اسپند یا اسفند گیاهی چند ساله و علفی است که به خاطر اثرات درمانی و مفاهیم فرهنگی به وفور در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد. مطمئناً دود کردن اسفند را در مراسم مختلف دیده‌اید. این گیاه نه تنها برای سلامتی مفید است، بلکه در اعتقادات و آداب و رسوم ایرانیان ریشه دارد. درست است که از اسپند اغلب به صورت دود کردن استفاده می‌شود، اما این گیاه به اشکال مختلف برای کاربردهای گوناگون به کار می‌رود. در این مقاله از «همشهری آنلاین» در مورد خواص اسپند و موارد استفاده از آن صحبت می‌کنیم.
تاریخچه اسپند در فرهنگ ایرانی
گیاه اسپند جایگاه مهمی در فرهنگ و تاریخ ایران دارد و عمیقاً ریشه در سنت‌ها و باورهای کهن دارد. هزاران سال است که اسفند به عنوان یک عنصر محافظ برای دفع چشم شور و انرژی‌های منفی استفاده می‌شود. دانه‌های اسپند سوزانده می‌شوند و دود معطر تولید می‌کنند که گمان می‌رود فضاها را تصفیه می‌کند و برکت می‌آورد، عملی که با آیین‌های زرتشتی پیش از اسلام مرتبط است. در خانوارهای ایرانی، مخصوصاً در جشن‌ها یا رویدادهای مهم، سوزاندن اسپند یک آیین رایج است که نماد خوشبختی و محافظت معنوی است. این رسم ماندگار میراث فرهنگی غنی ایران را منعکس می‌کند و باورهای معنوی را با اعمال روزمره در هم می‌آمیزد.
در ادامه به خواص اسپند برای بدن اشاره می‌کنیم:
خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی
اسپند سرشار از ترکیبات زیست فعال مانند تانن‌ها و اسیدهای فنولیک است که خواص ضد باکتریایی و ضد قارچی قوی از خود نشان می‌دهند. این ترکیبات طبیعی می‌توانند از رشد باکتری‌ها و قارچ‌های مضر جلوگیری کرده و از سلامت کلی حمایت کنند.
کاهش قند خون
کاهش قند خون از خواص اسپند است. اسپند کربوهیدرات کم و سرشار از چربی‌های تک غیراشباع سالم دارد که به تثبیت سطح قند خون کمک می‌کند. کربوهیدرات‌ها جذب گلوکز در جریان خون را کند می‌کنند و افزایش قند خون بعد از غذا را کاهش می‌دهند.
تاثیر بر سیستم گوارش
اسپند سرشار از فیبر غذایی است که با تشویق حرکات منظم روده و جلوگیری از یبوست، سیستم گوارشی سالم را تقویت می‌کند. فیبر به عنوان یک پری بیوتیک عمل می‌کند، باکتری‌های مفید روده را تغذیه کرده و از سلامت روده حمایت می‌کند. این گیاه به نوبه خود جذب مواد مغذی را افزایش می‌دهد و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند.
بهبود شیردهی
از خواص اسپند می‌توان به بهبود شیردهی در مادران اشاره کرد. اسپند منبعی از مواد مغذی ضروری مانند روی، منیزیم و چربی‌های سالم است که در دوران شیردهی حیاتی هستند. این مواد مغذی از تولید شیر حمایت می‌کنند و کیفیت تغذیه شیر مادر را بهبود می‌بخشند و برای مادر و کودک مفید هستند.
بهبود خواب و درمان بی‌خوابی
اسپند حاوی تریپتوفان است که به عنوان یک اسید آمینه به تولید سروتونین و ملاتونین کمک می‌کند. سروتونین و ملاتونین هورمون‌هایی هستند که مسئول تنظیم خواب هستند.
ضد عفونی کردن محیط
اسانس‌های به دست آمده از اسپند حاوی خواص ضد میکروبی هستند. به همین دلیل به عنوان ضدعفونی کننده‌های طبیعی کاربرد دارند. هنگامی که در محصولات مراقبت خانگی یا پخش کننده‌ها استفاده می‌شود، عصاره اسپند می‌تواند به پاکسازی محیط از عوامل بیماری‌زا کمک کند و فضای زندگی سالم‌تری را ایجاد کند.
چگونه از اسپند استفاده کنیم؟
قبل استفاده از اسپند به صورت درمانی توصیه می‌کنیم دوز مناسب را در نظر بگیرید. دوز مناسب اسپند به عوامل متعددی مانند سن بیمار، سلامتی و چندین شرایط دیگر بستگی دارد. بنابراین بهتر است با پزشک متخصص صحبت کنید. در ادامه به روش‌های استفاده از اسفند برای برخورداری از حداکثر خواص اسپند اشاره می‌کنیم:
دود کردن اسپند
دود کردن اسفند یک عمل سنتی در فرهنگ‌های مختلف، به ویژه در خاورمیانه و آسیای مرکزی است. این کار اغلب برای دفع انرژی‌های منفی و پاکسازی فضاها استفاده می‌شود.
تهیه دمنوش اسپند
برای استفاده از خواص اسپند، دمنوش این گیاه را تهیه کنید. با این حال، دمنوش اسفند کمتر مصرف می‌شود، اما گاهی اوقات در طب سنتی برای فواید بالقوه آن مانند کمک به هضم غذا، آرام کردن اعصاب یا کاهش درد خفیف کاربرد دارد. با این حال، به دلیل آلکالوئیدهای قوی گیاه، احتیاط در مصرف بیش از اندازه توصیه می‌شود.