نادر صادقیان، جامعه شناس
سخنان روز گذشته رئیس جمهور جلسه ای منتشر شده که ایشان می گوید: "جمهوری اسلامی تحریم ناپذیر است و هرگز تحریم ها در این کشور به نتیجه نرسیده و بعد از این هم به نتیجه نخواهد رسید. هرجا فشار بیشتری به ما در این زمینه وارد شده است ما در آنجا بیشترین توفیق را داشته ایم."
با توجه به اینکه شدید ترین تحریم ها علیه ایران در سال 2012 اعمال شد، امروز هر پدر و مادر جوانی می تواند با یادآوری وضعیت کشور در دوران کودکی اش و مقایسه آن روزها با شرایط امروز فرزندش، تغییرات محسوس زندگی ایرانیان در این سال های تحریم را بشمارد.
تحریم هایی که در اوایل سال ۲۰۱۲ علیه ایران اعمال شد دسترسی کشور به سیستم مالی و بانکی بین الملل را محدود کرد. همچنین تحریم نفت و پتروشیمی وضع شد و از درآمد کشور به میزان قابل توجهی کاسته شد.
تحریم ها تا امروز پا برجاست و اگر چه کنترل غرب بر اجرای تحریم ها شدت و ضعف داشته ولی آثار تحریم در اقتصاد ایران قابل توجه است. تا اینجا کشور و مردم هزینه سنگین تحریم ها را پرداخته و می پردازند. تورم بالا است و تعداد فقرا افزایش پیدا کرده است.
اما نگارنده این مجال را مناسب دید که به جای برشمردن آثار تحریم به تبعات عدم صداقت مسئولین و تاثیری که بر جامعه دارد بپردازد. چرا که راستگویی و صداقت صرفا یک مساله اخلاقی نیست و برای درک درست تمامی مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و حل مشکلات در این حوزه ها به فهم درست از صداقت نیاز داریم.
چون بخش بزرگی از مشکلات کشور، مشکلات مدیریتی است و تاثیر این مسائل اگر بیشتر از تحریم نباشد از تحریم کمتر نیست. پس در این مجال به نقش عدم صداقت در کلام مسئولین، تصمیمگیران و مدیران دولتی می پردازم. متاسفانه عدم صداقت و ناراستی در نطق ها رواج دارد. همین امر موجب شده اعتماد و اطمینان جامعه از مسئولین کاهش پیدا کند.
صد و سیما و برخی رسانه های ما به دلیل پوشش دادن به این گونه اظهار نظر ها و فرهم کردن بستر دیده شدن و شنیده شدن این دست از مسئولین، طی سال های گذشته بخش عمده ای از مخاطبن خود را از دست داده اند.
اعتماد جریانی از بالا به پایین دارد و اگر سطوح بالا قابل اعتماد باشند حس اعتماد در سطوح پایین نیز دیده می شود و بلعکس، بنابراین می توان دریافت که عدم صداقت مسئولین با جامعه چه می کند!
مردم از رو راست بودن مسئولین استقبال می کنند ولی در مقاطعی این خصیصه با رفتار های پوپولیستی وارد فضایی ابهام آلود و خطرناک می شود و ضمن ضربه خوردن اعتماد مردم، ممکن است گروه و هوادارانی که شخص گرد خود جمع کرده بود، پس از برملا شدن حقایق، به دلیل سرخوردگی دیگر همراهی و همدلی با کل مجموعه حاکمیت نداشته باشند.
متاسفانه گروهی از مسئولین در زمانی که قدرت را در اختیار دارند، مایل نیستند آمار و اخبار منفی را اعلام کنند چرا که چنین اخبار یا آمار هایی شکست در برابر رقبا تلقی می شود.
اگر چه در دوره های متعددی جریان خبری کشور شاهد انتشار اخباری مبنی بر موفقیت ها و پیشرفت روز افزون آن ها است اما پس از اینکه این طیف قدرت را ترک کردند، آمدن گروه بعدی همان و انتشار اخبار ناکامی رقیب همانا. همین روند با پرده برداری از دروغ گویی ها منجر به بی اعتمادی افکار عمومی می شود.
برخی مسئولین گمان می کنند هم باید پست و مقام را داشته باشند و هم سیستم ارزیابی، نظارت و قضاوت اجتماعی در اختیرشان باشد و تنها از پیروزی های تیم، جناح و حزب آن ها سخن گفته شود.
طیفی در ایران بسیاری از مسئولین و مدیران کارآمد را با داشتن کارنامه ای شایسته پر افتخار و عمری خدمت، تنها به دلیل یک اشتباه از صحنه حذف کردند به شکلی غیر واقعی با دستکاری حقایق سعی دارند دستاورد های طیف سیاسی خود را شگفت آور جلوه دهند. به همین دلیل شکست ها و ناکامی ها پنهان می شود تا کسی خبری از آنها نشنود ولی روز روشن را نمی شود انکار کرد.
این سیاست نادرست که لازمه اجرای آن عدم صداقت، پنهان کاری و عدم شفافیت است آثار مخربی به جا می گذارد. اولین اثر دروغ گویی در میان مسئولین و مدیران این است که روزی پرده می افتد و واقعیت آشکار می شود که بی اعتمادی در حجمی وسیع نتیجه عدم صداقت است.