گروه اجتماعی: خانواده ها و مدارس در این روزها در حال آماده شدن برای آغاز سال تحصیلی هستند. شواهد و مشاهدات میدانی حاکی از گران بودن لوازم نوشت افزار از کیف و کفش و لباس مدرسه گرفته تا لوازم التحریر دارد. تهیه اقلام مورد نیاز مدرسه حدود 3 تا بیش از 5 میلیون تومان هزینه دارد. پرداخت شهریه مدارس نیز از 5 تا بیش از 100 میلیون تومان جیب خانواده ها را در شهریور و مهر ماه خالی می کند. در همین حال ایرج عبداللهی، رئیس انجمن فیزیوتراپی ایران میگوید: تغذیه نامناسب و نشستنهای بیش از حد باعث شده تا بچههای ایرانی رشد استخوانها و مفاصلشان محدود شود و قد کودکان نسبت به ۵۰ سال گذشته کوتاه شده است.
ویژگی کوله پشتی مناسب
ایرج عبداللهی عضو هیات علمی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی با بیان این که دانش آموزان به هیچ عنوان نباید از کیفهای اداری برای حمل وسایل تحصیل خود استفاده کنند از آسیبهای استفاده بیش از حد از وسایل الکترونیکی چون موبایل و تبلت برای کودکان و نوجوانان میگوید و نسبت به تاثیرات استفاده بیش از حد از این وسایل بر استخوانها و عضلات کودکان و نوجوانان هشدار میدهد. کیف دانش آموز اگر به صورت متقارن حمل نشود باعث آن میشود که فشار بیشتری بر یک سمت ستون فقرات نسبت به سوی دیگر آن وارد آید. دانش آموزان نباید از این کیفها که بر یک سمت بدن حمل میشود، استفاده کنند. آنها حتما باید از کوله پشتی استفاده کنند که به صورت متقارن باشد. باید کوله پشتی سبک وزن و متناسب با جثه کودک باشد. دوم این که تسمه و بخشی که روی شانه قرار میگیرد عریض باشد. چون اگر باریک باشد فشار زیادی روی سرشانهها و کتف دانش آموز وارد میکند. ویژگی سوم این که محتویات کوله سنگین نباشد. چرا که کوله سنگین دائم عضلات را در انقباض نگه می دارد و بعد از مدت کوتاهی دچار دردهای ناحیه گردن، کتف و شانه میشود. بنابراین کوله دانش آموزان باید سبک، متقارن و متناسب با جثه کودک باشد.
نباید یک کودک ۷، ۸، ۱۰ ساله مجبور شود ۱۰ تا کتاب و دفتر با خود حمل کند. خانوادهها و اولیای مدرسه هماهنگ کنند که برخی کتابها که نیازی نیست هر روز دانش آموز به خانه ببرد، در همان مدرسه بماند. کوله هم فقط در زمان رفتن به مدرسه حمل شود و در سایر موارد حتما جایی در مدرسه باشد که بچه ها کوله را آنجا بگذارند و دیگر در طول ساعات مدرسه، دانش آموزان مجبور به حمل کوله خود نباشند.
ناهنجاریهای عضلانی اسکلتی و چاقی
سبک زندگی کم تحرک، تغذیه نامناسب، اضافه وزن و ورزش نکردن باعث شیوع گردن درد، کمردرد و مشکلات زانو در کودکان شده است. طوری که بین ۲۰ تا ۲۵ درصد کودکان ایرانی دارای مشکلات اسکلتی- عضلانی شدهاند. ۳۰ تا ۴۰ سال قبل، این آمار ۱۰ درصد بود. اکنون ۴۰ درصد کودکان و نوجوانان ما اضافه وزن دارند و این اضافه وزن، کم تحرکی و استفاده بیش از حد از لوازم الکترونیک از قبیل تبلت و تلفن همراه سبب آن شده است که ساختار اسکلتی کودکان ما رشد مناسبی نداشته باشد. الان خیلی شایع شده است که بچههای ۱۲ تا ۱۵ سال به پزشکان مراجعه و از کمردرد و گردن درد شکایت میکنند.
شایعترین اختلال عضلانی اسکلتی
شایع ترین اختلال مربوط به قوس کف پا است که ما به آن صافی کف پا میگوییم. حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد کودکان چنین مشکلی را دارند. منتهی این مشکل در بسیاری از موارد با افزایش سن برطرف میشود و فرد بهبود پیدا میکند و نیازی به درمان ندارد. مشکل بعدی انحرافات زانو از جمله زانوی پرانتری یا ضربدری است. مساله دیگر مشکلات ستون فقرات، گردن درد و دردهای شانه است. این ها به ترتیب بیشترین شیوع را بین دانش آموزان دارند. صافی کف پا و انحرافات زانو بیشتر ژنتیکی است. فقط بین ۱۰ تا ۱۵ درصد این موارد نیاز به درمان دارد و بقیه به مرور خوب میشوند. اما مشکلات ستون فقرات مربوط به سبک زندگی است. یعنی بچههای ما دائم در وضعیت قوز کرده هستند که وضعیتی نامناسب است.
نیکمت های غیر استاندارد
نیمکتهای مدارس استاندارد نیستند و اکثرا ارتفاع مناسبی ندارند. یعنی ارتفاع جایی که دانش آموزان مینشینند با نیمکت کم است. در نتیجه بچهای که میخواهد درس بخواند مجبور است دائم در حالت خمیده باشد که باعث میشود قوسهای ناحیه گردن و پشت زیاد شود. در نتیجه عضلات ناحیه پشت، گردن و کمر دائم در انقباض باشند. اینها در مجموع سبب انحراف تدریجی در ستون فقرات و ایجاد نقاط دردناک در عضلات کمر و گردن میشود.
راهکار
نخست باید استفاده از لوازم الکترونیکی را محدود کرد. دوم این که دانش آموزان باید تحرک فیزیکی داشته باشند و ورزش کنند. سوم باید در تغذیه دانش آموزان دقت شود. مصرف چربی و کربوهیدرات به حداقل و در مقابل موادی که برای رشد سیستم اسکلتی و عضلانی بچهها لازم است به اندازه کافی به بدن برسد.
تغذیه مناسب
لبنیات و شیر برای دریافت کلسیم و املاح و مصرف سبزیها بزای تامین ویتامینها لازم است. رژیم غذایی باید شامل پروتئین، مواد معدنی و ویتامینهای بیشتری باشد تا مواد قندی و چربی. غذاهای فرآوری شدهای مانند سوسیس، کالباس و پیتزا نیز باید حداقل مورد استفاده قرار گیرد.