محمد سالاری - کارشناس ارشد تحولات بین المللی
بعد از پایان جنگ جهانی دوم و پایان جنگ سرد و فروپاشی شوروی، اگرچه در مناطق نفوذ قدرت های بزرگ تنش ها و درگیری های بسیاری رخ داد اما مابین قدرت های بزرگ سال‌ها جنگی شکل نگرفته و با توجه به رشد همکاری های اقتصادی کشورها و قفل شدن منافع کشورها به یکدیگر صحبت پیرامون جنگ جهانی سوم را در محافل علمی به یک اولویت دور از ذهن تبدیل کرده است. اما در چند سال اخیر با رشد تنش های شدید بین المللی فرضیه عدم جنگ با تردید جدی مواجه شده است و اگر با عینک بدبینانه و هابزی نگاه کنیم حداقل می توان به چهار تنش و تحول مهم که امکان این را دارند که یک جنگ فراگیر وچه بسا یک نبرد سوم جهانی دیگری را رقم بزنند اشاره کرد. در ذیل به بررسی این چهار تحول اساسی می پردازیم:
یکی از مهمترین مسائلی که بعداز جنگ جهانی دوم حل نشده باقی ماند و نگرانی های بین المللی زیادی برای درگیری قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای به همراه داشت مسئله تنش و جنگ بین فلسطین ورژیم اشغالگر اسرائیل بوده است. روند این تنش ها با قدرت یافتن گروهای مقاومت فلسطین در غرب آسیا و تغییر معادله جنگ توسط آنها در سال های اخیر بسیار شدیدتر شده است به ویژه از7 اکتبر با شروع عملیات موسوم به عملیات طوفان الاقصی توسط جنبش حماس درغزه علیه رژیم صهیونیستی که ضربه سنگین نظامی به حیات رژیم وارد کرد را می توان از نشانه های جدی تنش منطقه ای و فرامنطقه به شمار آورد. در جنگ غزه به واسطه دخالت قدرت های فرامنطقه ای مثل آمریکا و اتحادیه اروپا و نگرانی شدید روسیه و چین از سرنوشت جنگ و تعرض رژیم اسرائیل به خاک جمهوری اسلامی ایران نشانه هایی از فراگیر شدن جنگ در منطقه و چه بسا در سطح فرامنطقه ای دور از ذهن نیست.
تحول بسیار مهم بعدی جنگ در جغرافیای اروپا در اوکراین است که در فوریه 2025 وارد سومین سال خودش خواهد شد. در این جنگ که در اصل موضوع دو طرف اصلی جنگ آمریکا و روسیه هستند و در سرزمین اوکراین اتفاق افتاده هنوز ادامه دارد و حتی نگرانی های بسیاری برای گسترش آن به دیگر کشورهای اروپایی وجود دارد. دراین آوردگاه ناتو و روسیه خود را آماده نبرد کرده اند و رزمایش ها و ائتلاف ها هم خبر از این موضوع را می دهد. رزمایش هسته ای اخیر ناتو با شرکت 2000 نظامی از 13 کشور ائتلاف شمال اروپا و ائتلاف روسیه با کره شمالی و اخبار مبتنی بر اعزام نیرو از کره شمالی در میدان جنگ اوکراین همه نشانه ای دیگرست که ظرفیت یک نبرد جهانی را می تواند در خود داشته باشد. تحول بعدی تنش های فراوان بین چین و تایوان است که تا مرز مانور نظامی و درگیری های محدود پیش رفته و با نفوذ آمریکا در تایوان نگرانی های جدی پکن را به دنبال داشته است. نمونه بارز پیام چین، رزمایش و مانور اخیر نظامی این کشور بود که بنا بر شواهد در یک روز از این تمرین نظامی بیش از 153 جنگنده در حریم هوایی تایوان دیده شده بود. لذا این تنش هم می تواند به واسطه درگیری دو قدرت جهانی چین و آمریکا نگرانی شدید جهانی را به همراه داشته باشد. آخرین تحول هم که این روزها راجب آن اخبار زیادی منتشر می شود شعله ور شدن تنش های بین کره جنوبی به عنوان کشور هم پیمان آمریکا و کره شمالی به عنوان کشور هم پیمان روسیه است. رونمایی اخیر از آزمایش موشک قاره پیمای هسته ای و تهدید موشک های بالستیک هسته ای کره شمالی و امکان درگیری با کره جنوبی و شعله ور شده این تنش هم می تواند نمونه دیگری از موارد شدیدا نگران کننده نظم و امنیت جهانی و شروع یک تنش فراگیر باشد.برگرفته از: دیپلماسی ایرانی