ۲ هزار و ۲۹ نفر است و میزان هزینه‌های تحمیلی بر سیستم بهداشتی در استان اراک معادل ۲ میلیون و ۵۶۴ هزار دلار و این میزان در استان اصفهان نیز ۷۹۶ میلیون دلار است.
خروجی آمارهای شرکت کیفیت کنترل هوای تهران نشان می‌دهد که فقط پنج روز هوای پاک در ۶ ماهه نخست سال جاری به ثبت رسیده که بر این اساس به‌طور متوسط در هر دوره ۳۷ روزه فقط یک روز پایتخت‌نشینان در هوای پاک‌نفس کشیدند.
افزایش ابتلا به بیماری‌ها
عباس شاهسونی رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این زمینه گفت: در شرایط آلودگی هوا، افزایش قابل‌توجه بیماری‌های قلبی و عروقی یا ریوی و مرگ زودرس در بیماران قلبی و سالمندان و افزایش قابل‌توجه علائم تنفسی در کل جمعیت رخ می‌دهد. افراد مبتلابه بیماری‌های قلبی یا ریوی، سالمندان و کودکان باید از هرگونه فعالیت فیزیکی خارج از منزل اجتناب و افراد دیگر نیز باید از فعالیت‌های طولانی و سنگین خارج از منزل پرهیز کنند.
شاهسونی بر استفاده از ماسک‌های مناسب و استاندارد برای گروه‌های آسیب‌پذیر، تأکید کرد و افزود: وقتی در هوای آلوده تنفس می‌کنید، ذرات و سایر آلاینده‌ها به ریه‌ها نفوذ کرده و آن‌ها را ملتهب می‌کنند. این امر منجر به بیماری‌های تنفسی مانند برونشیت مزمن، سرطان ریه، آسم، خس‌خس سینه، سرفه و تنگی نفس می‌شود.
وی بابیان اینکه بیماران قلبی و تنفسی با قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های هوا، بدتر می‌شوند، توصیه کرد: کودکان، سالمندان، رنان باردار، بیماران قلبی، ریوی، تنفسی، دیابتی و افراد چاق مستعد ابتلا به بیماری‌های مرتبط با آلودگی هوا هستند و لازم است که در خانه بمانند و در مواقع ضروری هنگام تردد در فضای باز حتماً ماسک بزنند. شاهسونی بابیان اینکه در هوای ناسالم، باید از ورزش و فعالیت فیزیکی در فضای باز جلوگیری کرد، گفت: همه گروه‌های سنی باید در منزل بمانند و در و پنجره‌ها را ببندند، از ورزش کردن در بوستان‌هایی که کنار بزرگراه‌ها قرار دارند، خودداری کنند.
کاهش نرخ باروری
دبیر کارگروه ملی وفاق توانمندسازی و هم‌افزایی وزارت بهداشت نیز بابیان اینکه تحقیقات نشان داده آلودگی هوا می‌تواند باعث کاهش نرخ باروری شود، ادامه داد: بیماری‌های تنفسی، قلبی و عروقی که ناشی از آلودگی هوا هستند، به کاهش سلامت عمومی و درنهایت به کاهش امید به زندگی منجر می‌شوند.
یاسر نژادی تصریح کرد: هزینه‌های درمان بیماری‌های ناشی از آلودگی، افزایش فشار اقتصادی و درنتیجه کاهش تمایل به گسترش خانواده را به دنبال دارد.
زندگی در محیط‌های آلوده منجر به استرس روانی و جسمی می‌شود که می‌تواند بر تصمیم‌گیری خانواده‌ها برای بچه‌دار شدن تأثیر بگذارد.
خطر مواجه با آلاینده‌ها در بیماران قلبی
سید فخرالدین نور محمدی متخصص قلب و عروق گفت: افرادی که به بیماری‌های قلب و عروق مبتلا هستند اگر در معرض هوای آلوده قرار گیرند به دلیل انتشار مواد سمی در هوا ممکن است خطرات ناگواری آن‌ها را تهدید کند.
وی تصریح کرد: بیماری‌های قلب و عروق بخصوص در بیمارانی که تنگی عروق قلب دارند همچنین بیماران دریچه‌ای، بیمارانی که به ای پس شده‌اند یا عمل جراحی قلب باز انجام داده اند، نباید در معرض هوای آلوده قرار بگیرند. در ایام آلودگی هوا، اکسیژنی که در هوا تنفس می‌کنیم به دلیل آلوده بودن بر سیستم ریه تأثیر منفی گذاشته و از سوی دیگر وقتی اکسیژن خون کم شود در آسیب‌های جدی به سیستم قلب و مغز و تمام ارگان های بدن تأثیر زیادی می‌گذارد. نور محمدی ادامه داد: اگر هوا آلوده باشد روی بیماران که تنگی عروق دارند اثر گذاشته و علائم تنگی نفس، سردرد، درد سینه آن‌ها را بیشتر کند.
به گفته این پزشک، بیمارانی که تنگی عروق قابل‌توجهی دارند ممکن است آلودگی هوا منجر به سکته قلبی حاد شود و این موارد را طی این چند سال گذشته در تهران شاهد هستیم.