سفرهای دیپلماتیک مقامات آمریکا به منطقه را چگونه ارزیابی میکنید؟ آیا آنها توانستهاند درکاهش تنشها تأثیر مثبتی بگذارد؟
دور پنجم سفرهای آنتونی بلینکن به منطقه در شرایطی انجام میشود که شاهد افزایش تنش در منطقه هستیم. دیپلماسی مهمترین ابزاری است که در چنین مواقعی میتواند باعث کاهش بحران و تنش شود.
آمریکا بزرگترین حامی اسرائیل است که تاکنون جلوی تصویب چند قطعنامه علیه اسرائیل را گرفته است. هم کنون نیز یک کریدور انتقال تجهیزات و سلاح از آمریکا به اسرائیل برقرار است. با وجود این اما اسرائیل به برخی مواضع و رویکردهای آمریکا در منطقه معترض و منتقد است.
البته اسرائیل میداند که بدون حمایت آمریکا نمیتواند اهداف خود را در منطقه پیش ببرد. بلینکن در این سفر مانند سفرهای گذشته تلاش میکند آتش بس در غزه را عملیاتی کند. مهمترین بحرانی که اسرائیل و آمریکا با آن مواجه هستند روز آتش بس است.
اسرائیل از ابتدای جنگ نتوانسته دستاوردی به جز ویرانی در غزه داشته باشد. نیروهای حماس همچنان فعال هستند و گروگانهای اسرائیلی را نیز در اختیار دارند. به همین دلیل آمریکا از جدیت لازم برای حمایت از اسرائیل در همه موضوعات برخوردار نیست. در همین راستا برخی شهرک نشینان اسرائیلی نیز توسط آمریکا تحریم شدند.
از سوی اهداف مشترک اسرائیل و آمریکا در منطقه بدون همراهی و موافقت کشورهای با نفوذ عربی منطقه قابل دستیابی نیست. بلینکن در سفرهای پیش رو به کشورهایی میرود که تمایل دارد همسویی آنها با اهداف آمریکا و اسرائیل را ایجاد کند. وزیر خارجه آمریکا میخواهد از اعراب هم در بازسازی غزه و هم در اداره این شهر پس از جنگ کمک بگیرد.
اما این اهداف با یک مانع جدی رو به رو است. مهمترین مانع تداوم مقاومت مردم غزه در مقابل اسرائیلیها است. اکنون بیش از 120 روز است که حملات اسرائیل به نوار غزه میگذرد اما به اذعان محافل غربی هنوز حدود 70 تا 80 درصدظرفیت حماس باقیمانده است. حماس هنوز توان بالا برای مقابله دارد.
اسرائیل اعلام کرده میخواهد رفح که در یک نقطه مرزی قرار دارد را هدف قرار دهد زیرا این گذرگاه تنها مسیر خروجی از غزه است و مصر هم در حال حاضر آماده پذیرش آوارگان فلسطینی نیست و مرزهای رفح را بسته نگه میدارد.
حمله اخیر مقاومت اسلامی عراق به پایگاه آمریکا در اردن نشان داد که منطقه تا چه میزان میتواند مانند یک بمب آتش زا عمل کند. به نظر میرسد بلینکن در این سفر میخواهد با جدیت بیشتری همراهی کشورهای مهم عربی را دریافت کند.
در همین راستا وزیر خارجه فرانسه هم به منطقه آمد. فرانسه کشوری است که در خاورمیانه دارای نفوذ تاریخی است اما فرانسه بدون همراهی و حمایت آمریکا توان لازم را برای پیشبرد برنامههای اروپا در منطقه ندارند اما همسویی و همراهی آمریکا و اروپا در منطقه مشترک است و هر دو میخواهند حماس در آینده غزه نقشی نداشته باشد. 120 روز مقاومت حماس نشان داده که آمریکا اروپا توان کافی برای حذف حماس را ندارند.
به نظر شما آتش بس و اداراه غزه بدون حضور و نظر ایران امکانپذیر است یا خیر؟
آمریکا و اروپا نمیخواهند ایران آر وارد بازی کنند و نقش ایران را به رسمیت بشناسند. به همین دلیل در نشست های منطقهای که دولتهای عربی بدون حضور آمریکا و اروپا برگزار میکنند نسبت به نقش آفرینی ایران در منطقه حساس هستند. اما بدون همراهی و هماهنگی با ایران شاید امکان تحقق اهدافشان را نداشته باشند.
سفر دبیر شورای عالی امنیت ملی به بغداد هم در همین راستا قابل ارزیابی است که ایران و عراق رابطه عمیقی دارند، نفوذ ایران در عراق و لبنان غیر قابل انکار است و شاید تلاشی که آنها برای آتش بس و نقش آفرینی کشورهای عربی در آینده غزه میکنند برای کم کردن نقش ایران است. هر میزان تنش در منطقه ادامه پیدا کند توان مدیریت غرب در بحران غزه پیچیده و دشوارتر خواهد شد.