افزایش رفت‌وآمدهای دیپلماتیک و اظهارات مقامات ایران، آمریکا و اروپا در روزهای اخیر، بار دیگر موضوع مذاکرات هسته‌ای و آینده روابط تهران – واشنگتن را در کانون توجه قرار داده است. هرچند مقامات رسمی کشورمان بارها تأکید کرده‌اند که هیچ مذاکره‌ای خارج از چارچوب منافع ملی و حقوق مسلم ایران صورت نخواهد گرفت، اما تحرکات اخیر نشان می‌دهد که طرف‌های مختلف در حال سنجش مسیرهای جدید برای احیای گفت‌وگوها هستند.
اظهارات متناقض رئیس‌جمهور آمریکا که از یک‌سو توافق با ایران را «کلید صلح در خاورمیانه» می‌خواند و از سوی دیگر با تهدید و فشار سخن می‌گوید، نشان‌دهنده همان رویکرد دوگانه‌ای است که در سال‌های گذشته نیز تجربه شده است. در مقابل، موضع جمهوری اسلامی ایران روشن و شفاف است: مذاکره تنها زمانی معنا دارد که بر اساس اصل برابری، احترام متقابل و قاعده برد-برد باشد. همان‌گونه که وزیر امور خارجه تصریح کرد، ایران آماده گفت‌وگو بر مبنای فرمول سال ۲۰۱۵ است؛ یعنی اعتمادسازی در حوزه هسته‌ای در برابر رفع تحریم‌ها.
نکته مهم این است که ایران هیچ‌گاه از حقوق مسلم خود عقب‌نشینی نخواهد کرد و تجربه‌های گذشته نشان داده است که فشار و تهدید نتیجه‌ای جز بن‌بست ندارد. در همین چارچوب، تأکید مقامات کشور بر اینکه «مذاکره مستقیم یا غیرمستقیم تفاوتی ندارد، مهم محتواست» نشان می‌دهد که تهران به‌دنبال راه‌حل منطقی و عادلانه است، نه نمایش‌های سیاسی.
همزمان نقش کشورهای منطقه‌ای مانند عمان و قطر و همچنین مواضع روسیه و اتحادیه اروپا بیانگر آن است که جامعه بین‌المللی نیز به ضرورت بازگشت به مسیر دیپلماسی واقف است. با این حال، همان‌طور که سخنگوی وزارت خارجه تأکید کرد، هیچ‌یک از این تلاش‌ها به معنای آغاز روند رسمی مذاکرات نیست، مگر آنکه آمریکا واقع‌گرایی را جایگزین سیاست‌های یک‌جانبه کند.
پیام روشن ایران این است: راه‌حل بحران تنها در گفت‌وگوی برابر و احترام به حقوق ملت ایران نهفته است. هرگاه طرف مقابل از توهم فشار و دیکته‌کردن فاصله بگیرد، مسیر برای توافقی پایدار و عادلانه باز خواهد شد.