در دوره نخست ترامپ، بسیاری استدلال کردند که او از «استراتژی مرد دیوانه» در امورر سیاست خارجی پیروی میکند. ایده اصلی این استراتژی این است که اگر مخالفانتان فکر کنند شما به اندازه کافی ناپایدار هستید و علیرغم عواقب بالقوه فاجعهبار تهدیدتان را عملی می کنید، احتمال بیشتری دارد که عقبنشینی کنند. جمهوریخواهان در مورد اینکه دولت بعدی چقدر باید در قبال تهران رویکرد تهاجمی داشته باشد، اختلاف نظر دارند، زیرا رئیسجمهور منتخب با سیاست خارجی «آمریکا نخست» پیش میرود.
به گزارش «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است: ناظران مدت هاست در پیش بینی تصمیمات رئیسجمهور منتخب دونالد ترامپ ناتوان بوده اند. اما وقتی صحبت از روابط خارجی، به ویژه در خاورمیانه به میان میآید، به نظر میرسد که دوره دوم او بهطور حتم متفاوت از دوره نخست زمامداری وی خواهد بود. از زمان حمله 7 اکتبر حماس به اسرائیل، منطقه بهطرز چشمگیری تغییر کرده که توازن قدرت و اولویتهای بازیگران اصلی را مختل ساخته است.
حملات 7 اکتبر
حمله حماس به اسرائیل در 7 اکتبر 2023 را میتوان به عنوان یکی از لحظات مهم تاریخی تحلیل کرد که تحولات خاورمیانه را به دو بازه زمانی قبل و بعد از این اتفاق تقسیم میکند. همانطور که همکارم استیون ارلانگر فقط دو هفته بعد نوشت، این حملات فرضیات دیرینه در مورد مناقشه اسرائیل و فلسطین را در هم شکست و دورهای از عدم قطعیت خشونت بار را آغاز کرد. در دوره نخست ترامپ و بخش عمدهای از دوره بایدن، درخواستهای فلسطینیان برای تشکیل دولت تقریبا مورد توجه قرار نگرفت. اسرائیل کنترل کرانه باختری را در دست داشت و غزه را چنان محصور کرده بود که به نظر میرسید وضعیت موجود به طور نامحدودی ادامه یابد. اما حمله حماس و جنگها و تغییرات متعاقب آن، همه چیز را تغییر داده است. ایالات متحده بار دیگر عمیقا در منطقه درگیر شد و حمایت نظامی از جنگ اسرائیل علیه حماس در غزه و علیه حزبالله در لبنان به عمل آورد. خشم گسترده از رفتار اسرائیل، که دهها هزار نفر را کشته و بیش از یک میلیون نفر را آواره کرده، نیز مجدداً توجهات را به مسئله تشکیل دولت فلسطین جلب کرده است.
تعادل بر هم خورده میان اسرائیل و ایران
پیش از حمله 7 اکتبر حماس در سال گذشته، اسرائیل و ایران در حالتی از تعادل نسبتاً پایدار اما هر از گاهی خشونتآمیز به سر میبردند. آنها درگیر جنگ در سایه بودند، اما هیچکدام خواهان یک درگیری همهجانبه نبودند و تعادلی نسبی از بازدارندگی متقابل را حفظ میکردند. آن تعادل در 7 اکتبر دچار تزلزل شد. امسال این وضعیت زمانی بیشتر مورد تهدید قرار گرفت که اسرائیل یک مکان دیپلماتیک ایرانی در سوریه را بمباران کرد، مظنون به ترور یک رهبر حماس در تهران بود و رهبری حزبالله را تضعیف کرد. ایران به طور جداگانه دو حمله موشکی بزرگ به اسرائیل انجام داد، و اسرائیل اولین بار با حملاتی دقیق به سامانههای دفاع هوایی و تأسیسات تولید موشک ایران پاسخ داد.
عربستان و ایران: از جنگ سرد تا تنشزدایی
بخش اعظم سال های دهه 2010، عربستان و ایران از نبردهای نیابتی برای نوعی جنگ سرد در خاورمیانه استفاده میکردند. رقابت آنها به گونهای توضیحدهنده بسیاری از جنگهای داخلی منطقه و همچنین تنشهای فرقهای بین مسلمانان سنی و شیعی بود: ایران از گروههای نظامی شیعه در سراسر منطقه حمایت میکرد، در حالی که عربستان تلاش داشت تا با استفاده از نیابتهای سنی خود نفوذش را افزایش دهد.
شکست توافق اسرائیل و عربستان
پیش از حمله 7 اکتبر، به نظر میرسید عربستان و اسرائیل در آستانه توافقی برای عادیسازی روابط خود هستند که پتانسیل تغییر ژئوپلتیک خاورمیانه را داشته باشد. بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل امیدوار بود که چنین توافقی به ایجاد نوعی ناتوی خاورمیانهای منجر شود و روابط امنیتی نزدیکتری بین اسرائیل و کشورهای خلیج فارس شکل گرفته به انزواری بیشتر ایران و متحدانش بیانجامد. اکنون، وضعیت بسیار متفاوت به نظر میرسد. جنگهای اسرائیل در غزه و لبنان، هرگونه امکان دستیابی به توافق با اسرائیل را برای عربستان و سایر کشورهای منطقه تا زمانی که بتوانند امتیازات قابل توجهی را به دست آورند غیرقابل تحمل ساخته است. این امتیازات احتمالا شامل تعهد به ایجاد دولت فلسطینی خواهد بود، اما مخالفت اسرائیل با یک راه حل دو دولت اکنون قویتر از هر زمان دیگری در دهههای گذشته است.