علیرضا رجایی، سر کنسول سابق ایران در افغانستان
پس از قدرت گرفتن طالبان در افغانستان(24 مرداد 1400)، با وجود تهدیداتی که از جانب این گروه متوجه افغانها بود؛ ایران اولین گزینه آنهایی بود که قصد فرار از کشور خود را داشتند. حضور و گذر از ایران به قصد مهاجرت به اروپا توسط گروه های اولیه مهاجران افغان آزموده شده است و عموما در پیدا کردن شغل در ایران، استقرار و تشکیل خانواده و همچنین در مهاجرت به اروپا از طریق مرزهای غربی ایران موفق بوده اند.
ایران در طول 20 سال حضور آمریکا در افغانستان، بدون حمایت جوامع بین المللی، بار آوارگان و مهاجران افغانی را بر دوش کشید. چنانچه امروز شهرهای مختلفی در کشورمان میزبان رقم رسمی 5 میلیون نفر و رقم غیر رسمی 7 تا 8 میلیون نفر مهاجر افغان هستند.
اضافه شدن این جمعیت به هر کشوری در دنیا پیامد های مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی و امنیتی را به دنبال دارد. اقتصاد ایران در حالی که سال ها زیر فشار تحریم های ظالمانه آمریکا قرار دارد، برای میلیون ها افغانی جویای کار اشتغال ایجاد کرده ولی بازار کار دیگر توانایی جذب نیروی کار افغان را ندارد. جوانان ایران امروز مشکل اشتغال دارند و اندک فرصت های موجود توسط مهاجران افغان اشغال شده است.
ضمن اینکه باید تبعات امنیتی حضور این جمعیت بزرگ را در نظر داشت. یقینا بین این جمعیت افرادی با گرایش های افراطی و یا نفراتی از اعضای گروه های تروریستی وجود دارد که در پوشش مهاجر و آواره وارد خاک ایران شده اند.
باید در نظر داشت که بخش هایی با هدایت جریانات تکفیری در داخل کشور فعالیت می کنند و می توانند در آینده عناصری تنش آفرین باشند.
هر دو مساله مهم اقتصاد و امنیت باید در میزبانی و مهمان نوازی از آوارگان و مهاجران افغان مورد توجه قرار بگیرد. با بیشتر شدن فشار طالبان بر جامعه افغانستان و سخت شدن زندگی و معیشت مردمان آن کشور، آوارگان بیشتری به سمت ایران حرکت خواهند کرد. ایران باید سیاست های مهاجر پذیری شفاف و روشنی داشته باشد تا بتواند از این ظرفیت استفاده کند و خطرات و تهدیدات را دفع نماید.
چرا که می بینیم با وجود نزدیکی فرهنگی و قومی بین افغانستان و پاکستان، طالبان امروز در شمال پاکستان به تهدیدی برای این کشور تبدیل شده و نظم و امنیت این منطقه درگیر تنشی کرده که این تنش از ناحیه طرفداران طالبان در پاکستان ایجاد شده است. تحمیل پناهندگان افغان به ایران هزینه سنگینی است که باید از تبدیل شدن این هزینه به مشکلات امنیتی سیاسی،اقتصادی و اجتماعی جلوگیری کرد.