ستاره صبح، فائزه صدر: چالش خودساخته فیلترینگ، این بار با احتمال رفع این محدودیت خبر ساز شده است. رئیس جمهور اول آبان در پاسخ به پرسش یک خبرنگار در رابطه با وعده برداشتن فیلترینگ، اطمینان داد که هنوز بر سر وعده انتخاباتی خود باقی است. پزشکیان گفت: "فیلترینگ به نفع ممکلت نیست و باید برگردانده شود و دولت درباره نحوه برگرداندن این وضعیت در حال تفاهم با سایر قوا است." جواد امام، سخنگوی جبهه اصلاحات نیز دوم آبان تصویر نامه خود به وزیر کشور را در فضای مجازی منتشر کرد و نوشت: "مطابق اصل ۲۷ قانون اساسی، حزب بنا دارد تجمعی برگزار کند و در راستای حمایت از وعده های رئیس جمهور و مطالبات اکثریت، خواستار رفع فیلترینگ شود." الیاس حضرتی، رئیس شورای اطلاع رسانی دولت نیز دوم آبان گفت: "دغدغه رفع فیلترینگ از روزهای انتخاب وزیر پررنگ بود و مسعود پزشکیان، پس از بازگشت از سفر وارد مسیر قانونی و اداری رفع مشکل فیلترینگ خواهد شد." ستار هاشمی، وزیر ارتباطات نیز روز چهارشنبه دوم آبان در حاشیه جلسه هیات دولت در پاسخ به خبرنگارانی که پیگیر وعده رفع فیلترینگ بودند گفت: "ادامه وضعیت موجود به مصلحت نیســت." به دنبال انتشار این اخبار طيف های راديكال طی فراخوانی گسترده در كانال های تلگرامی و ساير اپليكيشن ها، تجمعی بدون مجوز را مقابل مرکز ملی فضای مجازی برگزار كردند كه علی رغم پيش بينی ها با استقبال مواجه نشد و از جمعیت 14 میلیونی تهران حدود 150 نفر به موافقان فیلترینگ پیوستند. ستاره صبح برای بررسی نتایج تقابل میان موافقان و مخالفان فیلترینگ با محمد رضا اصنافی، مدرس و پژوهشگر ارتباطات اجتماعی و فضای مجازی گفت و گو داشت که در ادامه می خوانید:
این روز ها عده محدودی از مخالفان رفع فیلترینگ تجمعی برگزار کردند و در گفت و گو با رسانه ها به بیان مواضع خود پرداختند. آیا موثر بودن فیلترینگ در مقابله با فساد، فحشا و حتی رانت که در شعار های این طیف دیده می شد، ادعای قابل قبولی است؟
کسانی که موافق توسعه فیلترینگ هستند باید به این سوال پاسخ بدهند که آیا اهدافی که فیلترینگ به خاطر آن ها ایجاد شده بود، محقق شده است یا نه؟! کسانی که دغدغه فرهنگی دارند به ما بگویند با وجود اینکه حدود 70 درصد از کاربران از فیلترشکن استفاده و هزینه می دهند، آیا اهداف فرهنگی آن ها از محدود سازی اینترنت محقق شده است؟!
محدودیت فیلترینگ که 70 درصد از مردم آن را دور می زنند شکست خورده است. علاوه بر اینکه این تصمیم هزینه هایی برای مردم و کشور ایجاد کرده است. در ساده ترین محاسبه هر کاربر ماهانه 100 تا 150 هزار تومان هزینه وی پی ان می دهد. از طرفی کاربران هم هزینه می دهند و هم امنیت آن ها به شدت کاهش پیدا کرده است. اکثر فیلتر شکن های رایگان بدافزار هستند، اطلاعات می برند و پهنای باند را بیش از میزان مورد نیاز مصرف می کنند.
فیلترینگ نارضایتی عمومی و هزینه های سیاسی و اجتماعی ایجاد کرده است. آیا ایده فیلترینگ توانسته طبق اعتقاداتی که عده ای داشتند، انتظاراتشان را برآورده کند و مانع از دسترسی کاربران به محتوای غیراخلاقی شود؟ اگر هدف فیلترینگ حول محور مسائل فرهنگی، اعتقادی و اخلاقی بود، شکست خورده و نتوانسته مانع از دسترسی کاربران به محتوای غیر اخلاقی شود.
به عقیده من فیلترینگ موجب تسهیل دسترسی نوجوانان به محتوای غیر اخلاقی شده است. زیرا نیاز به بازار فیلتر شکن افزایش پیدا کرده است و خانواده که باید عامل و مانع دسترسی نوجوان و جوان به محتوای غیر اخلاقی باشد، برای دور زدن فیلترینگ هزینه می کند تا خانواده بتواند از اینترنت استفاده کند. وقتی مسیر استفاده از پیام رسان های پر مخاطب مشروط به استفاده از فیلتر شکن است، دسترسی به محتوای غیر اخلاقی نیز تسهیل می شود.
به همین دلیل من برخلاف مخالفان رفع فیلترینگ که برداشته شدن محدودیت را عامل گسترش فساد و فحشا می دانند، عقیده دارم فیلترینگ کاربران را در معرض استفاده از محتوای غیر اخلاقی قرار داده است و این جدا از هزینه های اجتماعی، سیاسی و امنیتی است که فیلترینگ به جامعه و کشور تحمیل کرده است.
اگر برای هر پدیده ای ظاهر و باطنی در نظر بگیرین، لایه های پنهان ماجرای فیلترینگ چیست؟ پشت تصمیم محدود سازی چه اراده ای وجود داشت و چه اهدافی دنبال می شد؟
در این مورد ذی نفعان متعددی وجود داشت. برخی از روی خیر خواهی و برخی از روی جهالت خواهان محدود سازی بودند، البته عده ای منافع مادی و غیر مادی خود را در توسعه فیلترینگ جست و جو می کردند.
یک سری اهداف درست و حرف های قابل قبول وجود داشت که اجرای این سیاست نشان داد در تحقق آن اهداف شکست خوردیم. اعتراض هایی از تاثیر منفی برخی سایت ها و شبکه های مجازی بر کودکان، نوجوانان و جوانان مطرح می شد که عملا دیدیم آن ها با فیلترینگ هم مخاطب خود را از دست ندادند.
گفته می شد در پلت فرم های خارجی جرایمی رخ می دهد که به وقت رسیدگی دست پلیس به هیچ جایی بند نیست و نمی توانند کلاهبردار و یا افراد خاطی را ردیابی کنند. فیلترینگ صورت گرفت تا پلت فرم های داخلی جایگزین انواع خارجی شود ولی این سیاست عملا شکست خورد. بهتر این بود که ما با سرویس های خارجی که ارائه دهنده این خدمات بودند همکاری می کردیم.
بخشی از ماجرا سیاسی بود و به انحصار رسانه ای، انحصار اطلاع رسانی و انحصار سیاسی تعریف شده در کشور بر می گشت. حاکمیت می خواست مردم اطلاعات و اخبار مورد نیاز خود را از صدا و سیما و شبکه های خبری رسمی به دست بیاورند. این هدف هم با فیلترینگ محقق نشد.
بخشی از فشار ها برای فیلترینگ از سوی جریان های سیاسی وارد می شد که این بخش مغفول ماجرا است. جریان هایی حیات سیاسی خود را در انحصار رسانه ای می دیدند. نان آن ها در این است که حداقل هوادارانشان وارد جریان آزاد اطلاعات نشوند. به طور مشخص جبهه پایداری موافق فیلترینگ است.
آن ها زمانی می توانند در فضای سیاسی کشور نفس بکشند که جریان آزاد اطلاعات وجود نداشته باشد، کسی روشنگری نکند و این گروه بتوانند ادعاها، تحلیل ها و اخبار کذب خود را به خورد جامعه هدف بدهند. با من و شما هم کاری ندارند و درصدی را هوادار خود تعریف کرده اند و آن گروه را ناآگاه می خواهند.
کسانی که چند روز پیش تجمع داشتند وابسته به جریان پایداری بودند. حیات این جریان سیاسی در جهل طرفدارانش است. روش سیاسی آن ها همین است می خواهند مردم ناراضی باشند و در انتخابات شرکت نکنند تا با رای اندک هوادارانشان همیشه پیروز حداقلی انتخابات ها باشند.
کشور در مورد تحریم تجربه مشابهی دارد، گروه هایی که وظیفه داشتند محدودیت را دور بزنند به کاسبان تحریم مبدل شدند. آیا دولت چهاردهم در جدال با کاسبان فیلتر شکن موفق در عمل به وعده رفع فیلترینگ خواهد شد یا نه؟
بازار فیلتر شکن، بازار پر سودی است، اما این سود متغیر اصلی نیست. من به این نتیجه نرسیده ام که منافع اقتصادی فروش فیلتر شکن مانع رفع فیلتر است. این جریانات منافعی بزرگتر دارند و با بزرگ نشان دادن تهدیدات، تصمیم گیران را دچار خطای شناختی می کنند. در این مرحله متوجه می شویم که منافع سیاسی نقش مهمتری دارد.