ایران و آمریکا به یک توافق دیپلماتیک نیاز دارند تا اقتصاد و انرژی جان دوباره بگیرد. روزنامه «نشنال» امارات در گزارشی به چشم‌انداز توافق هسته‌ای میان تهران و واشنگتن پرداخت و نوشت: در شرایطی که صلح در اوکراین و غزه همچنان دست‌نیافتنی باقی‌مانده، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، بیش از هر زمان دیگری به یک پیروزی دیپلماتیک نیاز دارد. ایران نیز که متحدان اصلی‌اش تضعیف‌شده و درگیر تحریم و کمبود انرژی است، به راه نجات نیاز دارد. آیا یک توافق می‌تواند به تهران و واشنگتن کمک کند تا به توافقی هسته‌ای پایدار و منطقه‌ای صلح‌آمیزتر و آبادتر دست یابند؟
موانع هسته‌ای در مسیر توافق
اگر تحریم‌های آمریکا کاهش یابد، صادرات نفت ایران روزانه بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار بشکه افزایش می‌یابد. البته موانع بزرگی بر سر راه توافق باقی است. ایران بر حق خود برای غنی‌سازی اورانیوم پافشاری می‌کند، درحالی‌که استیو ویتکاف، فرستاده آمریکا، اعلام کرده: «غنی‌سازی منجر به قابلیت تسلیحاتی می‌شود» و «ما حتی یک درصد از قابلیت غنی‌سازی را نیز نمی‌توانیم بپذیریم.»
چراغ سبز به توافق
ترامپ پس از دیدار کوتاه با رئیس‌جمهور سوریه، احمد الشرع به‌سرعت دستور پایان تحریم‌ها را صادر کرد؛ فرآیندی که در مورد عراق و لیبی سال‌ها به طول انجامید. سفر اخیر ترامپ به خلیج‌فارس نیز با موجی از قرارداد‌های تجاری همراه بود. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران نیز با وعده فرصت‌های اقتصادی برای آمریکا، سیگنال‌هایی مثبت ارسال کرده است.
کلید صلح پایدار
برای دستیابی به صلح پایدار باید بر وابستگی‌های اقتصادی متقابل تأکید شود. از منظر آمریکا، این راهبرد به معنای جذب ایران و دور کردن آن از وابستگی به روسیه و چین است. شورای همکاری خلیج‌فارس می‌تواند شریک منطقه‌ای در این روند باشد.
فرصت‌های اقتصادی پنهان
آمریکا به‌سختی می‌تواند به وعده‌های خود پایبند بماند یا در مسیر سیاستی ثابت حرکت کند. کاخ سفید ممکن است بپرسد: چرا فقط چین باید از نفت ایران سود ببرد؟ به همین دلیل ترامپ به توافقی با ایران تمایل دارد.
رویکرد جدید از سوی تهران و واشنگتن
تهران نیاز دارد اقتصادش را احیا کند. تولید نفت تا حد زیادی از اثرات تحریم‌های آمریکا بهبودیافته و به حدود ۳.۳ تا ۳.۴ میلیون بشکه در روز رسیده است که فاصله زیادی با ظرفیت کامل ۳.۷ تا ۳.۸ میلیون بشکه در روز ندارد. تقریباً فروش نفت به چین انجام می‌شود و ایران تخفیف‌هایی می‌دهد. همچنین هزینه‌هایی بابت صادرات از طریق «ناوگان تاریک» نفت‌کش‌هایی که تحریم‌ها را دور می زنند، متحمل می‌شود.
بازگشت ایران به بازار نفت جهان
در صورت دستیابی به توافق، ایران می‌تواند بازار ازدست‌رفته خود در کشور‌هایی مانند هند، ژاپن و کره جنوبی را باز پس گیرد و با همسایگان خود در شورای همکاری خلیج‌فارس و با روسیه در هند رقابت کند. این کشور همچنین به دارایی‌های بلوکه‌شده‌اش و تجهیزات ضروری صنعت نفت که اکنون از طریق کانال‌های غیررسمی و پرهزینه تهیه می‌شوند، دسترسی خواهد یافت. تولید گاز ایران به دلیل افت فشار در میدان پارس جنوبی با مشکل مواجه شده است. این میدان، بخش ایرانی میدانی است که قطر آن را میدان شمالی می‌نامد و ۷۰ درصد گاز ایران را تأمین می‌کند. ایران نیاز دارد سکو‌های پیشرفته و پرهزینه‌ای برای تقویت فشار نصب کند که ساخت آن‌ها در داخل دشوار است.
اصلاحات انرژی و همکاری منطقه‌ای
رشد بی‌رویه تقاضا به دلیل یارانه‌ها، صنایع ایران را با کمبود سوخت مواجه کرده و موجب قطع مکرر برق شده است. ایران برای جبران، نفت بیشتری را در نیروگاه‌ها می‌سوزاند، اما همچنان در زمستان و تابستان با خاموشی مواجه است. صادرات گاز به عراق نیز ناپایدار بوده و تحت‌فشار سیاسی آمریکا قرار دارد.
سه راهکار
ایران به 3 اقدام مؤثر نیاز دارد:
کاهش مصرف با بهبود بهره‌وری انرژی
افزایش تولید گاز و اصلاح قیمت‌ها برای مصرف‌کنندگان
تقویت تولید برق غیر گازی
اصلاح یارانه‌ها و افزایش قیمت برای مصرف‌کنندگان در شرایط بهبود اقتصاد آسان خواهد شد. برای افزایش تولید، شرکت‌های ملی شورای همکاری خلیج‌فارس می‌توانند با غول‌های بین‌المللی مانند شل، توتال انرژی و اکسون‌موبیل همکاری کنند. این همکاری به‌ویژه در زمینه میادین مشترک مرزی در صورت وجود چارچوب دیپلماتیک سازنده مؤثر خواهد بود.
فرصت انرژی‌های تجدید پذیر
از ظرفیت اسمی۹۳ گیگاواتی برق تولیدی ایران، سهم انرژی خورشیدی و بادی تنها ۱ گیگاوات است. نیروگاه هسته‌ای بوشهر تنها ۱ گیگاوات دیگر می‌افزاید. امارات و عربستان سعودی درمجموع هشت برابر این مقدار انرژی هسته‌ای، خورشیدی و بادی دارند و همچنان درحال‌توسعه‌اند. بااین‌حال، بیابان‌های مرتفع و دامنه‌های بادخیز کوهستانی ایران ظرفیت فوق‌العاده‌ای برای نصب تجهیزات تجدید پذیر دارند.
غنی‌سازی اورانیوم؛ فرصت تجاری
موضوع حساس غنی‌سازی نیز می‌تواند به فرصت تجاری تبدیل شود. تخصص هسته‌ای آمریکا، اروپا و دیگر کشور‌ها می‌تواند به مدیریت یک کنسرسیوم منطقه‌ای برای تولید سوخت هسته‌ای به‌صورت ایمن و شفاف کمک کند؛ کنسرسیومی که شامل کشور‌های علاقه‌مند به انرژی هسته‌ای مانند امارات، عربستان، ترکیه و مصر باشد. توافق ایران و امریکا راه‌حلی است که می‌تواند به ایران، آمریکا و کشور‌های شورای همکاری خلیج‌فارس برای دستیابی به شکوفایی مشترک یاری رساند.