پیشرفت‌های بزرگی در زمینه هم‌جوشی هسته‌ای، درمان با ویرایش ژنی «کریسپر»، هوش مصنوعی و ستاره‌شناسی موجب شد امسال، سال ویژه‌ای باشد.به گزارش ایرنا از بلومبرگ، دانشمندان هر سال به کشفیات جدید مهمی دست می یابند و برخی اوقات این کشفیات آن چنان که باید و شاید توجهات را به خود جلب نمی‌کند. در حالی که سال ۲۰۲۳ میلادی رو به پایان است، در این گزارش برخی پیشرفت های مهم سال گذشته را مرور می‌کنیم.
داروهای جدید برای کاهش وزن
خبری که در سال ۲۰۲۳ خیلی در مورد آن صحبت شد، گسترش استفاده از داروهای رژیمی مانند «اوزمپیک» (Ozempic) برای کاهش وزن بود. این داروها علاوه بر کاهش وزن خطر حمله قلبی را کاهش داد. این دارو و داروهای بسیاری تا کنون به هزاران نفر برای کاهش وزن کمک کرده است.
نقاط عطف آب و هوایی روشن‌تر شد
و هنوز زمان برای اقدام باقی است
نقاط عطف آب و هوایی نیز از موضوعات مهم و خبرساز در سال ۲۰۲۳ بود. در گذشته چرخه‌های خطرناک طبیعی موجب تبدیل سیاره زمین به «گلوله‌برفی» یا شروع دوره‌هایی از گرمای شدید و انقراض تا حد ۹۰ درصد از موجودات شده است. دانشمندان در سال جاری بارها درباره چنین وضعیت هایی در نتیجه اقدامات انسان هشدار دادند. محققان هشدار داده‌اند که گرم شدن زمین تنها به میزان ۱.۵ درصد بالاتر از سطوح پیش از صنعتی شدن می تواند چند نقطه عطف جهانی از جمله ذوب لایه‌های یخی را موجب شود.
تکرار تلاش فیزیکدان‌ها
برای هم‌جوشی هسته‌ای
تابستان امسال دانشمندان گفتند که انرژی بیشتری از یک کپسول به اندازه دانه فلفل نسبت به میزان انرژی وارد کرده، آزاد کرده اند. این اقدام تکرار آزمایشی بود که در پایان سال ۲۰۲۲ اعلام شده بود. این حقیقت که انسان بالاخره منبع انرژی ستاره‌ها را تسخیر کرده است، یک اقدام تاریخی است. جنبه منفی این است که این دستاورها با استفاده از تاسیساتی حاصل شده که هدف اصلی آن آزمایش ها سلاح‌های نظامی است که هدف آنها کشتن میلیون ها انسان است!
نگاهی به دوران جوانی کیهان با تلسکوپ جدید
ستاره‌شناسان برآورد می‌کنند که کیهان حدود ۱۳.۷ میلیارد سال قدمت دارد و از آنجا که اجرام دوردست ها چنان به نظر می‌رسند که در گذشته‌های بسیار دور بودند، ستاره‌شناسان قادر بوده اند به گذشته‌های دور در حدود یک میلیارد سال اول کیهان نگاه کنند. اما آن یک میلیارد سال اول حائز اهمیت است؛ زیرا زمانی است که ستاره‌ها و کهکشان ها شکل گرفته‌اند. در سال ۲۰۲۳ تلسکوپ فضایی جیمز وب شروع به ارسال تصاویری از دوران شکل‌گیری کیهان کرد.
امواج گرانشی غول‌آسا کیهان را تکان می‌دهند
بهار سال ۲۰۲۳ دانشمندان کشف لرزه‌های بزرگی را در فضا و زمان اعلام کردند. این کشف نتیجه بیش از ۲۰ سال رصد و مشاهدات دقیق تپ‌اخترها (پولسار) بود؛ یعنی ستاره‌های سوخته‌ای که هر ثانیه صدها یا حتی هزاران بار می‌چرخند و امواج رادیویی ساطع می‌کنند .
درمانی برای بیماری کم خونی سلول‌های داسی
در سال ۲۰۲۳ دو درمان جدید برای بیماری کم‌خونی سلول‌های داسی (Sickle cell disease) بر اساس تغییرات ژنتیکی بسیار پیچیده به دست آمد. این درمان ها شامل اولین مورد درمان مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا با استفاده از تکنیک ویرایش ژنی موسوم به «کریسپر» است.
خواندن ذهن افراد فلج
ماه مه ۲۰۲۳ (اردیبهشت)، دانشمندان اعلام کردند که رمزگشایی افکار انسان ها را از اسکن مغزی یاد گرفته‌اند. این کار با یک سیستم هوش مصنوعی به عنوان مترجم انجام می شود. این یافته‌ها می تواند توانایی ارتباط برقرار کردن برای افراد به شدت فلج را احیا کند.
چت جی‌پی‌تی نقش پزشک را بازی کرد
پزشکان در سال ۲۰۲۳ با شور و حرارت زیادی درباره «چت جی‌پی‌تی-۴» صحبت کردند. هر چند این نسخه‌ای از چت جی‌پی‌تی است که اواخر سال ۲۰۲۲ ساخته شد، اما در سال ۲۰۲۳ واقعا درک کردیم که مدل‌های زبانی بزرگ چه کارهایی می توانند انجام دهند.
کشف حیات هوشمند در زمین
یک مطالعه جدید انتشار یافته در ماه نوامبر این افسانه را از بین برد که تنها انسان ها قادر به تصور درباره گذشته و آینده هستند و حیوانات در حال حاضر زندگی می‌کنند. مشخص شده است که موش ها می توانند تصور و از پیش برنامه‌ریزی کنند. این کشف جدید ممکن است توضیح دهد چرا مثلا موش های ساکن در شهرها تکه‌های پیتزا را وارد واگن‌های مترو می‌کنند تا بتوانند دور از چشم‌های سایر موش‌های گرسنه غذا بخورند.