به نظر شما لغو خودکار تحریمها را میتوان نقطهای برای شکلگیری مذاکرات دانست؟
ایران در حال حاضر غنیسازی 20 و 60 درصدی و سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته دارد که در آن زمان وجود نداشت. این موارد مورد تأکید قرارگرفته تا نقش بازدارنده داشته باشند. البته بعید میدانم که این موارد نقش بازدارندگی داشته باشند اما دست ایران را برای مذاکرات پر نگه میدارند تا در مذاکرات با طرف مقابل پای میز گفتوگو بنشیند؛ اما مشکل این است که مذاکرهای شکل نگرفته است، در حال حاضر اختلافات عمیق و تنوع موضوعی بین آمریکا، آژانس و ایران وجود دارد.
طرف مقابل روی مسائل موشکی، حقوق بشر و... ورود پیداکرده به همین دلیل نمیتوان موضوعات را پیشبینی کرد، مگر آنکه اقداماتی در کشور صورت گیرد تا تحریمها کم اثر شود.
با توجه به اینکه مکانیزم ماشه تا سال 2025 میتواند فعال شود نظر شما درباره این بازدارندگی غرب چیست؟
آمریکا نمیتواند مکانیزم ماشه را فعال کند چراکه از برجام خارجشده است. وقتی کشوری رسماً برجام را زیر پا گذاشته و قطعنامه 2231 را اجرا نکرده است، نمیتواند مکانیزم ماشه را فعال کند.
این موضوع را سازمان ملل رسماً به آمریکا ابلاغ کرده است. رئیس دورهای شورای امنیت سال 99 به آمریکا رسماً نامه داد و اعلام کرد که به دلیل خروج از برجام دیگر نمیتواند مکانیزم ماشه را علیه ایران فعال کند. سه کشور اروپایی و اعضای شورای امنیت بهصورت مجزا به آمریکا نامه نوشتند. آمریکا دو بار تلاش کرد که با یک قطعنامه جدید تحریمهای تسلیحاتی ایران را برگرداند که موفق نشد. دومین تلاش این بود که به مکانیزم ماشه برگردد که تمام اعضای شورای امنیت رأی دادند که عملاً نمیتواند این کار را انجام دهد. بنابراین آمریکا هیچوقت نمیتواند مکانیزم ماشه را فعال کند. آمریکا اعلام کرده که از برجام خارجشده اما از قطعنامه 2231 خارج نشده، زیرابه آن رأی داده است. موضوع مهم این است که برجام ذیل این قطعنامه است و این قطعنامه صادرشده که برجام اجرا شود. وقتی آمریکا تعهدات قطعنامه 2231 را اجرا نکرده است چطور میخواهد مکانیزم ماشه را فعال کند؟ این تناقضی است که ازنظر حقوقی نیز به آمریکا پاسخدادهشده است. نکته مهم این است که آلمان، انگلیس و فرانسه اکنون عضو برجام هستند میتوانند مکانیزم ماشه را فعال کنند. ایران به این کشورها نامه نوشت و هشدار داده که اگر این اقدام را انجام دهند ایران را مجبور میکنند که اقدامات رادیکالتری را در پیش بگیرد. غربیها خوب میدانند اگر قطعنامهها برگردند و مکانیزم ماشه فعال شود ایران ممکن است از NPT خارج شود و همکاریهای خود را با آژانس انرژی هستهای قطع کند و برای آنها را بدتر میکند. در حال حاضر باوجوداینکه کنترل و نظارت وجود دارد؛ اما روابط بین ایران و آژانس برقرار است و طبق چارچوب پادمان هستهای نزدیک به 140 مأمور آژانس که در هفته یا ماه تغییر میکنند - هرروز کنترل و نظارت دارند. حدس زده میشود که این کشورها به سمت مکانیزم ماشه نروند جای بیشتر برای تحریمها نمانده است. خزانهداری آمریکا اعلام کرده که موضوع جدیدی برای تحریم وجود ندارد و گاهی فقط به تحریم افراد میپردازد. بنابراین موضوع جدیدی برای تحریم نمانده است. به همین غرب میخواهد موضوع برجام را طولانی تا ایران خسته و مشکلات اقتصادیاش بیشتر شود یا راه دیگری برای گفتوگو پیدا کنند. به نظر میرسد مکانیزم ماشه فعلاً مطرح نیست و بحث این است که از راه فشار سیاسی، امنیتی و دیپلماتیک ایران را وادار به تمکین خواسته خود کنند. اگر اتحادیه اروپا به تعهدات خود عمل کرده بود، میتوانست به تمام دنیا اعلام کند که ایران تخلف کرده است. اما اتحادیه اروپا به بهانه آنکه آمریکا دست آنها را بسته، تعهدات برجامی را اجرا نکرده، بنابراین نمیتوانند از ایران انتظار داشته باشند به تعهدات خود پایبند باشد.