معاون اجرایی رئیس جمهور از ممنوعیت استفاده از سوخت مازوت در سه نیروگاه اراک، کرج و اصفهان خبر داد و در حاشیه جلسه کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا اعلام کرد که استفاده از سوخت مازوت، مشکلاتی را برای زندگی و حیات مردمِ برخی از استانها فراهم نموده است. این ممنوعیت را در جهت تامین سلامتی شهروندان در مقابل بیماریهای ناشی از این سوخت تلقی نمود. متعاقب این خبر، فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت هم، در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس، عبارت تولید سَم را برای استفاده از سوخت مازوت به کار برد. حال باید دید استمرار استفاده از این سوخت، میتوانست چه آثار حقوقی را به همراه داشته باشد؟
اصول متعددی در قانون اساسی حق بر سلامت و بهداشت عمومی را مورد تاکید قرار داده و قانونگذاران کیفری نیز هرگونه اقدام و فعالیتی که این حق را متاثر نماید (چه در سطح گسترده و چه محدود ) مورد جرم انگاری قرار داده به نحوی که مطابق ماده 286 قانون مجازات اسلامی: [هرکس با پخش مواد سمی ... به گونه ای که موجب اخلال شدید در نظم عمومی کشور، ناامنی یا ورود خسارت عمده به تمامیت جسمانی افراد ... در حد وسیع گردد مفسد فی الارض محسوب ... میگردد.] مضافا، مطابق ماده 114 قانون آیین دادرسی کیفری مقامات قضایی مکلف اند از هرگونه فعالیتی اعم از خدماتی، تولیدی و.. که پیامدهای آن مضر به سلامت عمومی جامعه باشد، جلوگیری نمایند. علاوه بر موارد فوق، قانون مجازات اسلامی در تبصره (2) ماده 688 خود نیز، مقیاس محدود و فردی را نیز در شمول این نوع جرمشناسی قرار داده است. لذا محرز است که آلودگی محیط از طریق استفاده از سوخت مازوت یک جرم و یک تهدید برای امنیت سلامت جامعه تلقی میگردد.
فارغ از تعاریف کیفری، مبانی فقهی و سایر اسناد حقوقی نیز آلوده نمودن محیط را از مصادیق سلب حق امنیت سلامت مردم به شمار آورده اند. کلینی در کتاب الکافی حدیثی را نقل نموده که رسول خدا صلى الله عليه و آله، از مسموم كردن شهرهاى مشركان نیز نهى فرمودند که به اعتقاد برخی، اینگونه نهی ها دلالت بر حرمت داشته و میبایست در معنای عام مورد تفسیر قرار گیرد. بعلاوه، سایر اسناد حقوقی که میتوانند از اعتبار فراملی برخوردار باشند در مواد متعدد خود بر حفظ حق بر سلامت تاکید ورزیده اند. برای نمونه اساسنامه سازمان بهداشت جهانی که ایران از طریق تصویب قانون اجازه الحاق دولت ايران به سازمان بهداشت جهاني به آن محلق گردیده است، در مقدمه خود، این حق را به عنوان یکی از بنیادین ترین حقوق بشری مورد شناسایی قرار داده است.
در پایان، استفاده از سوخت های نامتعارف از جمله مازوت نه تنها موجب نقض حق بر سلامت میگردد، بلکه سایر حقوق اساسی شهروندان را نیز می تواند مورد تاثیر قرار دهد به نحوی که بر اساس اظهارت برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، میزان سالانه مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا، در حدود 40 هزار نفر برآورد شده است. لذا لازم است که دولت استفاده از سوخت مازوت را ممنوع کند، زیرا حق اولیه هر انسانی، تنفس در هوای پاک است.