به قلم سردبیر
بودجه انقباضی سال ۱۴۰۵ دو ویژگی دارد: یکی انقباضی بودن و دیگری حذف چهار صفر از پول ملی. این دو سیاست قادر به مهار تورم نیستند، بلکه مهار گرانی به اجرای اصلاحات ساختاری در اقتصاد وابسته است. بودجه سال ۱۴۰۵ با رشد حدود پنج درصد نسبت به بودجه امسال نشان از عزم دولت در کنترل هزینهها و کاهش کسری بودجه دارد. کاهش درآمدهای نفتی و مالیاتی، رویکرد دولت را محتاطانه کرده است. دولت سعی دارد با محدود کردن مصارف و پرهیز از استقراض مستقیم از بانک مرکزی، اثر تورمی ناشی از چاپ پول بیپشتوانه را کاهش دهد. تجربه نشان داده که باوجود چنین سیاستهایی، کسری بودجه تحققنیافته و درآمدها پیشبینیشده ، کسب نشده است.
از سوی دیگر، حذف چهار صفر از پول ملی بیشتر یک تغییر حسابداری و شکلی است تا یک اصلاح اقتصادی. این اقدام ارزش پول ملی را در برابر ارزهای خارجی یا کالاها افزایش نمیدهد و تأثیری بر تورم ندارد. هدف آن سادهسازی مبادلات روزمره و کاهش خطاهای محاسباتی در ارقام بزرگ در معاملات روزانه است. کارشناسان تأکید کردهاند که این سیاست صرفاً یک اصلاح اسمی است و موجب کاهش تورم یا رشد اقتصادی نمی شود.
بودجه انقباضی اگر با جدیت اجرا شود و دولت بتواند کسری بودجه را کاهش دهد در بلندمدت به کنترل تورم کمک می کند. اما حذف صفرها اثری بر شاخصهای اقتصادی ندارد و جنبه روانی و شکلی دارد. ارزش پول ملی و ثبات اقتصادی درنهایت به عواملی چون اصلاح نظام مالیاتی، کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، اصلاح نظام بانکی، بهبود فضای کسبوکار و جذب سرمایهگذاری داخلی و خارجی وابسته است. بدون اصلاحات ساختاری، نه تورم کنترل میشود و نه اقتصاد بهبود مییابد. پرسش این است که چرا و به چه دلایلی ارزش پول ملی که در سال 1357 نسبت به دلار 7 تومان بود اکنون سر به فلک کشیده و هر دلار به 130 هزار تومان رسیده است؟ مقصران این جریان چه کسانی بودهاند؟ علت کاهش ارزش پول ملی داخلی است یا خارجی؟