احسان ثقفی رئیس هیات مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت(استصنا) گفت: اکنون که با ناترازی انرژی روبرو هستیم، به پدیده قاچاق پی برده ایم زیرا وقتی به آمار و ارقام میزان قاچاق سوخت نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که این پدیده سال ها وجود داشته اما قاچاق با ناترازی انرژی بیشتر نمایان شده است. قاچاق ناشی از ناترازی است؛ ناترازی اقتصادی، ناترازی در تولید، ناترازی در قیمت ارز، ناترازی در تدوین آیین نامه ها و قوانین و ناترازی در اجرای قوانین سبب می شود عده‌ای به دنبال راه‌های خلاف برای به دست آوردن درآمد هستند.
زیر پوست ناترازی ها
ثقفی به سیاست نرخ دستوری ارز اشاره کرد و آن را یکی از عوامل بروز ناترازی در اقتصاد از جمله حوزه انرژی برشمرد و گفت: رفع معضل قاچاق به اقدامات وسیعی از بازنگری در قیمت دستوری ارز تا آماده‌سازی زیرساخت ها نیاز دارد. نزدیک کردن قیمت داخلی سوخت به قیمت جهانی راهکار شدنی است. باید پیش بینی کنیم که چگونه شرایط را برای رساندن قیمت‌های سوخت و انرژی به قیمت‌های جهانی یا حداقل فوب خلیج فارس مهیا کنیم. قاچاق سوخت منافع زیادی برای قاچاقچیان دارد. باید قیمت را تعدیل کرد.
قاچاق سوخت نیروگاه ها
حمیدرضا صالحی، رئیس هیات مدیره فدراسیون صادرات انرژی گفت: بروز خاموشی ها در حوزه برق، قاچاق سوخت را نمایان تر کرد. سوخت اول نیروگاه های کشور گاز است اما همواره برای فصل زمستان در مخازن برای ۳۰ تا ۴۰ روز گازوئیل ذخیره می شود که امسال حجم این ذخایر کم بود و به دلیل کسری گاز، خاموشی زیاد شد. خاموشی‌ها سبب شد تا کاهش گازوئیل تحویلی به نیروگاه ها علت یابی شود و متوجه شدند حتی گازوئیلی که می بایست به نیروگاه می رفت، از طریق قاچاق سوخت به خارج از کشور فرستاده می شود. اکنون هر لیتر گازوئیل ۳۰۰ تومان در جایگاه های سوخت عرضه می شود، اما قیمت گازوئیل قاچاق ۳۰ برابر نرخ آن در جایگاههای سوخت است.
انحراف در حکمرانی انرژی
صالحی گفت: دو دهه گذشته موضوع قاچاق سوخت به فراموشی سپرده شده بود یعنی حکمرانی انرژی بعد از برنامه سوم و شروع برنامه چهارم تغییر کرد و مسائل از هر دولت به دولت بعد واگذار شد. در دوره احمدی نژاد درآمدهای ارزی و نفتی کشور به قدری بالا بود که هدر رفت منابع از طریق قاچاق به چشم نمی‌آمد. در یک برهه زمانی اعلام شد که یک خط لوله از دریا داخل لنجی شده و از آنجا قاچاق می شد و بر اثر جابجایی مسئولان این موضوع افشا شد.
توزیع رانت
صالحی گفت: وقتی رانت در اقتصاد توزیع می شود، به فساد و قاچاق تبدیل می شود؛ باید هر سال از میزان رانت کم کرد تا قاچاق هم کم شود. حکمرانی نامناسب در حوزه انرژی منجر به قاچاق شده است. گاهی نیروی انتظامی سوخت مورد نیاز یک تولیدکننده که کمتر از ۲ هزار لیتر است را به عنوان قاچاق توقیف می‌کند اما قاچاق ۲۰ تا ۳۰ میلیون لیتری سوخت دیده نمی شود؛ یعنی این قاچاق ساختار دارد و سازمان یافته است.
راهکار
ثقفی گفت: اگر تاب‌آوری مردم افزایش یافت آن موقع می‌توان قیمت سوخت را هم به طور پلکانی افزایش داد. ما یک زنجیره ناقصی داریم که ناتراز است دست به هرکدام زده شود نظم دیگری به هم می خورد پس باید زنجیره ناترازی را همزمان با یک برنامه درست کرد. افزایش تاب آوری و توانمند سازی و افزایش قیمت راهکارهایی است تا از قاچاق جلوگیری شود. میزان قاچاق در سه سال گذشته ۵۰ درصد افزایش یافته که این افزایش مطابقت دارد با افزایش قیمت ارز باید جلوی این کار را گرفت. راهکار سریع حل معضل قاچاق این است که در مرزهای غربی و شرقی قیمت سوخت واقعی شود و کارت های خاص برای مردم این مناطق در نظر گرفت. همچنین باید مصرف داخلی بهینه شود. ۱۲۰ میلیون لیتر مصرف داخلی زیاد است.
برگرفته از ایرنا