ستاره صبح، فائزه صدر: اولین لایحه بودجه دولت چهاردهم به مجلس تقدیم شد. با وجود اینکه کلیات لایحه بودجه از نمایندگان رای گرفته، ولی چهره های تندرو و نمایندگان جبهه پایداری در مجلس، از جمله مخالفین بودجه 1404 هستند و عقیده دارند این بودجه منجر به کاهش رشد اقتصادی خواهد شد. در روزهای پیش رو مهم ترین لایحه مالی دولت، درحالیکه 146 نماینده به کلیاتش رای ندادند، در کشاکش سیاسی کاری مخالفان دولت و حامیان مسعود پزشکیان، زیر تیغ کارشناسی مجلس خواهد رفت. ستاره صبح در گفت و گو با مهدی پازوکی، اقتصاددان نظر وی را در رابطه با لایحه بودجه 1404 جویا شده که در ادامه می خوانید:
اولین لایحه بودجه دولت چهاردهم با امتیاز نسبت و پیشینه ای که رییس جمهور با مجلس دارد، نگاشته شد و به بهارستان رفت. بین این بودجه و بودجه دولت های پیشین چه تفاوتی می بینید و چه نقاط ضعفی برایتان برجسته است؟
براساس ماده 182 آیین نامه داخلی قسمت درآمدی این بودجه تقدیم پارلمان شده و بخش هزینه ای هنوز نیامده است.
درآمدی که دولت در نظر گرفته از نفت، مالیات ها و واگذاری دارایی مالی یعنی
ویژگی لایحه بودجه 1404 شفافیت آن نسبت به لوایح بودجه دولت های قبلی است. بودجه بخش یارانه ها وارد بودجه عمومی کشور شده و مشخص شده است.
بودجه، رشد فزاینده ای داشته که امیدوارم تحقق پیدا کند. نکته مهم در قسمت درآمدی این است که دولت باید در بخش درآمدی بودجه اش در سال 1404 خدماتش را گران نکند. به طور مثال نرخ صدور گواهینامه، صدور گذرنامه، عوارض خروج از کشور، صدور کارت ملی، هزینه آزمون سنجش و... زیرا گران شدن خدمات دولتی سیگنالی به بخش خصوصی است تا نرخ هایشان را گران کنند.
یک مشکلات اقتصاد ما عدم ثبات اقتصادی است. یکی از مهمترین شاخص های عدم ثبات اقتصادی، نرخ بالای تورم است. برای پایین آوردن تورم باید انتظارات تورمی کاهش یابد.
یکی از مواردی که انتظارات تورمی را افزایش می دهد گران کردن خدمات دولتی است. دولت در بخش درآمدی نباید خدمات اش را گران کند. در همین لحظه که ما با هم گفت و گو می کنیم، بالا رفتن انتظارات تورمی مهمترین عامل گرانی در کشور ما است.
دولت باید در بخش درآمدی روزنه های رانتی را ببندد. به طور مثال در کلان شهر ها دولت خانه های سازمانی دارد که با اجاره های ناچیزی در حدود ماهیانه 300 تا 500 هزار تومان در اختیار کارمندان دولت و صاحب منصبان قرار گرفته است. بسیاری از افرادی که مسکن دارند خانه هایشان را در سطح شهر اجاره داده و در خانه های سازمانی دولتی ساکن شده اند. دولت باید افزایش درصد اجاره بها، نرخ را واقعی کند.
دولت باید در مواردی که رانت وجود دارد افزایش قیمت ایجاد کند، زیرا هم به نفع درآمدش و هم به نفع منافع ملی است. در تهران بیش از ده ها هزار واحد مسکونی سازمانی داریم.
به انتظارات تورمی اشاره کردید. تنش منطقه، احتمال بروز جنگ و بالا رفتن نرخ ارز با سیگنال منفی انتظارات تورمی را بالا می برد. آیا فضای پر چالش خاورمیانه و موقعیت ایران در این جغرافیا در بودجه بندی دولت برای سال 1404 قابل مشاهده است یا خیر؟
پزشکیان اگر می خواهد تورم را کنترل کند باید به دو کار مهم بپردازد. تعامل با جامعه جهانی، اصلاح سیاست خارجی و تنش زدایی
مسعود پزشکیان انسان واقع بین و منطقی است او به خوبی می داند که یکی از دلایل رای آوری اش در انتخابات این بود که مردم حس کردند او و دولت اش با دنیا مذاکره خواهند کرد نه مقابله.
گفت و گو با آمریکا و تعامل با اروپا انتظارات تورمی را کاهش می دهد. اگر جزو کشور های همکار اف ای تی اف باشیم، سیاست خارجی در مدار حفظ منافع ملی قرار می گیرد چون ورود و خروج سرمایه ملی قانون مند و شفاف می شود.
آن هایی که با پیوستن ایران به اف ای تی اف مخالفت می کنند؛ هر بهانه ای که می آورند برای خودشان، درد اصلی این جماعت تحریم پرست و کاسب این است که اف ای تی اف شفافیت می آورد و روی فعالیت های خلاف منافع ملی آن ها و دار و دسته شان چراغ می اندازد.
دومین اصلاح ضروری رییس جمهور باید در سیاست های اقتصادی داخلی باشد که در پاسخ سوال اول به مواردی از آن اصلاحات اشاره کردم.
آیا می توان امید داست لایحه بودجه 1404 در مسیر کاهش تورم حرکت کند یا خیر؟
تورم قابل کاهش است به این شرط که با متغیر های اقتصادی برخورد کارشناسی و علمی داشته باشید نه برخورد دستوری، زیرا اقتصاد دستور و فرمان نمی پذیرد. اقتصاد مثل یک انسان روشنفکر و حساس است که برای فهمیده شدن، آدم عاقل می خواهد. متغیر های اقتصادی را نمی توان با تحکم و چوب و چماق تمکین پذیر کرد.
دولت باید در بخش دوم بودجه بخش هزینه ای لایحه بودجه را تقدیم مجلس کند. یکی از اتفاقاتی که در سه سال گذشته در اقتصاد رخ داد، انبساطی بودن بودجه و مخارج دولت بود. درحالیکه دولت باید هزینه های غیر ضروری خود را کاهش دهد. مگر مردم ما مثل دو دهه پیش زندگی می کنند که دولت می خواهد مثل دو دهه پیش امورات اش را بگذراند؟!
باید هزینه ها را کاهش داد، مردم فهمیده اند، دولت هم بفهمد. وقتی درآمد دولت محدود است باید مخارج اش را کاهش بدهد درحالیکه در سه سال گذشته هزینه های دولت افزایش پیدا کرده بود، هر چند که افزایش حقوق کارمندان دولت 20 درصد بود اما هزینه های دولت نجومی بود.
مرکز ملی فضای مجازی در سال 1401 میزان 250 میلیارد ریال بودجه داشت. در قانون 1403 دولت رییسی تبدیل شد به 696 میلیارد ریال یعنی بیش از دو برابر افزایش پیدا کرد.
یا مجلس که در سال 1401 بودجه اش 15332 میلیارد ریال بود ولی در قانون بودجه 1403 به 46688 میلیارد ریال رسید. یعنی بیش از سه برابر افزایش داشت.
اگر با این روند برویم یعنی مخارج دولت بیش از درآمد اش است و کسری بودجه خواهیم داشت. کسری بودجه باعث بالا رفتن حجم نقدینگی می شود، تورم افزایش پیدا می کند، ارزش پول ملی هم کم می شود و از رفاه جامعه کاسته خواهد شد.
یعنی دولت حاضر نیست هزینه اش را کم کند پس دست در جیب مردم می کند و با کم کردن سطح رفاه جامعه هزینه اش را از سفره مردم بر می دارد. این مصیبتی است که در سه سال گذشته اتفاق افتاد و در دولتی که ادعای محرومیت زدایی داشت 3 سال پیاپی نرخ تورم بالای 40 درصد داشتیم و فقر و محرومیت تولید می شد.