کردستان نسل به نسل، گام به گام تاریخ را در نوردیده، سختی‌ها و ناملایمات تاریخی را پیموده و در این راه گاە تغییر و تحولات بسیاری را هم به خود دیده است، اما هیچگاە اصالت خود را از دست نداده و هویت خود را گم نکرده است.
از تاریخ‌ها برگشته است، جنگ‌ها را پشت سر نهاده است، زندگی‌ها را تجربه کرده است، ناملایمات روزگار را چشیده، دربه دری‌ها را به چشم دیده، عزا و عروسی‌ها را گذرانده، مدرنیته را پس زده و حال با اصالتی تمام آوازه ای در ویترین جهانی یافته است.
کراس، سوخمه، پشتوین، لفکه و سورانی، پووزه وانه، سه‌رونی، ره‌شتی، تاسکلاو، فره نجی، چاروکه، کوا، کولنجه و ... گوشه‌ای از تنوع آن است کە همین تنوع در طرح و رنگ و نقش ۲۰ اسفند و یا ۱۰ مارس را بە روزی جهانی مختص بە لباس کردی تبدیل کرده است.
کراس
به لباس زنان کرد، کراس می‌گویند، پارچەهای آن معمولا شاد و دارای طرح‌هایی از طبیعت و حیوانات و نقش‌های اصیلی همچون جوقه است که اصالت لباس کردی را به نمایش می‌گذارد.
کراس خانم‌ها، گشاد بلند و در برخی اوقات یک دست و یا دو تکه است که شکل یک تکه آن معمولا مورد پسند خانم‌های سنندجی، کامیارانی و نوع دو تکه آن کە از کمر چین‌دار است و سنندجی‌ها به آن سقزی می‌گویند خاص منطقه سقز و مریوان و بوکان و مهاباد است.
سوخمه
سوخمه یکی از اجزای زیبای لباس کردی است، که شببه به جلیقه است و روپوشی برای لباس کردی است و اغلب جلوی آن با گیره ها و قلاب‌هایی مزین به سکه و لیره به هم وصل می‌شود. سوخمه‌ها معمولاً از جنس پارچه‌های ضخیم و مقاوم مانند مخمل، پشم یا ابریشم تهیه می‌شوند و نقوش و طرح‌های به‌کار رفته در سُخمه‌ها، اغلب الهام گرفته از طبیعت و عناصر فرهنگی منطقه است؛ همچنین سوزن‌دوزی‌های ظریف و زیبا، یکی از ویژگی‌های بارز سُخمه‌های کُردی است.
چاروکه
چاروکه یکی از قسمت‌های خاص لباس کردی است که استفادە از آن وقار و کدبانویی یک زن را نشان می‌دهد و در قدیم زنان بزرگ یک منطقه که از طبقه اشراف و خان بودند از آن استفاده می‌کردند. چاروکه پارچه ای چهار گوش اما بزرگ بود که زنان بر روی دوش خود می‌انداختند و دو سر چاروکە را بالای قفسه سینه و با یک گیره به هم وصل می‌کردند و طی صد سال اخیر نیز حتی در میان زنان پیر و سالخورده کرد استفاده از آن مرسوم بود.
سهروین
با توجه به اینکه کردستان منطقه‌ای کوهستانی و سردسیر است، لباس‌ها نیز با توجه به شرایط آب و هوایی خاص آن طراحی شده‌است، زنان کُرد برای محافظت از خود در مقابل سرمای کوهستان از سربند که در اصطلاح کُردی به آن «سەروەنی» یا «ڕەشتی» گفته می‌شود استفاده می‌کرده‌اند که متاسفانه امروزه این نوع پوشش تنها در افراد کهن سال دیده می‌شود. در لباس کردی، «سەروین» به نوعی سربند یا روسری اطلاق می‌شود که زنان کُرد برای پوشاندن سر خود از آن استفاده می‌کنند کە بخشی جدایی‌ناپذیر از پوشش سنتی زنان کُرد بودە و در مناطق مختلف کُردستان، به شیوه‌های گوناگونی بسته می‌شد. سهروین، علاوه بر جنبه زیبایی، دارای اهمیت فرهنگی و نمادین نیز هیت، این سربند، نشان‌دهنده اصالت، نجابت و وقار زنان کُرد ر طول تاریخ بوده است و زنان کُرد، سەروێن را به شیوه‌های مختلفی می‌بستند که هر کدام، نمادی از منطقه و فرهنگ خاص آن منطقه است.
پشتوین
پشتوین در لباس کُردی، به نوعی شال یا کمربند اطلاق می‌شود که مردان و زنان کُرد برای بستن دور کمر خود از آن استفاده می‌کنند، این عنصر، علاوه بر جنبه کاربردی، نقش مهمی در زیبایی و تکمیل پوشش سنتی کُردی دارد. پشتوین‌های مردانه معمولاً ساده‌تر و از جنس پارچه‌های تیره‌تر تهیه می‌شوند، اما پشتوێن‌های زنانه معمولاً رنگارنگ و با تزئینات بیشتری هستند. پشتوین، علاوه بر جنبه زیبایی، نقش مهمی در گرم نگه داشتن کمر و محافظت از کلیه‌ها در فصول سرد سال دارد، همچنین این عنصر، در مراسم‌ها، جشن‌ها و مناسبت‌های خاص نیز استفاده می‌شود و زیبایی و جلوه‌ای خاص به پوشش کُردی می‌بخشد.
فهرهنجی
فهرهنجی در لباس کُردی، نوعی بالاپوش یا کت است که معمولاً توسط مردان کُرد در مناطق سردسیر و کوهستانی پوشیده می‌شود، این لباس، از جنس پشم یا نمد تهیه می‌شود و دارای ویژگی‌های خاصی است که آن را برای شرایط آب و هوایی سخت مناسب می‌سازد.