ستاره صبح، فائزه صدر: عباس عراقچی، طی سفرهای پی در پی نزدیک به دو هفته در منطقه بود. وزیر امور خارجه به سوریه، لبنان، عراق، قطر و عمان رفت و برای خاموش شدن آتش جنگ در منطقه با سران کشورها رایزنی کرد. عراقچی در تمامی دیدارها به وضعیت هشدار جنگ در منطقه، صلح طلبی ایران و حق دفاع جمهوری اسلامی در صورت بروز جنگ اشاره کرده است. اما امروز خبرها حاکی از آن است که آمریکا به منظور تقویت بنیه دفاعی اسرائیل سامانه موشکی تاد و 100 کارشناس نظامی این حوزه را به منطقه میفرستد. به نظر میرسد در این شرایط کانال مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا از طریق سوییس، عمان، قطر و عراق بسته شده است. زیرا آمریکا عملاً در جبهه مقابل ایران و در کنار اسرائیل ایستاده است. ستاره صبح در گفت و گو با حسن بهشتی پور، کارشناس و پژوهشگر سیاست خارجی به تحلیل شرایط منطقه و بسته شدن باب مذاکره با غرب پرداخته که در ادامه میخوانید:
در شرایطی که تنش منطقه مسیر گفت و گوی ایران و آمریکا را مسدود کرده آیا هنوز هم میتوان به برداشته شدن تحریمها امیدوار بود یا نه؟
وزیر امور خارجه در گفت و گو با رسانهها اعلام کرده فعلاً مذاکراتی نخواهیم داشت با توجه به اینکه پایه برداشته شدن تحریمها مذاکره است میتوان گفت اگر مذاکره وجود نداشته باشد تحریمها همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند.
ما در شرایط جنگی قرار داریم و نمیتوانیم مذاکره با آمریکا و اروپا را دنبال کنیم. همانطور که امروز دستور کار وزارت امور خارجه عادی سازی مناسبات نیست، بلکه مدیریت تنش دنبال میشود.
مناسبات سیاست خارجی در شرایط جنگی یا وضعیتی مشابه تنش ایران و اسرائیل، متفاوت از شرایط عادی است. با توجه به شرایط حساس منطقه و موقعیتی که ایران و آمریکا در این درگیری دارند، آمادگی عادی سازی روابط در هیچ کدام از طرفها وجود ندارد.
جنگ خاورمیانه یک سال به طول انجامیده، ولی پیش از این فضای مناسبی برای گفت و گو وجود داشت آیا میتوان امید داشت با آتش بس باز موقعیت احیای توافق برجام و گفت و گو درباره سایر اختلافات ایران و غرب فراهم شود یا خیر؟
روند گفت و گو از یک موضوع مشترک شروع میشود که برای طرفین درجه اهمیت یکسانی دارد. مذاکرات ایران و غرب، ایران و آمریکا و یا ایران و پنج بعلاوه یک از موضوع توافق برجام شروع خواهد شد. اگرچه برجام با خروج آمریکا از توافق اجرایی نشد و در نظر منتقدانش توافقی ناکارآمد جلوه کرد، ولی یک الگوی ممتاز از گفت و گو و مذاکرات دیپلماتیک است. این الگو از بین نمیرود و میتواند به شکل چهارچوب مذاکرات آینده مجدداً مورد استفاده قرار بگیرد. ما یک بار به این شیوه با جهان به توافق رسیدهایم. در آینده هم هر مذاکرهای که بین ایران و غرب انجام شود بر مبنای برجام خواهد بود. ممکن است توافقات آینده با نامهای دیگری شناخته شوند، ولی الگوی گفت و گو های برجام تکرار خواهد شد. متاسفانه دوره طلایی گفت و گو و احیای برجام از دست رفته است. امروز هم جنگ منطقه به شکل یک مانع دست طرفین را بسته است. از طرفی شرایط به صورتی است که طرف مقابل احساس میکند ایران باید سر میز مذاکره امتیاز بدهد. به همین دلیل عقیده دارم شرایط برای شروع مذاکرات و از سر گیری گفت و گو ها مساعد نیست.
آیا انتخابات ماه آینده آمریکا و پیروزی هر یک از نامزدها تاثیری بر روند مذاکرات ایران و آمریکا خواهد داشت یا نه؟
سال 2020 آقای بایدن از بازگشت به برجام میگفت و ترامپ را که از برجام خارج شده بود محکوم میکرد. ولی نامزد حزب دموکرات بعد از پیروزی حرکتی در جهت احیای برجام انجام نداد. سیگنالهایی از آمریکا برای مذاکره به ایران رسید و گفت و گو هایی در کشورهای ثالث شکل گرفت ولی عملاً به احیای برجام و رفع تحریمها ختم نشد. امروز برگ تنش خاورمیانه در تبلیغات نامزدهای انتخابات آمریکا، وزن بالاتری دارد و کمتر به موضوع ایران و برجام اشاره میشود. انتخاب خانم هریس به ریاست جمهوری میتواند فرصتی برای چهارچوب بندی جدید روابط ایران و آمریکا باشد. اما این فرصت زیر سایه تنش، درگیری و جنگ منطقه قرار گرفته و در حالی که ارزش بررسی و توجه دارد با گسترش تنش از دست خواهد رفت.