باستانشناسان در ارتفاعات گیلان و در محوطه «کهنه ماسوله» شواهدی از کارگاه چلنگری یافتهاند که قدمت آن احتمالا به حدود ۸۰۰ تا ۹۰۰ سال پیش میرسد. کشفهای اخیر باستانشناسان ممکن است وضعیت پرونده ماسوله را که یک بار قبلا از یونسکو برگشت خورده است، تغییر دهد.
سولماز رئوف، دانشآموخته دکترای باستانشناسی دانشگاه تربیت مدرس از تابستان امسال با همراهی گروهی از باستانشناسان و محققان، کاوش در محوطه کهنه ماسوله را آغاز کرده است. محوطهای که به گفته او، در دهه ۷۰ در جریان عملیات راهسازی درحالی که یکسری کوره ذوب فلز آشکار شد، شناسایی شد. همان سال «علیاصغر مُقری» در این محوطه، یعنی «کهنه ماسوله» مستقر شد و در کاوشهای باستانشناسی آثار و شواهدی از کورههای ذوب آهن به دست آورد که دو نمونه از آن بعدها بازسازی شد. در ابتدای دهه ۹۰ هم زندهیاد «بهروز همرنگ» کهنهماسوله را کاوش کرد و آثاری از کوره به دست آورد. همچنین در سال ۱۴۰۱ «مجتبی چرمچیان» در این محوطه آثاری از استقرار ساکنان منطقه و کورهها را به دست آورد. محوطه تاریخی کهنه ماسوله در تاریخ ۸۵/۳/۲۸ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. تیم سولماز رئوف نیز از تابستان ۱۴۰۳ کاوشهای جدیدی را آغاز کرده است. او که سرپرست کاوش باستانشناسی کهنه ماسوله به ایسنا گفت: ما هم آثار و شواهدی از کورهها را به دست آوردهایم که به احتمال زیاد کورههایی بودهاند که ساکنان منطقه در یک مرحله و چند مرحله فنآوری ذوب آهن را در آن انجام میدادند. رئوف اضافه کرد: در یک کارگاه دیگر شواهدی از کارگاه چلنگری به دست آوردیم که برای ما بسیار جالب بود؛ چراکه این یک کارگاه چلنگری ابتدایی بود و نمونههای کاملتر آن امروزه در شهر ماسوله وجود دارد. مردم ماسوله، امروزه هم چلنگری و هم آهنگری انجام میدهند. این باستانشناس درباره جزئیات نویافتههای کهنه ماسوله گفت: کورههای چلنگری داخل کف صخرهای کهنه ماسوله به دست آمده است. در دوره بعدی روی آن کفسازی شده بود و استقرار جدیدتر روی آن شکل گرفته بود. سرپرست هیأت کاوش کهنه ماسوله افزود: به جز این، ما در قسمتهای بالاتر کارگاههای دیگری باز کردیم و در کاوشها به شواهدی از کوره و شواهدی از زندگی دامداری دست یافتیم، مثلا قیچی مخصوص پشمزنی، ظرف مخصوص کرهگیری (در زبان محلی نِرَه)، که نشاندهنده آن است مردمی که مشغول چلنگری بودند همزمان دامدار هم بودند، یافتیم. البته به چنین شواهدی در برخی سفرنامهها اشاره شده است که حاصل کاوشها تاییدی بر آن است. او در پاسخ به این پرسش که قدمت کارگاه چلنگری به چه زمانی میرسد؟ گفت: هنوز نتایج تاریخگذاری نمونههای ذغال و سفال به ما نرسیده است ولی با توجه به سفالها، احتمالا کارگاهها دوره سلجوقی و ایلخانی استفاده میشدند و دستکم قدمت آنها به قرن ۵ و ۶ هجری قمری باز میگردد.