ضرورت کاهش هزینهها
سید مرتضی افقه، عضو حیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز میگوید: بعضی اقداماتی که دولت به کمک مجلس انجام میدهد، منصفانه نیست. دولت وعده داده بود که بدون توسل به سفره مردم، اثر تحریمها را رفع کند؛ اما اکنون فشار بر سفره مردم وارد میشود. دولت تاکنون پایههای مالیاتی که در کشورهای پیشرفته بود را به بهانه اینکه این کشورها چنین مالیاتهایی را میگیرند، به سبد خانوار ایرانی اضافه کرد؛ درحالیکه کشورهای پیشرفته خدمات باکیفیت ارائه میدهند؛ ولی در ایران به لحاظ کمی و کیفی خدمات مناسب وجود ندارد. دولت به جای اینکه یک اقدام سخت انجام دهد و نسبت به حذف هزینههای موازی، زائد و انبوه که بر بودجه در سالهای گذشته توسط نمایندگان مجلس یا افراد بانفوذ سیاسی تحمیلشده اقدام کند، دنبال منابع درآمدی جدید است. وقتی تولید ملی کاهش مییابد یا مردم درآمدشان کم شود، با توجه به رکود و بیکاری، عملاً مردم درآمد کمتری خواهند داشت.
پرداخت هزینه ناکارآمدی
توسط مردم
اگر دولت برای کسب درآمدهای جدید سراغ بنگاهها یا واحدهای فرهنگی معاف از مالیات طی این سالها میرفت یا اگر میتوانست فرارهای مالیاتی انبوه که ضررهایشان کم نیست را شناسایی کند و از این قشر مالیات میگرفت، اقدام آنها را میتوانستیم توجیه کنیم؛ اما اینکه دستشان به این افراد نمیرسد، مالیات بیشتر گرفتن از اقشار متوسط و کمدرآمد غیرمنصفانه است. دولت ردیفهای هزینهای بالایی دارد. دستگاه انتخاب و انتصاب بودجه بگیران و تمام کارگزاران دولت بهگونهای است که بهرهوری آنها پایین است و چون انتصابها بر اساس شایستهسالاری نیست و افراد بر اساس گرایشها سیاسی و قومی انتخاب میشوند، مردم از طریق پرداخت مالیات اضافه، هزینه ناکارآمدیها را پرداخت میکنند. حقوق پایه، زیر خط فقر است و دریافت مالیات از این حقوق غیرمنصفانه است.
افزایش فقر
مالیات ستانی از طریق دستگاههایی که دارند، خودشان این ارقام را برمیدارند و واکنش مردم افزایش نارضایتی خواهد بود. این مصوبه با فشارهای اقتصادی برای کشور دوباره هزینه میسازد. افزایش حقوق با تورم ۴۳.۸ درصدی هم درست نیست. از سوی دیگر با کاهش سهمیهها مقدمهای برای گران کردن بنزین فراهمشده است. دولت از یکسو مالیات را زیاد میکند و از سوی دیگر فشار اقتصادی را افزایش میدهد. این شیوهها مردم را دچار فقر میکندد.
پرداخت مالیات تورمی
هادی حقشناس، کارشناس اقتصادی درباره مصوبه اخیر مجلس و مالیات ستانی از حسابهای اشخاص گفتت: اساس این مصوبه آن است که مجموعه تراکنش همه حسابهای تجاری و شخصی یا غیرتجاری اگر از یک سقفی بیشتر شود، مشمول مالیات خواهد شد. با این مصوبه مختصر ماندگاری که پول مردم تحت عنوان سپردههای جاری و کوتاه مدت در بانکها داشتند، کاهش خواهد یافت. ازآنجاکه تورم دو برابر نرخ سود بانکی است، مردم تمایلی به نگهداری پول در بانکها ندارند؛ بلکه آنها منابعشان را تبدیل به سکه، ارز و سایر داراییها میکنند. با این مصوبه مردم دیگر روزانه هم پول در بانکها نگه نمیدارند. زیرا این بار مردم دو زیان میبینند یک زیان این است که چون تورم دو برابر نرخ سود است، درواقع ارزش پولشان به خاطر تورم کاهش مییابد و دوم باید مالیات مستقیم پرداخت کنند. دهکهای کمدرآمد در اقتصاد ایران دو نوع مالیات پرداخت میکنند. یک مالیات مستقیم کارکنان دولت که بهطور متوسط اگر ۲۰ میلیون تومان درآمد داشته باشند، یک ماه حقوقشان در طول سال برای مالیات پرداخت میشود؛ نوع دیگر پرداخت مالیات، مالیات تورمی است. حقوق کارکنان دولت حدود ۲۰ درصد افزایش مییابد؛ اما نرخ تورم دو برابر این افزایش است. مالیات تورمی شامل همه کسانی خواهد بود که در بانکها پول سپردهگذاری میکنند.
مالیات بیشتر از خط فقر
حقشناس میگوید: به نظر میرسد اگر این مصوبه اجرا شود، بانکهای کشور که اکنون دچار نا ترازی بوده و زیان ده هستند، پسازاین مصوبه تعطیل خواهند شد؛ زیرا مردم دیگر پول در بانکها سپردهگذاری نخواهند کرد. در چنین شرایطی مردم پول خود را تبدیل به دارایی میکنند. این کارشناس اقتصادی درباره اخذ مالیات از همه چیز ازجمله خرید و فروش طلا و غیره و بسته شدن دست مردم برای تبدیل پول به دارایی میگوید: مطمئن باشید همانطور که برخی تخلفات را دستگاهها نمیتواند کنترل کنند، این اتفاق در بخش پول هم میافتد. او درباره سقف احتمالی برای پرداخت مالیات برای حسابهای اشخاص، با توجه به در نظر گرفتن سقف ۱۵ میلیون تومان برای اجرای قوانین مبارزه با پول شویی میگوید: تعیین منها پول برای مقابله با پول شویی اقدام درستی است و در همه جای دنیا به عنوان راهحلهایی برای مبارزه با پول شویی استفاده میشود اما وقتی میانگین خط فقر به ۳۰ میلیون تومان رسیده است، تکمیل فرم برای جابجایی ۱۵ میلیون تومان مفهومی ندارد. مبنای سقف تعیینشده برای مالیات ستانی، حتی اگر دو تا سه برابر ۱۵ میلیون تومان هم باشد، و مازاد بر این رقم مشمول مالیات شود، طبیعی است که این تصمیم واقعبینان نخواهد بود.