علی صالحآبادی–مدیرمسئول
واژه ژئوپلیتیک در روابط بینالملل و بازیگران آن بسیار بهکاربرده میشود. معنا و مفهوم این واژه زمین، نیروی انسانی، منابع انرژی و بهرهبرداری از آنهاست.
خاورمیانه به دو دلیل از منظر ژئوپلیتیک مهم است: 1) حدود 40 درصد انرژی جهان از این منطقه تأمین میشود. 2) وجود نزدیک به 20 کشور در خاورمیانه که به دلیل وجود اسرائیل و تعارض منافعی که بین قدرتهای بزرگ وجود دارد این منطقه بهترین بازار برای فروش کالا و سلاح شده است. ایران بین همه کشورهای خاورمیانه بهترین و مناسبترین «ژئوپلیتیک» را دارد ولی به دلایل نوع حکمرانی، نزاعها و سیاست خارجی تهاجمی، سوء مدیریت و فرصتسوزی بهره لازم را از این امتیاز و چهارراه بودن برای قارهها نمیبرد.
خاورمیانه در 75 سال گذشته بر سر «وجود» یا «عدم وجود» اسرائیل همواره درگیر تنش و جنگ بوده و هست. با این توضیح مشخص است که هر نوع درگیری، جنگ، بیثباتی دیگر در این منطقه دامنهاش مستقیم یا غیرمستقیم به ایران کشیده میشود. بهعبارتدیگر ایران تحت تأثیر پسلرزههای حوادث و رویدادهای خاورمیانه قرار میگیرد. در طول 75 سال گذشته «نه» کشورهای عربی و «نه» فلسطینیها نتوانستند اسرائیل را از بین ببرند و سرزمینهای اشغالی را پس بگیرند. از سوی دیگر اسرائیل و حامیانش نیز نتوانستند فلسطینیها را از بین ببرند. وقتی اوضاع چنین است آیا باید همان روش نه جنگ و نه صلح و نه پیروزی را باید ادامه داد و شیوه دیگری برگزید. دراینارتباط به چند نکته اشاره میشود:
1-اسرائیل در محاصره کشورهای عربی و نیروهای حامی ایران قرارگرفته است. مساحت آن 22493 کیلومترمربع است یعنی سه برابر وسعت تهران. حدود 50 درصد از خاک آن صحراست. پس این رژیم هم از «درون» و هم از «برون» در معرض تهدید بوده و هست. دست راستیهای اسرائیل که اکنون قدرت را در دست دارند قانون اساسی را دستکاری کردند تا نخستوزیر را از محاکمه و مجازات به خاطر رشوه مصون بدارند.
2-دموکراتها بهویژه «باراک اوباما»، رئیسجمهور پیشین آمریکا و «جو بایدن»، رئیسجمهور کنونی این کشور با دست راستیهای افراطی که شهرسازی را متوقف نمیکنند و به تشکیل دولت فلسطینی هم تن نمیدهند و قطعنامههای شورای امنیت را زیر پا گذاشتهاند به شورای امنیت و افکار عمومی جهان هم بیاعتنایی میکنند بد هستند.
وقتی موقعیت اسرائیل شکننده میشود اقداماتی مثل تهدید به نابودی اسرائیل، حرامزاده و زنازاده نامیدن این رژیم و اینکه میزنیم و میکوبیم افرادی مثل حمید رسایی هم اجازه میخواهند بروند غزه و امام جماعت رشت هم میگوید چند هزار نیرو و سپاهی برای جنگ غزه ثبتنام کردهاند باعث میشود تا آمریکا، اروپا، روسیه پشت سر اسرائیل قرار گیرند، پول و سلاح به این رژیم بدهند، آقایان اگر میخواهند بروند غزه نه اجازه میخواهد نه سروصدا. بروند و کار را یکسره کنند.
3-رهبران عرب و سازمان آزادیبخش فلسطین پس از سالها کشمکش با رژیم اشغالگر به این نتیجه رسیدند که با اشغالگران بر سر گرفتن بخشی از سرزمینشان توافق کنند. این اتفاق در سال 1995 افتاد و حدود 62240 کیلومترمربع از زمینهای اشغالشده به عرفات داده شد تا در آنجا دولت خودگردان فلسطین به مرکزیت «رام الله» تشکیل دهد.
4-بر اساس توافق «اسلو» 365 کیلومترمربع از اراضی اشغالی در باریکه غزه به حماس داده شد. حماس اکنون از طریق پل فلزی به کرانه باختری و دولت خودگردان وصل است. بهتر است حماس و فتح کشور واحد تشکیل دهند.
5-حضور دو نوبت وزیر خارجه آمریکا، وزیر دفاع و رئیسجمهور آمریکا، همچنین سفر صدراعظم آلمان و نخستوزیر انگلیس به اسرائیل نشانه آن است که غرب تمامقد از موجودیت اسرائیل دفاع میکند. بنابراین آنهایی که حرفهای تند میزنند باید دریابند که واقعیت در میدان چیست و با تصور آن متفاوت است. اگر جنگ به لبنان و ایران سرایت کند می تواند عواقب ناگواری داشته باشد. وزیر خارجه میگوید دست نیروهای مقاومت روی ماشه است و منطقه مثل بشکه باروت است. وقتی چنین است جمهوری اسلامی و تندورها که همواره مشت هایشان گره است بهتر است به دنبال جلوگیری از گسترش جنگ و اجرای قطعنامه های شورای امنیت درباره فلسطین باشند و مثل عربستان و پادشاه اردن به تشکیل دولت فلسطینی در سرزمینهای اشغالی کمک کنند. این موضعگیری میتواند دامن ایران را از جنگ ناخواسته دور کند.
نویسنده شاهد شور و هیجان و خشم ایرانیها در جریان جنگ 6 روزه اعراب و اسرائیل در سال 1967 در تهران بود و همچنین بازی فوتبال ایران و اسرائیل در روز 29 اردیبهشت 1347 که ایران 2 بر 1 بر اسرائیل پیروز شد و تهران به شور و هیجان علیه اسرائیل درآمد. در آن زمان رژیم همراه اسرائیل بود؛ اما مردم ضد آن بودند، اما اکنون حاکمیت در برابر اسرائیل است ولی عدهای از مردم نسبت به آنچه در خاورمیانه می گذرد بیتفاوت هستند. پرسش مردم که گرفتار مشکلات اقتصادی هستند این است که سمت و سوی تحولات خاورمیانه چه تاثیری بر زندگی حال و آینده آنان خواهد داشت. البته گروههایی هم در ایران هستند که فلسطین مسئله اصلی آنان است و آن را به صورت ویژه دنبال می کنند.
اکنون یک تراژدی و نسل کشی در غزه در جریان است. همه وجدان های بیدار جهان باید به میدان بیایند و آتش جنگ را خاموش کنند.