ستاره صبح/پیام فیض: استانداردهای دوگانه غرب در قبال مسائل حقوق بشری همواره موردانتقاد بوده و هست. حملات اسرائیل به مناطق مسکونی غزه و بستن آب و برق بر روی ساکنین این منطقه باعث شده تا بسیاری از حقوقدانان و همچنین سازمان‌های بین‌المللی نسبت به وقوع فاجعه انسانی هشدار دهند. در ارتباط با این موضوع ستاره صبح گفت‌وگویی با کامبیز نوروزی حقوقدان انجام داده که در ادامه می‌خوانید:
نظر شما درباره ابعاد حقوقی جنایت‌های اسرائیل در نوار غزه چیست؟
موضوع فلسطین و اسرائیل در عرصه حقوق بین‌الملل همواره از داغ‌ترین و پیچیده‌ترین مسائل بوده است. از سال 1948 به بعد مناقشات بین المللی فراوانی روی این موضوع جریان داشته است. حدود 400 قطعنامه توسط ارکان مختلف سازمان ملل صادر شده و معاهده‌هایی که بین دو طرف نیز منعقد شده است. اما در اکثر قریب به اتفاق این موارد اسرائیل پایبند به اصول حقوق بین‌الملل و معاهدات نبوده اما قدرت‌های جهانی دربرابر اسرائیل سکوت کردند و با رفتارهای خلاف دولت اسرائیل مماشات داشتند.
در حال حاضر نیز متأسفانه شاهد چنین وضعیتی هستیم.
آنچه که بین غزه و اسرائیل می‌گذرد آن است که نیروهای حماس یک حمله غافلگیرانه و کوتاهی به داخل مرزهای اسرائیل داشتند. دولت اسرائیل با ادعای دفاع مشروع در مقام حمله متقابل به نیروهای حماس برآمده است.
باید توجه کرد که جنگ هم قواعد خودش را دارد. یکی از مهم‌ترین اصول بین‌المللی و مسلم جنگ این است که دفاع باید متناسب با حمله باشد نه بیش از آن. اگر بخواهیم موازنه کیفیت و شدت حمله نیروهای حماس به اسرائیل را باکیفیت و شدت حملات اسرائیل به غزه مقایسه کنیم مشخص می‌شود که حملات اسرائیل به غزه بسیار گسترده‌تر و مهلک‌تر است.
به‌عبارت‌دیگر در اقدامات نظامی که اسرائیل علیه نوار غزه انجام می‌دهد تناسبی با حمله‌ای که حماس به اسرائیل کرده است ندارد. در حقیقت دفاع با حمله تناسب ندارد.
نکته دیگر این است که در جنگ نیروهای غیرنظامی نباید هدف قرار گیرند. حملات نظامی اسرائیل به غزه تماماً متوجه غیرنظامیان است. ادعای دولت اسرائیل این است که مخفیگاه‌های حماس را مورد حمله قرار می‌دهد اما این ادعا مردود است. نمی‌توان به بهانه زدن اهداف پنهان غیرنظامیان را هدف قرارداد.
در بین غیرنظامیان کودکان و زنان قربانیان اصلی هستند. اسرائیل به دلیل اشراف و تفوقی که دارد جریان خدمات حیاتی به غزه را متوقف کرده است و مانع از رسیدن سوخت، آب و برق به غزه شده است. دارو در غزه یافت نمی‌شود و مجروحان را نمی‌توان معالجه کرد. این رفتارهایی غیر انسانی است که نقض آشکار حقوق بشر است.
اگر نقض حقوق بشر در این سطح که شما فرمودید توسط نیروهای حماس اتفاق می‌افتاد واکنش جوامع بین‌الملل خصوصاً غرب چه بود؟
در همین روزها شاهد هستیم که یک استاندارد دوگانه در حقوق بشر وجود دارد. بعد از اینکه حماس حمله طوفان الاقصی را انجام داد دولت‌های بزرگ به شکل همه‌جانبه از اسرائیل حمایت کردند. دولت ایالات‌متحده حتی اعلام کرد که هرنوع کمکی را به اسرائیل انجام می‌دهد.
در این راستا وزیر خارجه و دفاع آمریکا و وزیر خارجه انگلستان و آلمان به اسرائیل سفر کردند و در آنجا حمایت خودشان را از اسرائیل اعلام کردند.
حتی در فرانسه اعلام شد که اقدامات حمایتی از حماس ممنوع است. یعنی یک حمایت همه‌جانبه از اسرائیل صورت گرفت. اما وقتی اسرائیل با این حجم از توان نظامی به غزه حمله کرده واکنش چندانی از سوی دولت‌های غربی مشاهده نشد.
اکنون در آستانه یک اتفاق فجیع هستیم. اسرائیل اعلام کرده که قصد حمله زمینی به خاک غزه را دارد که اگر چنین اتفاقی بیفتد یک فاجعه انسانی در پیش خواهد بود. تاکنون اقدام عملی از سوی قدرت‌های غربی مشاهده نشده است.
به نظر شما علت این استاندارد دوگانه چیست؟ نفوذ سیاسی اسرائیل یا رسانه‌های بزرگ باعث رویکرد متفاوت غرب نسبت به حقوق بشر شده است؟
حقوق بین‌الملل اصولاً تابع منافع قدرت‌های بین‌المللی است. حقوق بین‌الملل اگرچه سنگری است برای دفاع کشورهای ضعیف‌تر دربرابر قدرت‌های بزرگ‌تر اما معمولاً حقوق بین‌الملل دربرابر منافع قدرت‌های بزرگ کارکرد ندارد.
درحالی‌که حقوق بشر از سوی ارکان سازمان ملل یا دولت‌های غربی مطرح می‌شود. در مقاطعی سخت‌گیرانه با این مسئله روبه‌رو می‌شوند اما در مقاطعی دیگر مانند همین موضوع اسرائیل هیچ نگرانی از حقوق بشر اعلام نمی‌شود.
به‌هرحال مناطق اشغالی توسط اسرائیل مناطقی استراتژیک برای دولت‌های غربی است. این مناطق زمینه حضور غربی‌ها در خاورمیانه را فراهم می‌کند. از ابتدا هم بعد از جنگ جهانی دوم با همین مقصود دولت اسرائیل تشکیل شد.
از سال 1948 هم کار اسرائیل با تجاوز به خانه‌های فلسطینی شروع شد. همواره باوجود آنکه آزادی خواهان جهان و حقوقدانان بین‌الملل نسبت به رفتار اسرائیل نقدهای فراوانی داشتند اما قدرت‌های بین‌الملل سکوت اختیار کردند و به اسرائیل چراغ سبز نشان دادند.
این موضوع باعث لطمه جدی به حقوق بشر در مناسبات سیاسی دنیا شده است.
آیا می‌توان گفت که حقوق بین‌الملل تابعی از روابط سیاسی قرارگرفته است؟
بله، اصولاً در روابط بین‌الملل آن چیزی که مهم است قدرت بین‌الملل است و حقوق بین‌الملل همیشه تحت تأثیر همین قدرت‌ها قرارگرفته است.
یک نمونه مهم از این موضوع حمله آمریکا به عراق در سال 2003 است. ایالات‌متحده به بهانه آنکه در عراق سلاح‌های کشتارجمعی انبار شده به این کشور حمله کرد و آن را به عنوان دفاع پیش‌دستانه از نظر حقوقی توجیه کرد. از این مسئله پوتین هم در حمله به اوکراین هم از آن سوءاستفاده کرده است.
این مفهوم دفاع پیش‌دستانه مفهومی است که بسیاری از حقوقدانان آن را قبول ندارند زیرا نظم و عدالت جهانی را بهم می‌ریزد. بعد از مدت کوتاهی از حمله آمریکا به عراق مشخص شد ادعای آمریکا دروغ بوده و سلاحی در عراق انبار نشده بود. بااین‌حال بعد از گذشت 20 سال شاهد آن هستیم که آمریکا کار خود را کرد اما از جانب مدعیان حقوق بشر صدایی درنیامد. این مسائل به خاطر قدرت متمایز ایالات‌متحده در روابط بین‌الملل است.