محمد حسینی-پژوهشگر
احداث کریدور زنگزور منازعه سرزمینی آذربایجان و ارمنستان را کاهش خواهد داد و برای این دو کشور، توافقی ثبات‌زا خواهد بود و زمینه همکاری و صلح پایدار را میان این دو کشور فراهم خواهد کرد. از این جهت احداث زنگزور برای ایران به واسطه صلحی که میان دو همسایه شمالی ایجاد می‌کند، مفید است. از سویی دیگر اما کریدور زنگزور توازن قدرت منطقه‌ای را به سود آذربایجان، ترکیه، امریکا و اسرائیل و به ضرر ایران و روسیه تغییر خواهد دارد. زنگزور نفوذ روسیه و ایران را در قفقاز کاهش می‌دهد و بر نفوذ امریکا، ترکیه و اسرائیل در قفقاز جنوبی خواهد افزود.
کارگزاری امریکا در کریدور زنگزور، در آینده امکان استقرار ناتو را در مرزهای شمالی ایران فراهم خواهد ساخت. علاوه بر آن راه ارتباطی ایران به اروپا محدود و تحت نظارت امریکا، ترکیه و آذربایجان قرار خواهد گرفت. زنگزور، نخجوان جدا افتاده از آذربایجان را به آذربایجان متصل خواهد کرد و به این ترتیب اهرم ژئوپلتیکی ایران نسبت به آذربایجان از بین خواهد رفت. اگرچه این کریدور قراردادی میان ارمنستان با امریکاست و هر کشوری مختار است تا بخشی از خاک خود را در اختیار کشور خارجی اجاره دهد اما نتیجه عملی کارگزاری امریکا بر کریدور زنگزور، حائل شدن امریکا میان ارمنستان و ایران است پس ایران در عمل یکی از همسایگان خود را نیز از دست خواهد داد و برای اتصال به اروپا از خاک ارمنستان؛ لاجرم از دالان (تجاری!) امریکایی باید عبور کند. کریدور زنگزور را باید نتیجه فرایند سیاسی و اقتصادی بدانیم که طی سال‌های اخیر در منطقه قفقاز در قالب روندهای آینده‌ساز شکل گرفته بودند و حالا پس از سال‌ها، مجموعه روندها به بار نشستند و میوه زنگزور را برای بازیگران منتفع به بار نشاندند.
در سطح سیستمیک، زنگزور محصول دوران گذار از نظم قدیم به نظم جدید بین‌المللی است. حاملان نظم قدیم و قدرت‌های نوظهور در نظام بین‌الملل هر کدام در صدد نفوذ در زیرسیستم‌ها برای سهم‌خواهی و تثبیت موقعیت خود در نظم آتی بین‌المللی هستند.
ارتقاء جایگاه ژئوپلتیکی روسیه و جذابیت‌های ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک قفقاز جنوبی برای قدرت‌های غربی و اسرائیل، طی سال‌های گذشته موجب توجه قدرت‌های رقیب به این منطقه شده است.
کاهش نفوذ ژئوپلتیکی روسیه در قفقاز، متعاقب حمله روسیه به اوکراین و گسترش ارتباطات سیاسی کشورهای حوزه قفقاز با اروپا و امریکا نیز زمینه‌ساز این تحول ژئوپلتیک بوده است.
کاهش نفوذ ژئوپلتیکی ایران در قفقاز نیز طی سال‌های در این تحول نقش داشته است. تعارض ایران با اسرائیل و تقابل فعال ایران با امریکا، انرژیِ بسیاری از سیاست خارجی ایران به خصوص در 20 سال گذشته گرفته است. بحران‌های مختلف در خلیج‌فارس و ظهور ادواری تهدیدهای مختلف امنیتی در مناطق شرقی ایران باعث شده است تا سیاست خارجی ایران در منطقه قفقاز و آسیای میانی، امکان کنش‌گری فعال نداشته باشد.