سابقه نداشته وزیر امور خارجه ایران در مدتی کوتاه به چندین کشور منطقه سفر کند به ویژه که دیدار هایی با مقامات اردن و مصر نیز در فهرست دیدار های دیپلماتیک عباس عراقچی دیده می شود. چه دستاوردی بر سفر های وزیر امور خارجه متصور است؟
مسعود پزشکیان تجربه حضور در پاستور ندارد از این رو اتفاقات اخیر منطقه فرصتی برای پختگی بیشتر و آزمونی برای دولت چهاردهم است. حوادث پیش آمده در منطقه و حملات اسرائیل وضعیت یکنوخت سیاست خارجی ایران را تکانی داده و به تغییرات و تصمیمات شتاب داده است.
آقای عراقچی در یکی از سنگین ترین برنامه های دستگاه دیپلماسی یعنی مذاکرات برجام، نفر دوم ماجرا بود. این فرد در خصوص روابط خارجی ایران فردی پخته، با تجربه و توجیه است. اما سیاست خارجی به طور کامل با هدایت رهبری است.
دولت چهاردهم با تعریف وضعیت جدیدی در دیپلماسی کشور روبرو است. شرایط جدید بر کارآمدی تیم وزارت امور خارجه می افزاید. تا اینجا وزارت امور خارجه دولت تکاپوی قابل قبولی داشت اما باید خروجی سفر های عباس عراقچی را در عمل ببینیم تا بتوانیم نظر بدهیم.
ایران ناچار از اقدامات دیپلماتیک است زیرا ما در فضای جنگ قرار داریم. با انتقال رادار تاد از ایالات متحده به اسرائیل، ایران در آستانه جنگ غیر مستقیم با آمریکا است.
در چنین شرایطی مسئولیت دستگاه دیپلماسی سنگین است و انتظار ها بالا است. تحرکات دیپلماسی متفاوت از دولت های پیشین است، زیرا شرایط کاملا فرق کرده است. در دوران آقای هاشمی ایران شرایط پس از جنگ را از سر می گذراند که اعراب به طور تمام قد در کنار عراق بودند و در سیاست، اقتصاد و از نظر فرهنگی و رسانه ای یا از نظر تسلیحاتی و ارسال امکانات به طور کامل از عراق پشتیبانی کرده بودند.
در دوران اصلاحات، آقای خاتمی با گفت و گوی تمدن ها از تقسیمات منطقه فراتر رفت و پا به مطلوبات جهانی گذاشت. دیالوگ با جهان را باز کرد و بسیار موفق ظاهر شد. به نظر من ترکیبی از سیاست خارجی و منطقه ای در دوره سازندگی و اصلاحات می تواند الگوی مناسبی برای دولت چهاردهم باشد.
آیا می توان بین کاهش تهدید اسرائیل در حمله به ایران و تحرکات اخیر دستگاه دیپلماسی ارتباطی برقرار کرد یا خیر؟
هنوز تاثیر سفر های عباس عراقچی آشکار نشده، ولی ایران باید منطقه را مطمئن می کرد که ما با آن ها کاری نداریم اما در صورت همکاری با اسرائیل ایران عکس العمل نشان خواهد داد.
اردن و دیگر کشور ها در رابطه با استفاده از آسمانشان گلایه دارند. پیام هایی وجود دارد که در این سفر ها رد و بدل شده است.
عامل تعلل اسرائیل، آمریکا است که در استانه انتخابات قرار دارد. دموکرات ها از یک سو به حمایت لابی های یهود و از سویی به رای آسیایی تبار ها، اعراب و مسلمانان نیاز دارند. انتخابات آمریکا در برابر اسرائیل عمل کرده و اجازه نمی دهد نتانیاهو وارد جنگی پر خسارت و پر آسیب با ایران شود.
ریشه تعلل اسرائیل را در وضعیت آمریکا جست و جو کنید، نتانیاهو در حمله به ایران مصمم است و دیپلماسی نمی تواند به شکل بازدارنده عمل کند. اسرائیل تصمیم خود را گرفته و تنها انتخاب زمان حمله معلق است.
آیا دیپلماسی فعال جمهوری اسلامی می تواند در ایجاد آتش بس غزه و لبنان و برقراری صلح سهمی داشته باشد یا خیر؟
ایران در ماجرای غزه و لبنان درگیر شده است به ویژه پس از موشک هایی که به خون خواهی شهادت اسماعیل هنیه و سید حسن نصرالله فرستادیم. موضع گیری های رسمی ایران در قبال حملات اسرائیل نسبت ایران با غزه و حزب الله را مشخص می کند.
امروز نیز درحالیکه اعراب واکنشی به شهادت یحیی سنوار نشان نمی دهد ایران موضع گیری می کند و اسرائیل را محکوم می کند. موضع ایران قابل تردید نیست. ایران باید در پاسخ ترور اسماعیل هنیه در تهران از حیثیت خود دفاع می کرد. از سوی دیگر جمهوری اسلامی نمی تواند نیروهای حامی خود در منطقه را تنها بگذارد این گروه ها به حمایت نیاز دارند. در مقابل باید بپذیریم که چنین ورودی به تنش منطقه عواقبی برای مردم در داخل دارد. ایران آمادگی درگیری در جنگی دراز مدت را ندارد. حمله اسرائیل به ایران شرایط را سخت خواهد شد.