با توجه به تحریم نفتی جدید علیه ایران در مجلس نمایندگان آمریکا، رفتار بازار ها در مواجهه با تحریم جدید چگونه خواهد بود؟
تحریم در بازار نفت ایران سابقه ای طولانی دارد، ولی تشدید تحریم ها فضای تعاملاتی حوزه نفت را در جهان تنگ می کند.
اگر امروز مناسباتی تجاری در حوزه نفت داریم، طبیعتا این روابط دستخوش تغییراتی خواهد شد و محدودیت ها بیشتر خواهد شد.
این تنگناها موجب شد تا ایران با دور زدن تحریم ها تمهیداتی ایجاد کند. من اصطلاح دور زدن تحریم ها را قبول ندارم. اما با تحریم جدید فروش نفت سختتر می شود و بازار های هدف بیشتری از دست می رود.
هر مشکلی که در فروش نفت به وجود آید اقتصاد نفتی کشور دچار خط و بحران می شود. وضعیت اقتصاد آشکار است، حتی اگر مسئولین وقت با جامعه رودربایستی و تعارف داشته باشند، شرایط زندگی مردم نشان دهنده واقعیت ها است. اقتصاد ما به درآمد های نفتی وابسته است و عدم فروش نفت یعنی انباشت مشکلات جدید.
معامله های غیر رسمی با واسطه ها و دلالان چینی و فروش نفت زیر قیمت جهانی، دور زدن تحریم نیست، بلکه ارزان فروشی نفت است.
دور زدن تحریم در کار نیست، نفت را ارزان می فروشیم و در داخل کشور با مانور های تبلیغاتی و رسانه ای، دور زدن تحریم ها را امتیاز مثبت ثبت می کنند. وقتی مردم تاثیر عملکرد مسئولان را در زندگی خود نبینند ادعا ها را باور نخواهند کرد.
وزیر نفت می گوید ما به هر جایی که دلمان می خواهد نفت صادر می کنیم و پولش را هم می گیریم! باید از جناب وزیر پرسید نفت را به چه قیمتی به فروش می رسانید که خرج و دخلمان با هم جور در نمی آید؟! اگر نفت متعلق به مردم است که هست، جامعه حق دارد و باید بداند که ثروت اش به کجا می رود؟! نفت به چه قیمتی فروخته می شود و در ازای فروش نفت چه می گیریم؟!
یکی از آثار مخرب تحریم این است که بهانه ای شده تا شفافیت کم رنگ شود. ما نمی دانیم نفت به چه قیمتی فروخته می شود؟! از این رو نمی توان به رفتار های پوپولیستی اعتماد کرد.
اعتماد نسبت به دولت کم است. در بدنه کارشناسی نیز تقریبا همکاران متوجه این نکته هستیم که دور زدن تحریم ها یک تمهید و اندیشه ورزی نیست بلکه پروسه پر هزینه ای برای کشور بر سر فروش منابع ملی است.
با توجه به نزدیک بودن انتخابات 2024 در آمریکا و همچنین تاثیر تحریم نفت ایران بر بازار جهانی نفت، به عقیده شما چرا اعضای مجلس نمایندگان با تصویب این مصوبه چنین ریسکی را پذیرفتند؟
در مورد تاثیر تحریم های جدید بر بازار جهانی نفت نمی توان انکار کرد و گفت اثری نخواهد داشت و فشار فقط بر ایران خواهد بود. تحولات سیاسی همیشه بر بازار بین المللی نفت تاثیر دارد.
ممکن است بازار جهانی نفت به صورت کوتاه و مقطعی دچار تلاطمی نسبی شود که این طبیعت بازار نفت است و دچار شرایط خاص روز می شود.
نفت ایران زمانی برند جهانی به حساب می آمد اما امروز جایگاه سابق را ندارد. تاثیر پذیری سیاست جهانی از فراز و فرود انرژی تولیدی ایران کم شده است.
از این رو تاثیر تحریم ایران بر بازار جهانی انرژی، کوتاه و مقطعی خواهد بود و نوسان بزرگی ایجاد نخواهد کرد. بازار نفت همواره راه خود را پیدا می کند. آمریکا روی نفت ایران حساب باز نکرده و از این رو تحریم های نفتی ایران را با کمترین هزینه ای اجرا می کند. برخلاف تصوراتی که در داخل کشور وجود دارد، نقش ایران و بازار انرژی کشورمان تاثیر چندانی در انتخابات آمریکا ندارد.
آیا می توان بین تصمیم آمریکا در تحریم نفتی ایران و جنگ اخیر خاورمیانه ارتباطی برقرار کرد؟
بله، افزایش تنش در خاورمیانه بر اقتصاد ایران تاثیر منفی دارد. اتفاقات پیش رو قابل پیش بینی نیست ولی با شدت گرفتن جنگ بازار متاثر از خطری خواهد بود که کشور را تهدید می کند.
جنگ حماس و اسرائیل کل منطقه را متاثر خواهد کرد. اتحادیه عرب تا اینجا حرکت قابل توجهی نشان نداده ولی اگر سکوت اش را بشکند بازار نفت تکان می خورد. بالانس عرضه و تقاضا در بازار نفت پیرو تحولات سیاسی است.
آمریکا از این خطر مطلع است و تحریم جدید ایران می تواند به شکل سیگنالی اخطار آمیز از واشنگتن به پایتخت های عربی مخابره شود.
اما دولت راهی جز ایجاد تحول در حوزه سیاست خارجی ندارد. سیاست خارجی نیاز به نگرشی جدید مطابق با منافع ملی نیاز دارد. راهی جز بهبود تعاملات سیاست خارجی نمانده و مشخص نیست در این مهم، علت تعلل مسئولین و تصمیم گیران چیست؟!
با گفتار درمانی و با روش یکی به میخ و یکی به نعل، در نهایت مشکلات انباشته و سنگین می شوند. اشتباه داشتن طبیعی است، ولی تکرار اشتباه نابخشودنی است.